Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 bài 34 CTST

a. Khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

- Sinh trưởng và phát triển là những đặc trưng cơ bản của sự sống.

- Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể do tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, từ đó làm cho cơ thể lớn lên.

- Phát triển là những biến đổi của cơ thể sinh vật bao gồm ba quá trình liên quan mật thiết với nhau là sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái các cơ quan của cơ thể.

Hình 34.1. Quá trình sinh trưởng và phát triển của cây hoa hướng dương

b. Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển

- Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình trong cơ thể sống có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sinh trưởng tạo tiền đề cho phát triển. Phát triển sẽ thúc đẩy sinh trưởng.

- Sinh trưởng ở thực vật là sự tăng lên về kích thước (chiều dài, bể mặt, thể tích) của cơ thể thực vật.

- Cơ sở cho sự sinh trưởng của thực vật là sự phân chia của các tế bào thuộc mô phân sinh. Ở cây Hai lá mầm, mô phân sinh gồm có mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên.

Hình 34.3. Mô phân sinh

+ Mô phân sinh là nhóm các tế bào có khả năng phân chia, giúp cho thực vật tăng trưởng về kích thước.

+ Mô phân sinh đỉnh nằm vị trí đỉnh của thân và rễ, có chức năng làm gia tăng chiều dài của thân và rễ.

+ Mô phân sinh bên phân bố theo hình trụ và hướng ra phía ngoài của thân, có chức năng làm tăng độ dày (đường kính) của thân, rễ, cành.

- Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở thực vật: các giai đoạn từ khi hạt nảy mầm thành cây mầm đến cây non rồi đến cây trưởng thành và giai đoạn từ khi cây bắt đầu ra hoa, tạo quả và hình thành hạt.

Hình 34.3. Vòng đời của cây cam

- Quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật bao gồm các giai đoạn khác nhau ở mỗi loài.

- Mỗi sinh vật trong quá trình sống đều trải qua các giai đoạn sinh trưởng và phát triển khác nhau gọi là vòng đời. Vòng đời của sinh vật khác nhau tùy thuộc vào mỗi loài.

Ví dụ: Vòng đời của ếch trải qua các giai đoạn: giai đoạn trứng, giai đoạn phối, giai đoạn nòng nọc, giai đoạn nòng nọc 2 chân, giai đoạn nòng nọc 4 chân, giai đoạn ếch con và giai đoạn ếch trưởng thành. Từ giai đoạn ấu trùng đến giai đoạn ếch trưởng thành xảy ra nhiều sự biến đổi về hình thái.

Hình 34.5. Vòng đời của ếch

Bài tập 1: Hãy liệt kê ba động vật phát triển không có sự biến đổi về hình thái, ba động vật có sự biến đổi ít về hình thái và ba động vật có biến đổi lớn về hình thái qua các giai đoạn phát triển.

Hướng dẫn giải:

- Ba động vật không có biến đổi về hình thái trong quá trình phát triển: gà, bò, rắn.

- Ba động vật ít có biến đổi về hình thái trong quá trình phát triển: ếch, cóc, châu chấu.

- Ba động vật có biến đổi lớn về hình thái trong quá trình phát triển: cánh cam, bướm, bọ rùa.

Bài tập 2: Hãy kể tên các giai đoạn phát triển của con người từ khi mới sinh ra đến lúc trưởng thành.

Hướng dẫn giải:

Các giai đoạn phát triển của con người từ khi mới sinh ra đến lúc trưởng thành bao gồm: giai đoạn sơ sinh, giai đoạn trẻ em, giai đoạn thiếu nhi, giai đoạn trưởng thành (có thể có câu trả lời diễn đạt theo cách khác).

Bài tập 3: Hãy xác định điểm khác nhau giữa các giai đoạn phát triển của người và bướm.

Hướng dẫn giải:

Qua các giai đoạn phát triển của con người không có sự biến đổi lớn về hình thái, qua các giai đoạn phát triển của bướm có sự biến đổi lớn về hình thái.

C. Trắc nghiệm KHTN 7 bài 34