Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 bài 25 KNTT

- Hầu hết các quá trình sống của tế bào như sinh trưởng, phát triển, trao đổi chất, sinh sản, ... đều cần đến năng lượng. Nhưng phần lớn năng lượng trong tế bào ở dạng khó sử dụng.

- Nhờ quá trình hô hấp tế bào với sự tham gia của khí oxygen mà các phân tử chất hữu cơ (chủ yếu là glucose) được phân giải thành khí carbon dioxide và nước, đồng thời tạo ra năng lượng ATP cung cấp cho các hoạt động của tế bào.

- Hô hấp tế bào xảy ra ở ti thể, ti thể là bào quan trong tế bào của sinh vật nhân thực. Ở đa số thực vật, glucose được tổng hợp từ quá trình quang hợp; ở động vật, tế bào lấy glucose từ quá trình phân giải thức ăn.

Hình 25.1. Hô hấp ở tế bào

- Hô hấp tế bào là quá trình phân giải chất hữu cơ như glucose tạo thành nước, carbon dioxide, đồng thời giải phóng ra năng lượng.

- Phương trình hô hấp:

Glucose + Oxygen → Carbon dioxide + Nước + Năng lượng (ATP)

- Quá trình tổng hợp chất hữu cơ đã tạo ra nguyên liệu cho hô hấp.

- Hô hấp là quá trình phân giải chất hữu cơ như glucose tạo thành nước, carbon dioxide và năng lượng. Do đó có thể coi tổng hợp và phân giải chất hữu cơ là hai quá trình có biểu hiện trái ngược nhau nhưng phụ thuộc lẫn nhau.

Mối quan hệ giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào

* Hô hấp tế bào khác với quá trình đốt cháy nhiên liệu như thế nào?

- Quá trình đốt cháy nhiên liệu và hô hấp tế bào đều sử dụng khí oxygen, thải khí carbon dioxide và sản sinh ra năng lượng.

- Tuy nhiên, việc đốt cháy nhiên liệu chỉ giải phóng ra năng lượng dưới dạng nhiệt năng một cách ồ ạt, với hiệu suất thấp (thường nhỏ hơn 25%); còn trong hô hấp tế bào, năng lượng được giải phóng từ từ qua từng giai đoạn hô hấp và phần lớn được tích lũy dưới dạng hóa năng dễ sử dụng để tế bào có thể dùng cho các hoạt động sống, hiệu suất năng lượng cao hơn (khoảng 40%). Chỉ một phần nhỏ năng lượng được giải phóng trong hô hấp dưới dạng nhiệt năng giúp duy trì thân nhiệt hoặc bị thất thoát ra ngoài môi trường. Như vậy, nhờ cách thức chuyển hóa năng lượng trong hô hấp mà tế bào thu được nhiều năng lượng hơn, đảm bảo cho tế bào đủ năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống.

Bài tập 1: So sánh các thành phần tham gia hô hấp ở tế bào động vật và tế bào thực vật.

Hướng dẫn giải:

- Giống nhau: đều sử dụng các nguyên liệu gồm chất hữu cơ, oxygen.

- Khác nhau: chất hữu cơ mà tế bào thực vật sử dụng có nguồn gốc từ quang hợp, chất hữu cơ mà tế bào động vật sử dụng được lấy từ thức ăn.

Bài tập 2: Hãy giải thích vì sao khi đói, cơ thể người thường cử động chậm và không muốn hoạt động.

Hướng dẫn giải:

Khi đói, lượng đường glucose trong máu giảm, khi đó cơ thể sẽ thiếu nguyên liệu (glucose) cho hô hấp tế bào dẫn đến tình trạng thiếu năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống, vì vậy cơ thể có biểu hiện mệt mỏi, tay chân cử động chậm chạp.

Bài tập 3: Thế nào là hô hấp tế bào? Nêu phương trình hô hấp?

Hướng dẫn giải:

- Hô hấp tế bào là quá trình phân giải chất hữu cơ như glucose tạo thành nước, carbon dioxide, đồng thời giải phóng ra năng lượng.

- Phương trình hô hấp:

Glucose + Oxygen → Carbon dioxide + Nước + Năng lượng (ATP)

C. Trắc nghiệm KHTN 7 bài 25