Lý thuyết Lịch sử lớp 7 bài: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

Lý thuyết Lịch sử lớp 7 bài 16 giúp các em học sinh dễ hiểu hơn Lịch sử 7 bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV. Đồng thời cũng giúp các em rèn luyện kỹ năng để học tốt môn Lịch sử 7. Mời các em học sinh cùng tham khảo.

A. Lý thuyết Lịch sử bài 16

I. Tình hình kinh tế – xã hội

1. Tình hình kinh tế

• Tình hình nước ta nửa sau thế kỷ XIV: Mất mùa, đói kém, vỡ đê, nông dân phải bán ruộng đất, vợ con cho quý tộc, địa chủ và trở thành nô tì.
• Nhà nước không quan tâm đến nông nghiệp, không sửa chữa đê,mất mùa đói kém.
• Vương hầu,quý tộc, ăn chơi, địa chủ chiếm nhiều ruộng đất.
• Ruộng đất công bị xâm lấn nên đời sống của nông dân, nông nô, nô tì rất khổ cực.
• Dân nghèo phải nộp 3 quan tiền thuế đinh.

2. Tình hình xã hội:

• Vua quan nhà Trần ăn chơi sa đọa
• Quan lại bắt dân xây dinh thự, chùa chiền. Trong triều bị bọn nịnh thần lũng đoạn (Chu văn An dâng sớ xin vua chém 7 tên nịnh thần)
• Nhà Trần bất lực trước sự xâm lược của Champa và sự ngang ngược của nhà Minh.
• Đời sống nhân dân càng khổ cực.
• Các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì cuối thế kỷ XIV: Do bị áp bức bóc lột nên nông dân và nô tì nổi dậy đấu tranh: Khởi nghĩa nông dân Ngô Bệ 1344-1360 ở Yên Phụ - Hải Dương.
• Khởi nghĩa nông dân Nguyễn Thanh, Nguyễn Ky ở Thanh Hóa năm 1379.
• Cuộc khởi nghĩa nông dân do nhà sư Phạm Sư Ôn lãnh đạo năm 1390 ở Quốc Oai – Sơn Tây, tiến vào Thăng Long 3 ngày.
• Khởi nghĩa của Nguyễn Nhữ Cái ở Sơn Tây 1399.

(Lược đồ khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỷ XIV)

♦ Nhận xét:

• Các cuộc khởi nghĩa thất bại do thiếu tổ chức, cuối cùng bị chính quyền nhà Trần đàn áp.
• Đây là phản ứng mãnh liệt của của nông dân, của nô tì đối với cuộc sống khổ cực, đó là sự sụp đổ của nhà Trần, đưa đến Nhà Hồ thành lập năm 1400.

II. Nhà Hồ và cải cách của Hồ Quý Ly

1. Nhà Hồ thành lập (1400)

• Giữa thế kỷ XIV, nhà Trần suy yếu:Tình hình kinh tế giảm sút
• Làng xã tiêu điều

→ Nhà Trần không đủ sức giữ vai trò quản lí đất nước

• Ngoại xâm đe dọa.
• Năm 1400 Hồ Quý Ly lật đổ nhà Trần, xưng đế, đổi quốc hiệu là Đại Ngu (Đại Hiền). → Nhà Hồ được thành lập

(Thành Nhà Hồ (thành Tây Đô) – Công trình độc nhất tại Việt Nam)

2. Những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly

a. Chính trị:

• Cải tổ hàng ngũ võ quan.
• Thay thế võ quan cao cấp không phải họ Trần nhưng thân cận và có tài năng.
• Đổi 1 số đơn vị hành chính cấp trấn, các quan về các lộ thăm dân.
• Cho cho xây dựng kinh thành mới bằng đá kiên cố ở An Tôn (Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) gọi là Tây Đô (phân biệt với Thăng Long, được đổi thành Đông Đô) thường gọi là Thành nhà Hồ.

b. Kinh tế:

• 1396 phát hành tiền giấy cấm dùng tiền bằng đồng.
• 1397 ban hành chính sách hạn điền (để hạn chế hạn chế ruộng đất của vương hầu, quan lại, địa chủ; làm suy yếu thế lực Họ Trần )
• Năm 1402 định lại thuế.

c. Xã hội:

• Ban hành chính sách hạn nô (1401)(để quy định số lượng nô tỳ của vương hầu quý tộc quan lại, số thừa sung công.)
• Bắt nhà giàu bán thóc cho dân, chữa bệnh cho dân.
• Người không có ruộng, đàn bà góa, không phải nộp thuế.

c. Văn hóa, giáo dục:

• Chấn chỉnh lại việc học tập, thi cử, giảm bớt số sư tăng.
• Dịch chữ Hán sang chữ Nôm.

d. Quân sự:

• Làm lại sổ hộ để tăng quân số, sản xuất vũ khí
• Năm 1397 dời đô vào Thanh Hóa, cho xây thành Tây Đô ở An Tôn- Vĩnh Lộc – Thanh Hóa, thành Đa bang ở Hà Tây.
• Sản xuất vũ khí, bố trí phòng thủ nơi hiểm yếu.
• Thể hiện kiên quyết bảo vệ tổ quốc.

3. Ý nghĩa và tác dụng của cải cách Hồ Quý Ly

a. Tiến bộ (tích cực):

• Cải cách toàn diện, chứng tỏ ông có tài và rất yêu nước
• Hạn chế ruộng đất của quý tộc, địa chủ, làm suy yếu tôn thất nhà Trần, tăng nguồn thu nhập của nhà nước, tăng quyền lực của nhà nước quân chủ trung ương tập quyền
• Cải cách văn hóa, giáo dục có tiến bộ.

b. Hạn chế:

• Không được nhân dân ủng hộ.
• Do cướp ngôi vua Trần nên lòng người hoang mang, bất bình.​

B. Trắc nghiệm Lịch sử bài 16

Câu 1: Ý nào dưới đây không phải nguyên nhân khiến nhà Trần suy yếu?

A. Nhà nước không chăm lo phát triển nông nghiệp.

B. Chiến tranh nông dân nổ ra chống lại triều đình.

C. Nhà Minh gây đưa ra các yêu sách ngang ngược, phía Nam Cham-pa gây xung đột.

D. Nhà Minh tiến hành chiến tranh xâm lược.

Câu 2: Ý nào dưới đây không phải nguyên nhân nào dẫn tới sự bùng nổ các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV?

A. Nhà nước không quan tâm đến sản xuất nên nhiều năm bị mất mùa đói kém.

B. Vua, quan, quý tộc nhà Trần chỉ lo ăn chơi sa đọa và bóc lột nhân dân.

C. Nông dân nổi dậy để chống lại các cuộc tấn công của Cham-pa và các yêu sách ngang ngược của nhà Minh.

D. Triều đình thu tô thuế nặng nề.

Câu 3: Di tích thành nhà Hồ (Thanh Hóa) gắn với sự kiện nào?

A. Chiến tranh giữa các thế lực của quý tộc nhà Trần với lực lượng của Hồ Quý Ly.

B. Hồ Quý Ly phế truất vua Trần và lên làm vua, lập ra nhà Hồ.

C. Hồ Quý Ly thực hiện những biện pháp nhằm tăng cường củng cố quân sự và quốc phòng.

D. Nhà Minh chuẩn bị xâm lược, Hồ Quý Ly cho gấp rút xây dựng thành nhà Hồ.

Câu 4: Hồ Quý Ly có những cải cách gì về chính trị?

A. Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn và quy định cụ thể, rõ ràng cách làm việc của bộ máy chính quyền các cấp.

B. Phân chia lại các đơn vị hành chính trong toàn quốc và quy định công việc cụ thể của bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương.

C. Thay đổi toàn bộ các quan lại trong triều bằng những người họ hàng thân thích của mình.

D. Lược bỏ các đơn vị hành chính cấp địa phương như huyện, xã.

Câu 5: Hồ Quý Ly có những cải cách gì về kinh tế?

A. Chia lại ruộng đất cho tất cả mọi người từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt gái trai, già trẻ.

B. Phát hành tiền giấy thay thế tiền đồng, ban hành chính sách hạn điền, quy định lại biểu thuế đinh, thuế ruộng.

C. Quy định lại biểu thuế đinh tất cả những người có ruộng và không có ruộng đều phải nộp.

D. Quy định lại việc sở hữu ruộng đất của toàn dân, mỗi người chỉ được sở hữu không quá 10 mẫu, kể cả Đại vương và Trưởng công chúa.

Câu 6: Hồ Quý Ly có những cải cách gì về xã hội và văn hóa, giáo dục?

A. Ban hành chính sách hạn chế số nô tì được nuôi của các vương hầu, quý tộc và quan lại. Bắt các nhà sư chưa đến 50 tuổi phải hoàn tục.

B. Giải phóng cho các nô tì được nuôi của các vương hầu, quý tộc và quan lại. Sửa đổi cả nội dung học tập và chế độ thi cử theo nhà Minh.

C. Sửa đổi chế độ thi cử, học tập. Dịch các sách Hán ra chữ Nôm.

D. Cả A và C.

Câu 7: Nhà Hồ được thành lập năm bao nhiêu?

A. Năm 1399

B. Năm 1400

C. Năm 1406

D. Năm 1407

Câu 8: Tên gọi của nước ta dưới thời Hồ là gì?

A. Đại Việt

B. Đại Nam

C. Đại Ngu

D. Đại Cồ Việt

Câu 9: Cải cách của Hồ Quý Ly có tác dụng như thế nào?

A. Không có tác dụng, đất nước vẫn khủng hoảng.

B. Đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng.

C. Đưa đất nước phát triển mạnh mẽ.

D. Không có tác dụng, tình trạng khủng hoảng ngày càng trầm trọng.

Câu 10: Điểm hạn chế của cải cách Hồ Quý Ly là gì?

A. Thế lực của họ Trần vẫn không suy giảm.

B. Chưa có những chính sách để phát triển văn hóa, giáo dục.

C. Tình trạng phân quyền ở trung ương ngày càng rõ rệt.

D. Gia nô, nô tì chưa được giải phóng, chưa phù hợp tình hình thực tế.