Giáo án Văn 8: Luyện tập: lựa chọn trật tự từ trong câu theo Công văn 5512

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung (ghi bảng)

HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU:

(3 phút)

1. Mục tiêu:

- Tạo tình huống học tập dựa trên việc huy động kiến thức, kinh nghiệm của học sinh đã biết, giúp học sinh nhận ra cái chưa biết và muốn biết về về nội dung bài học

- Học sinh suy nghĩ và bộc lộ những quan niệm của mình về bài thơ, tạo tâm thế học tập cho học sinh, giúp học sinh có hứng thú vào bài học.

- Hợp tác khi làm việc.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cặp đôi

3. Sản phẩm hoạt động:

- Học sinh trả lời miệng

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- HS đánh giá

- GV đánh giá học sinh.

5. Tiến trình hoạt động:

* GV chuyển giao nhiệm vụ:

Cho VD sau:

- VD1: Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

(Trích Mẹ và quả - Xuân Quỳnh)

H: Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ Lớn lên/ lớn xuống trong 2 câu thơ của Xuân Quỳnh? Có thể thay đổi trật tự của chúng đc ko? Vì sao?

* Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

- HS tham gia trả lời câu hỏi.

* Quan sát: GV quan sát, điều khiển HS thảo luận.

* Dự kiến sản phẩm:

2 chữ lớn lên/ lớn xuống đều đc dùng để miêu tả sự phát triển, thay đổi theo thời gian của lũ chúng tôi và bầu/ bí dưới bàn tay chăm sóc của mẹ

- Ko thể thay thế được vì: lớn lên: cho thấy sự phát triển đi lên của con người theo thời gian: Ngày càng cao hơn so với mặt đất

Lớn xuống: Cho thấy sự phát triển đi lên theo thời gian của bầu và bí: ngày càng gần hơ so với mặt đất (loại cây leo giàn)

* Đánh giá sản phẩm:

- Hs nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Gv nhận xét, đánh giá

- Gv gieo vấn đề cần tìm hiểu trong bài học.

? Vậy 2 câu thơ Xuân Quỳnh hay là nhờ yếu tố nào? Để tạo nên đc yếu tố ấy, chúng ta cần làm gì?

- HS trả lời

- Gv: Vậy phần trình bày của bạn đã đúng và đủ hay chưa? Chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay.

- GV nêu mục tiêu bài học:

- Tác dụng diễn đạt của một số sắp xếp trật tự từ.

- Phân tích được hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong văn bản.

- Lựa chọn trật tự từ hợp lí trong nói và viết, phù hợp với hoàn cảnh và mục đích giao tiếp.

HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (35p)

Hoạt động 1: CÁC BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

1. Mục tiêu: HS

- Vận dụng những kiến thứ đã học, làm đc các bài tập trong sgk

- HS có ý thức làm việc độc lập và hợp tác.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

3. Sản phảm hoạt động:

- Hoàn thành vào vở ghi

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- Học sinh tự đánh giá

- Học sinh đánh giá lẫn nhau

- Giáo viên đánh giá

5. Tiến trình hoạt động:

- Gv chia lớp: 4 nhóm

- Quy định vị trí ngồi của từng nhóm

- Mỗi nhóm sử dụng một loại màu mực

- Các nhóm bầu nhóm trưởng và thư ký.

* Chuyển giao nhiệm vụ:

* Chuyển giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Làm bài tập 1-2 sgk/ 122/123

Nhóm 2: làm bài tập 3 sgk trang 123

Nhóm 3: làm bài tập 4- 5 sgk/123-124

Nhóm 4: làm bài tập 6 sgk /124

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS:

+ Thực hiện hoạt động cá nhân, hoàn thành ra vở nháp

+ Nhóm trưởng điều hành thảo luận nhóm

+ Thư ký ghi ý kiến thống nhất thành sản phẩm nhóm.

- Gv: Quan sát HS hoạt động, giúp đỡ khi HS gặp khó khăn.

- Dự kiến SP: các nhóm

Nhóm 1:

BT1:

a. Thể hiện thứ tự của các công việc cần phải làm để cổ vũ, động viên, phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân.

b. Thể hiện thứ tự các việc từ chính đến phụ (Việc làm thường xuyên, hàng ngày kể trước, việc thỉnh thoảng mới làm thì kể sau).

2. Bài tập 2:

a. Ở tù

b. Vốn từ vựng ấy

c. Còn 1 can trâu và 1 thúng gạo.

d. Trong 10 năm ấy

Trong sự thắng lợi ấy

-> Tất cả các từ và cụm từ trên đều được đưa lên đầu câu, lặp lại ý của câu trước nhằm liên kết câu

Nhóm 2: Bài tập 3:

a.

- Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà.

-> Nhấn mạnh sự ít ỏi, thưa thớt của sự sống nơi Đèo Ngang.

- Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

-> Nhấn mạnh nỗi nhớ nước, thương nhà, nỗi buồn man mác của tác giả.

b. Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều.

-> Nhấn mạnh hình ảnh đẹp của anh giải phóng quân.

Nhóm 3:

Bài tập 4:

a. Tôi thấy một anh bọ ngựa trịnh trọng tiến vào

-> Câu miêu tả bình thường.

b. Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh bọ ngựa

-> Cụm chủ-vị ở phần vị ngữ bị đảo trật tự từ-> Nhấn mạnh sự ngạo nghễ, vô lối của nhân vật.

=> Căn cứ vào văn cảnh, chọn câu b. là phù hợp.

Bài tập 5:

- Cách sắp xếp của tác giả:

+ Xanh: màu sắc, đặc điểm bề ngoài (dễ nhận thấy)

+ Nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm: Là những phẩm chất bên trong (phải qua thời gian tìm hiểu thì mới nắm bắt được).

=> Sắp xếp như tác giả là hợp lí vì: Vừa đúc kết những phẩm chất đáng quý của tre theo trình tự nhận thức của con người, vừa tạo sự hài hoà về mặt ngữ âm.

Nhóm 4: Bài tập 6:

- Gọi HS đọc đoạn văn trước lớp.

- Trình bày câu văn đã được sắp xếp trật tự từ và giải thích dụng ý

* Báo cáo kết quả:

- Đại diện các nhóm treo sản phẩm, trình bày

* Đánh giá kết quả:

- Đại các nhóm nhận xét

- GV đưa câu hỏi bổ sung

- GV nhận xét và chốt ghi bảng

Hoạt động 2: CÁC BÀI TẬP NGOÀI SÁCH GIÁO KHOA

1. Mục tiêu: HS

- Vận dụng những kiến thứ đã học, làm đc các bài tập ngoài sgk

- HS có ý thức làm việc độc lập và hợp tác.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

3. Sản phảm hoạt động:

- Hoàn thành vào vở ghi

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- Học sinh tự đánh giá

- Học sinh đánh giá lẫn nhau

- Giáo viên đánh giá

5. Tiến trình hoạt động:

* Chuyển giao nhiệm vụ:

BT1. Cho văn bản sau:

LỜI KÊU GOI TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN

Hỡi đồng bào toàn quốc!

Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta một lần nữa!

Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định

không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.

Hỡi đồng bào!

Chúng ta phải đứng lên!

Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp, cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.

Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!

Giờ cứu quốc đã đến. Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng, để giữ gìn đất nước.

Dù phải gian khổ kháng chiến, nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!

Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm

Kháng chiến thắng lợi muôn năm

Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946

Hồ Chí Minh

H:- chỉ ra kết cấu chặt chẽ của văn bản trên?

- Có thể thay đổi trật tự từ trong câu Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp, cứu Tổ quốc đc hay ko? Vì sao?

BT 2. Cho 2 câu thơ:

Thu ăn măng trúc, đông ăn giá

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

Nhàn- Nguyễn Bỉnh Khiêm

H: Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ thu đông xuân hạ trong 2 câu thơ? Hiệu quả của cách dùng ấy là gì?

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS: Thực hiện hoạt động cá nhân

- Gv: Quan sát HS hoạt động, giúp đỡ khi HS gặp khó khăn.

- Dự kiến SP:

BT1.

- kết cấu 3 phần của VB :

MB: nêu lí do kêu gọi toàn quốc kháng chiến

TB: cách thức kháng chiến và quyết tâm của dân t trong kháng chiến

KB: Niềm tin kháng chiến nhất định thắng lợi

- Ko thể thay đổi vì phá vỡ tính liên kết

BT2: cách dùng các từ thu, đông, xuân , hạ: tạo ra 1 bức tranh về 4 mùa/ gợi sự vận động của thời gian khép kín trong năm/ mùa nào thức ấy, cho thấy cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của NBK

* Báo cáo kết quả:

- Hs trình bày

* Đánh giá kết quả:

- HS khác nhận xét/ bổ sung

- GV nhận xét và chốt ghi bảng

HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP (5p)

1. Mục tiêu:

- Củng cố, khắc sâu Kt về nội dung bài học.

- Rèn kỹ năng phát hiện, phân tích

- HS có ý thức chủ động vận dụng KT vào hoàn thành bài tập

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

3. Sản phẩm hoạt động:

- Hoàn thành vào vở bài tập

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- Học sinh đánh giá học sinh

- Giáo viên đánh giá

5. Tiến trình hoạt động:

* Chuyển giao nhiệm vụ:

Viết 1 đoạn văn ngắn về lợi ích của việc đọc sách. Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở 1 câu trong đv vừa viết

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS: Hoàn thành yêu cầu bt vào vở bài tập

- GV: quan sát HS làm bài và giúp đỡ nếu HS gặp khó khăn

- Dự kiến sản phẩm:

Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Từ xưa, cha ông ta đã lưu lại những hiểu biết phong phú về mọi mặt đời sống xã hội và muôn hình vạn trạng trạng thái vận động của tự nhiên. Và như vậy, sách cung cấp cho ta những tri thức về hầu hết các lĩnh vực của đời sống. Nhờ đó, khi tiếp xúc với sách, con người có cơ hội tiếp xúc với toàn bộ kho tàng văn hoá của văn minh nhân loại. Đọc sách, ta biết về những gì đã xảy ra trong lịch sử loài người. Có xuất phát điểm từ loài vượn thông minh, con người dần gây dựng được những nền văn minh rực rỡ: văn minh Lưỡng Hà, văn minh Ai Cập, văn minh Hi Lạp – La Mã,… và từ đó trải qua bao hình thái kinh tế xã hội phức tạp mới có xã hội văn minh, hiện đại như ngày nay. Đọc sách, ta còn biết về những phát minh có ảnh hưởng quan trọng đến sự tiến bộ xã hội: đèn điện, máy bay, điện thoại,… Đặc biệt, nhờ có sách mà ngày nay, ta ngồi trong nhà mà có thể biết về mọi nơi trên thế giới, giống với đi du lịch vậy! Đọc sách quả là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống.

* Báo cáo kết quả:

- HS trình bày

* Đánh giá kết quả:

- HS khác nhận xét

- GV nhận xét và chốt ghi bảng/ đọc mẫu cho hs đv về lợi ích của việc đọc sách

HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG(1p)

1. Mục tiêu:

- HS vận dụng KT đã học viết 1 đoạn văn về lòng yêu nước

- Rèn kỹ năng tạo lập đoạn văn bày tỏ cảm xúc, quan điểm cá nhân về 1 vấn đề.

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

3. Sản phẩm hoạt động:

- Hoàn thành vào vở bài tập

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- Kiểm tra vào buổi học sau

5. Tiến trình hoạt động:

* Chuyển giao nhiệm vụ:

- Viết 1 đoạn văn ngắn bày tỏ quan điểm của em về lòng yêu nước?

* Thực hiện nhiệm vụ:

- HS tiếp nhận nhiệm vụ về nhà hoàn thành.

* Dự kiến sản phẩm:

- Đảm bảo đúng hình thức đoạn văn..

* Đánh giá sản phẩm:

- Kiểm tra vào tiết học sau.

HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG, SÁNG TẠO: (1p)

1. Mục tiêu:

- HS tiếp tục tìm hiểu thêm để củng cố và mở rộng kiến thức

- HS có ý thức tự giác tìm tòi mở rộng kiến thức

2. Phương thức thực hiện:

- Hoạt động cá nhân

3. Sản phẩm hoạt động:

- Hoàn thành vào vở ghi chép

4. Phương án kiểm tra đánh giá:

- Kiểm tra vào thời gian học buổi chiều.

5. Tiến trình hoạt động:

* Chuyển giao nhiệm vụ:

- sưu tầm những đoạn văn, câu thơ hay và rút ra bài học về lựa chọn trật tự từ trong câu

* HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

- HS về sưu tầm viết vào vở ghi chép thêm của môn Ngữ văn.

* Dự kiến sản phẩm:

- hs tìm đc 1 số đv, câu thơ hay về trật tự từ trong câu

* Đánh giá sản phẩm:

- Kiểm tra vào buổi học sau.

1. Bài tập 1:

a. Thể hiện thứ tự của các công việc cần phải làm để cổ vũ, động viên, phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân.

b. Thể hiện thứ tự các việc từ chính đến phụ (Việc làm thường xuyên, hàng ngày kể trước, việc thỉnh thoảng mới làm thì kể sau).

2. Bài tập 2:

a. Ở tù

b. Vốn từ vựng ấy

c. Còn 1 can trâu và 1 thúng gạo.

d. Trong 10 năm ấy

Trong sự thắng lợi ấy

-> Tất cả các từ và cụm từ trên đều được đưa lên đầu câu, lặp lại ý của câu trước nhằm để liên kết câu.

3. Bài tập 3:

a.

- Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà.

-> Nhấn mạnh sự ít ỏi, thưa thớt của sự sống nơi Đèo Ngang.

- Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

-> Nhấn mạnh nỗi nhớ nước, thương nhà, nỗi buồn man mác của tác giả.

b. Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều.

-> Nhấn mạnh hình ảnh đẹp của anh giải phóng quân trong cảnh chiều của rừng núi Tây Bắc.

4. Bài tập 4:

a. Tôi thấy một anh bọ ngựa trịnh trọng tiến vào

-> Câu miêu tả bình thường.

b. Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh bọ ngựa

-> Cụm chủ-vị ở phần vị ngữ bị đảo trật tự từ-> Nhấn mạnh sự ngạo nghễ, vô lối của nhân vật.

=> Căn cứ vào văn cảnh, chọn câu b. là phù hợp.

5. Bài tập 5:

- Cách sắp xếp của tác giả:

+ Xanh: màu sắc, đặc điểm bề ngoài (dễ nhận thấy)

+ Nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm: Là những phẩm chất bên trong (phải qua thời gian tìm hiểu thì mới nắm bắt được).

=> Sắp xếp như tác giả là hợp lí vì: Vừa đúc kết những phẩm chất đáng quý của tre theo trình tự nhận thức của con người, vừa tạo sự hài hoà về mặt ngữ âm.

6. Bài tập 6:

Thật không thể tin được nếu ta có cơ hội được đi bộ ngao du mà lại không xem xét những tài nguyên mà ta giẫm chân lên, bỏ qua những gì mà trái đất đang phô bày trước mắt một cách phong phú. Một điều chắc chắn là những người có vốn tri thức được trau dồi qua những chuyến ngao du sẽ có cái nhìn gần gũi, sâu rộng hơn về vạn vật xung quanh, hiểu sâu rộng hơn, tường tận hơn về thiên nhiên bao la rộng lớn. Không những thế, đi bộ còn mang lại một lợi ích không kém phần quan trọng và qu‎ giá cho những ai tham gia môn thể thao này đó chính là tăng cường sức khoẻ, tính khí trở nên hoà đồng, vui vẻ hơn. Và đi bộ cũng rất tốt cho những ai có những căn bệnh như tim, mạch, cao huyết áp,… Ngoài ra, đối với phái đẹp, đi bộ còn làm cho dáng vẻ cân đối, thon thả,. Đặc biệt, đi bộ còn giúp ta có cảm giác khoan khoái, hài lòng với tất cả, không còn thấy buồn bã, cáu kỉnh. Sau mỗi lần đi bộ, ta ăn cảm thấy ngon miệng hơn, ngủ ngon hơn và sâu giấc hơn. Bên cạnh đó, đi bộ không gây tốn kém lại rất dễ thực hiện, thế nên mọi lứa tuổi đều có thể dễ dàng tham gia môn thể thao này. Cũng chính vì vậy, mặc dù ngày nay có rất nhiều môn thể thao mới xuất hiện, hay và hấp dẫn nhưng đi bộ vẫn được mọi người lựa chọn và yêu thích nhất.

Đi bộ với những lợi ích kể trên thì không ai trong chúng ta có thể phủ nhận đi bộ rất có lợi đối với đời sống sức khoẻ , tinh thần của con người.

BT1.

- kết cấu 3 phần của VB:

MB: nêu lí do kêu gọi toàn quốc kháng chiến

TB: cách thức kháng chiến và quyết tâm của dân ta trong kháng chiến

KB: Niềm tin kháng chiến nhất định thắng lợi

- Ko thể thay đổi vì phá vỡ tính liên kết

BT2: cách dùng các từ thu, đông, xuân , hạ: tạo ra 1 bức tranh về 4 mùa/ gợi sự vận động của thời gian khép kín trong năm/ mùa nào thức ấy, cho thấy cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của NBK

Đọc sách là một việc làm cần thiết đối với mọi người, nhất là các bạn học sinh. Sách đã và đang tồn tại ở rất nhiều hình thức khác nhau: ký tự khắc trên đá, trên thẻ tre, in trên giấy,… nhưng đều với mục đích chung là lưu giữ và phổ biến kiến thức của nhân loại. Khi đọc những sách về chủ đề khoa học, lịch sử, địa lý,… chúng ta sẽ biết được thêm nhiều kiến thức mới mẻ về các lĩnh vực trong cuộc sống. Trong thực tế, không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu và nâng cao kiến thức, đọc sách còn bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm tốt đẹp, giúp chúng ta hoàn thiện về mọi mặt. Sách giúp chúng ta rèn luyện khả năng tưởng tượng, liên tưởng và sáng tạo. Ngoài ra, việc đọc sách sẽ giúp chúng ta nâng cao khả năng ngôn ngữ của cả tiếng Việt lẫn tiếng nước ngoài. Nhờ những cuốn sách, chúng ta có thể viết đúng chính tả, đúng ngữ pháp và nói năng lưu loát hơn. Hơn nữa, sách còn là người thầy hướng dẫn ta cách sống tốt, cách làm người đúng đắn. Thế nhưng, muốn đạt được những lợi ích đó, mỗi chúng ta phải là những người đọc sáng suốt, biết chọn lựa sách phù hợp với mình và phải biết tránh xa những cuốn sách có nội dung xấu xa, đồi trụy. Tóm lại, việc đọc những cuốn sách hay luôn đem đến cho con người những điều bổ ích và cần thiết trong cuộc sống