Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 bài 3 CTST

a. Khái niệm về nguyên tố hóa học

- Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử cùng loại, có cùng số proton trong hạt nhân.

- Các nguyên tử của cùng một nguyên tố hóa học đều có tính chất hóa học giống nhau.

Ví dụ: Mô hình 3 nguyên tử hydrogen dưới đây đều thuộc cùng nguyên tố hóa học.

Hình 3.1. Mô hình cấu tạo của 3 nguyên tử khác nhau thuộc cùng nguyên tố hydrogen

- Số proton (p) đặc trưng cho một nguyên tố hóa học.

b. Số lượng nguyên tố hóa học hiện nay

- Hiện nay, đã có 118 nguyên tố hóa học được xác định (98 nguyên tố được tìm thấy trong tự nhiên, các nguyên tố còn lại là sản phẩm được con người tạo ra từ các phản ứng hạt nhân).

Hình 3.2. Phần trăm về khối lượng các nguyên tố trong lớp vỏ Trái Đất và trong cơ thể người.

- Các nguyên tố hóa học có vai trò rất quan trọng đối với sự sống và phát triển của con người:

+ Nguyên tố phổ biến nhất trong lớp vỏ Trái Đất là oxygen.

+ Nguyên tố phổ biến nhất trong vũ trụ là hydrogen, thứ hai là helium.

+ Nguyên tố calcium (chiếm khoảng 2% khối lượng của cơ thể người) đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình đông máu, hoạt động của hệ cơ và hệ thần kinh, có vai trò quan trọng trong cấu tạo của hệ xương.

+ Nguyên tố phosphorus (chiếm khoảng 1% khối lượng của cơ thể người) có các chức năng sinh lí như: cùng với calcium cấu tạo nên xương, răng, hòa hợp với protein, lipid và glucid để tham gia cấu tạo nên tế bào và đặc biệt là màng tế bào.

+ Iodine là một nguyên tố vi lượng cần thiết cho sự phát triển thể chất, tinh thần và giúp điều hòa chuyển hóa năng lượng, ngăn ngừa bệnh bướu cổ ở người.

- Kí hiệu hóa học được sử dụng để biểu diễn một nguyên tố hóa học và chỉ một nguyên tử của nguyên tố đó.

- Mỗi nguyên tố được biểu diễn bằng một hay hai chữ cái, trong đó chữ cái đầu viết ở dạng in hoa.

- IUPAC đã thống nhất tên gọi và kí hiệu hoá học của các nguyên tố.

Bảng 3.1. Kí hiệu hóa học và khối lượng nguyên tử của một số nguyên tố

- Một số kí hiệu hóa học có nguồn gốc từ tên gọi của các nguyên tố theo tiếng Latin.

Bài 1: Cho biết sơ đồ hai nguyên tử như hình dưới đây:

a) Nêu sự giống nhau và khác nhau về thành phần hạt nhân của hai nguyên tử.

b) Giải thích vì sao nói được hai nguyên tử thuộc cùng một nguyên tố hoá học.

Viết tên và kí hiệu hoá học của nguyên tố đó.

Hướng dẫn giải

a) Thành phần hạt nhân của hai nguyên tử giống nhau về số proton (đều có 2p), khác nhau về số neutron (theo thứ tự bằng 2 và 1).

b) Hai nguyên tử thuộc cùng một nguyên tố hóa học vì có cùng số proton trong hạt nhân. Đó là nguyên tố helium (He).

Bài 2: Hãy kể tên và viết kí hiệu của ba nguyên tố hóa học chiếm khối lượng lớn nhất trong vỏ Trái Đất

Hướng dẫn giải

- 3 nguyên tố hóa học chiếm khối lượng lớn nhất trong vỏ Trái đất là:

+ Oxygen: O chiếm 46,1% về khối lượng

+ Silicon: Si chiếm 28,2% về khối lượng

+ Aluminium (Nhôm): Al chiếm 8,2% về khối lượng

Bài 3: Hoàn thành bảng sau:

Hướng dẫn giải