Xứ Huế mộng mơ nổi tiếng với những điệu hò như: Chèo cạn; Bài thai; Hò đưa linh; Hò giã gạo; Hò mái nhì; Hò mái đẩy; Ru em; Dã diệp; Dã vôi…Những làn điệu dân ca này phản ánh cuộc sống sinh hoạt, tâm hồn của người Huế.Bà con xứ Huế cất tiếng hò trong lao động sản xuất; trong sinh hoạt đồng quê. Dưới ánh đèn huyền ảo mênh mông sóng nước còn gì tuyệt vời hơn khi được thưởng thức ca Huế trên thuyền rồng, đi dọc dòng sông Hương dưới ánh trăng, ánh ánh đèn điện lung linh, làm cho những làn điệu dân ca này trở nên tha thiết. Ngồi trên khoang thuyền được nghe ca Huế với dàn nhạc phong phú như: đàn tranh; đàn nguyệt; đàn tì bà; đàn nhị; đàn tam; đàn bầu; sáo; cặp xanh như các vị vua chúa ngày xưa thì còn gì bằng. điều đó đã chứng tỏ người dân xứ Huế thật tài ba và tâm hồn họ phong phú đến nhường nào! Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Nhã nhạc trang trọng, uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng. Ca Huế rất phong phú, đa dạng về mặt âm hưởng, đạm đà chất nhạc dân ca. Tuy chưa được nghe ca Huế lần nào nhưng qua bài: “Ca Huế trên sông Hương”, em đã hiểu được nét đẹp mộc mạc nhưng rất đỗi trữ tình trong dân ca Huế, đó là một nét đẹp văn hóa của xứ Huế mộng mơ.
B. Hoạt động hình thành kiến thức.
1. Đọc văn bản sau: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG.
2. Tìm hiểu văn bản
a) Văn bản trên được viết theo thể loại gì? kể tên một vài văn bản viết theo thể loại này mà em biết.
b) Điền vào bảng dưới đây tên các làn điệu ca Huế, nhạc cụ và ngón đàn được nhắc tới trong văn bản:
Làn điệu ca Huế | Nhạc cụ | Ngón đàn |
c) Nối tên từng làn điệu ca Huế ở cột trái với các đặc điểm nổi bật của nó ở cột phải cho phù hợp.
a.Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh | (1) Náo nức, nồng hậu, tình người |
b.Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung | (2).Buồn bã |
c.Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện | (3) Gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh |
d.Nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân | (4) Buồn man mác thương cảm bi ai vương vấn |
e. Tứ đại cảnh | (5) Không vui không buồn |
(6) Réo rắt, du dương |
d) Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp của cảnh ca Huế trong đêm trăng thơ mộng trên sông Hương.
e) Ca Huế được hình thành từ đâu?
f) Qua văn bản em hiểu thêm gì về xứ Huế?
a.
Văn bản thuộc thể loại bút kí.
Các văn bản cùng thể loại là: Cô tô, Cây tre việt nam, Lòng yêu nc, Lao Xao, Một thứ quà của lúa non: Cốm, ...v...v...
b.
Làn điệu ca Huế | Nhạc cụ | Ngón đàn |
Các điệu hò: chèo cạn, bài thai đưa linh, giã gạo, re em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện. Các điệu lí: lí con sáo, lí hoài nam, lí hoài xuân. Các điệu nam: nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. | đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh | ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. |
c. Nối như sau: a-2 b-1 c-3 d-4 e-5.
d. Huế đẹp và thơ. Cảnh sắc thiên nhiên đẹp. Nhất là sông Hương - bài thơ trữ tình của cô' đô Huế. Những câu hò, những bài ca Huế với tiếng đàn tranh, đàn tam huyền diệu... trong đêm trăng thơ mộng trên sông Hương mãi mãi in sâu vào tâm hồn người gần xa. Hò Huế, ca Huế và những tiếng đàn réo rắt du dương trong những đêm trăng ca Huế trên sông Hương là một nét đẹp của miền văn hóa Huế rất đáng trân trọng và tự hào. Hà Ánh Minh với cảm xúc “hồn thơ lai láng" của một lữ khách đã giới thiệu cho ta biết các điệu hò, bài ca Huế, hình ảnh các nhạc công và các ca nhi tài hoa, điệu nghệ, cách trình diễn những đêm ca Huế trên sông Hương. Câu văn của Hà Ánh Minh rất giàu chất thơ khi viết về thiên nhiên, gió, trăng, sóng, con thuyền, chùa Thiên Mụ, tháp Phước Duyên... cảnh và tình, không gian nghệ thuật, thời gian nghệ thuật và tâm trạng nghệ thuật đồng hiện. Câu hát, lời ca và tiếng đàn du dương hòa quyện, được nói đến với bao cảm xúc dạt dào làm nên một đêm trăng kì diệu đưa con người hòa mình với sông nước, với xứ Huế mộng mơ.
e. Ca Huế được hình thành từ ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình.
g. Sau khi học xong văn bản này giúp em có sự hiểu biết thêm về đặc trưng của dân ca xứ Huế. Đó là điệu dân ca có sự kết hợp giữa nhạc dân gian và nhạc cung đình. Như vậy vùng đất Huế ko chỉ nổi tiếng bởi những di tích lịch sử, những danh lam thắng cảnh mà nó còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca. Dân ca Huế đó là 1 hình thức sinh hoạt văn hóa, được coi là 1 di sản, 1 món ăn tinh thần của người Huế nói riêng và của văn hóa dân tộc nói chung. Một sản phẩm tinh thần thật đáng trân trọng, tự hào. Mỗi chúng ta cần lưu truyền, bảo tồn và phát triển để làn điệu dân ca xứ Huế sống mãi cùng với thời gian, thể hiện bản sắc văn hóa riêng của dân tộc Việt.
3. Tìm hiểu về phép liệt kê
a) Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút;tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi gà, nào ống voi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dan phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm
1) Cấu tạo và ý nghĩa các bộ phận in đậm trong đoạn trích trên có gì giống nhau?
2) Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc, sự vật, hiện tượng tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
3) Nếu nói rằng đoạn trích trên có sử dụng phép liệt kê thì theo em, thế nào là pháp liệt kê?
1) Giống nhau:
- Về cấu tạo: đều là cụm danh từ: bát yến hấp đường phèn, tráp đồi mồi chữ nhật để mở, nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông, ...
- Về ý nghĩa của các bộ phận giống nhau trong câu đều để chỉ những vật dụng, nhằm khắc họa cảnh sống sinh hoạt xa hoa của quan lớn, trong lúc dân phu thì cực khổ dầm mình trong mưa gió
2) Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với tình cảnh của những người dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.
3) => Phép liệt kê: liệt kê là sự sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đc đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
b. Điền các từ ngữ (từ, cụm từ, nối tiếp) vào chỗ trống để hoàn thành khái niệm về phép liệt kê:
Liệt kê là sự sắp xếp......hàng loạt............hay............cùng loại để diễn ra tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm
Liệt kê là sự sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm
c. Xét về mặt cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?
(1) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(2) Ở một nước nông nghiệp như Việt Nam phải lao động bằng cổ, bằng vai, bằng đỉnh đầu, bằng mông, bằng gối, bằng cả gan bàn chân, gót chân, ...
Phép liệt kê trong 2 phần có sự khác nhau là:
(1) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.=> Liệt kê theo cặp
(2) Ở một nước nông nghiệp như Việt Nam phải lao động bằng cổ, bằng vai, bằng đỉnh đầu, bằng mông, bằng gối, bằng cả gan bàn chân, gót chân, ...=> Liệt kê không theo cặp
d. Đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê sau và cho biết, xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau:
(1)
Một canh.. hai canh... lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành
(2)
Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối
Hoa chăm, cỏ sén, lối phẳng, cây trồng
(1) Phép liệt kê: Một canh, hai canh...lại ba canh.
- Liệt kê xét theo ý nghĩa
- Liệt kê tăng tiến
=> Không thể đảo vị trí. Vì sẽ làm lộn ý của câu, người đọc khó hiểu được ý nghĩa của câu và nội dung truyền tải.
(2) Phép liệt kê: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng.
- Liệt kê xét theo ý nghĩa
- Liệt kê không tăng tiến.
=> Có thể đảo vị trí. Vì các từ/ cụm từ không được sắp xếp theo trình tự nên khi đảo không làm mất ý câu, vẫn hiểu được nội dung
e. Dưới đây là bảng ghi lại các kiểu liệt kê. Hãy điền các câu có chứa phép liệt kê ở mục c và d vào vị trí thích hợp trong bảng.
Các kiểu liệt kê theo cấu tạo | Các kiểu liệt kê xét theo ý nghĩa | ||
Liệt kê theo từng cặp | Liệt kê không theo từng cặp | Liệt kê tăng tiến | Liệt kê không tăng tiến |
Các kiểu liệt kê theo cấu tạo | Các kiểu liệt kê xét theo ý nghĩa | ||
Liệt kê theo từng cặp | Liệt kê không theo từng cặp | Liệt kê tăng tiến | Liệt kê không tăng tiến |
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. | Ở một nước nông nghiệp như Việt Nam phải lao động bằng cổ, bằng vai, bằng đỉnh đầu, bằng mông, bằng gối, bằng cả gan bàn chân, gót chân, .. | Một canh...hai canh...lại ba canh, Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng lành | Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng |
4. Tìm hiểu chung về văn bản hành chính.
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới:
a. Khi nào thì người ta viết các văn bản thông báo, đề nghị và báo cáo?
b. Mỗi văn bản viết ra nhằm mục đích gì?
c. Ba văn bản trên có gì giống và khác nhau? Hình thức trình bày của ba văn bản này có gì khác so với các văn bản truyện thơ đã học?
d. Ba văn bản trên được gọi là văn bản hành chính (hoặc văn bản hành chính-công vụ). Vậy theo em, văn bản hành chính có đặc điểm gì về mục đích, nội dung và hình thức trình bày?
e) Trong văn bản hành chính có những mục nào nhất thiết phải ghi rõ?
a. Khi cần truyền đạt một vấn đề quan trọng nào đó xuống cấp thấp hơn, hoặc muốn cho nhiều người biết thì dùng văn bản thông báo.
Khi cần đề đạt một nguyện vọng chính đáng nào đó của cá nhân hay tập thể đối với cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền giải quyết thì người ta dùng văn bản đề nghị.
Viết báo cáo khi: cần thông báo một vấn đề gì đó lên cấp cao hơn thì người ta dùng văn bản báo cáo.
b. Mục đích của các loại văn bản trên:
- Thông báo: phổ biến một nội dung nào đó. -
- Văn bản đề nghị: đề xuất nguyện vọng, ý kiến nào đó.
- Báo cáo: tổng kết, nêu lên những gì đã làm để cấp trên biết.
c. Giống nhau: trình bày theo một số mục nhất định (theo mẫu đã quy định sẵn)
Khác nhau: về mục đích, nơi gửi và nội dung cụ thể được trình bày trong mỗi văn bản.
=> Hình thức trình bày, ba văn bản trên khác so với các tác phẩm thơ văn ở chỗ: các tác phẩm thơ văn dùng hư cấu và tưởng tượng của các tác giả, vì vậy nó thường mang phong cách riêng của từng người, và ngôn ngữ cũng mang tính hình tượng cao. Còn văn bản hành chính thì phải rõ ràng, chính xác, thống nhất theo khuôn mẫu, tuân theo số mục nhất định và không được viết theo sự hư cấu, tưởng tượng.
d. Văn bản hành chính là loại văn bản thường dùng để truyền đạt những nội dung và yêu cầu nào đó từ cấp trên xuống hoặc bày tỏ những ý kiến, nguyện vọng của cá nhân hay tập thể tới các cơ quan và người có quyền hạn để giải quyết.
e. Loại văn bản này thường được trình bày theo một số mục nhất định (gọi là mẫu), trong đó nhất thiết phải ghi rõ:
- Quốc hiệu và tiêu ngữ;
- Địa điểm và ngày tháng làm văn bản;
- Tên văn bản.
- Họ tên, chức vụ của người nhận hay tên cơ quan nhận văn bản
- Họ tên, chức vụ của người gửi hay tên cơ quan, tập thể gửi văn bản
- Nội dung thông báo, đề nghị, báo cáo;
- Chữ kí và họ tên người gửi văn bản.
C. Hoạt động luyện tập.
1. Qua văn bản Ca Huế trên sông Hương, trình bày cảm nhận của em về cố đô Huế, những làn điệu ca Huế và những con người tài hoa xứ Huế.
Ca Huế chính là sự kết hợp hài hòa giữa dòng ca nhạc dân gian đậm đà, đắm say và ca nhạc cung đình, nhã nhạc “trang trọng uy nghi". Ca Huế rất phong phú, với trên 60 tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc.Điệu Nam như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân... thì “buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn”.Ca Huế rất phong phú, đa dạng, biến hóa về âm hưởng, thể điệu và lời ca. Âm hưởng các bản nhạc điệu Bắc pha phách điệu Nam thì “không vui, không buồn” như “tứ đại cảnh”. Thể hiện ca Huế có “sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán”. Lời ca thì trăm màu trăm vẻ: “thong thả, trang trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch”:Ca Huế rất hấp dẫn đối với du khách vì không gian trình diễn là trên một con thuyền rộng to và dài, đầu rồng như muốn bay lên; sàn gỗ bào nhẵn, mui vòm trang trí lộng lẫy. Đêm xuống, màn sương dày lên. Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông Hương gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh. Những đêm ca Huế tuyệt vời như vậy. Từ lời ca tiếng hát ngọt ngào lay động lòng người, ca Huế trở thành một nét văn hóa truyền thống của con người nơi đây, tượng trưng cho nhân cách thanh cao, nhẹ nhàng, tốt bụng của người dân xứ Huế.
3. Tìm thêm một loại văn bản hành chính khác mà em biết.
Những loại văn bản hành chính khác mà em biết là:
- Giấy khai sinh
- Giấy chứng nhận
- Sơ yếu lí lịch
- Các loại đơn: đơn xin phép nghỉ học, đơn xin vào học, .....
- Bản cam kết, bản kiểm điểm, .....
D. Hoạt động vận dụng
1. Tập hát một làn điệu dân ca ở địa phương mình.
2. Chọn một trong các tình huống sau để viết thành một văn bản hành chính.
a. Em bị mất thẻ học sinh/thẻ thư viện, đề nghị được cấp lại.
b. Ban Giám hiệu nhà trường cần biết rõ kết quả đợt thi đua chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11 của các khối lớp.
c. Tập thể lớp muốn đề nghị thầy cô giáo chủ nghiệm tổ chức cho đi tham quan danh lam thắng cảnh nổi tiếng của quê hương.
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập tự do hạnh phúc
Xuân Trường ngày 12 tháng 2 năm 2018
ĐƠN ĐỀ NGHỊ
Về việc: Xin cấp lại thẻ thư viện
Kính gửi: - Trung tâm thông tin - thư viện Thự viện Trường THPT Xuân Trường
Tên em là: Lương Phương Linh Sinh ngày: 16/07/2004
Nơi sinh: Xuân Kiên, Xuân Trường, Nam Đinh
Học sinh lớp:7A.
Em làm đơn này xin đề nghị một việc sau:
Em làm đơn này xin đề nghị Thư viện cấp cho em thẻ đọc sách năm học 2018-2019
Em kính mong trung tâm thông tin - thư viện tạo điều kiện cấp lại thẻ thư viện cho em.
Em xin chân thành cảm ơn!
Người làm đơn
.Linh
Lương Phương Linh
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng.
1. Đọc đoạn trích sau để hiểu thêm về ca Huế
2. Đọc bài ca dao nói về tên các phố cổ của Hà Nội và tìm hiểu tác dụng của biện pháp liệt kê sử dụng trong bài.
2.=> Tác dụng: bằng các liệt kê tất cả 36 phố phường thời xưa là nơi chia ra rất nhiều nghề nghiệp buôn bán với các phường buôn bán, phường thợ thủ công khác nhau, tác giả đã làm nên một bức tranh Hà Nội nhộn nhịp, sầm uất, đông vui tựa như kinh thành thời xa xưa vậy.
.....................................
Trên đây, VnDoc đã giới thiệu tới các bạn tài liệu Soạn bài Ca Huế trên sông hương VNEN. Tài liệu được biên soạn theo chương trình VNEN Ngữ văn 7, hy vọng sẽ giúp các em học sinh tiếp thu bài nhanh và có sự hứng thú đối với môn học, từ đó học tốt Ngữ văn 7 hơn.
Ngoài ra, mời các bạn tham khảo thêm các tài liệu khác như: Ngữ văn lớp 7, Soạn bài lớp 7, Học tốt Ngữ Văn 7, Giải Vở bài tập Ngữ Văn và các dạng đề thi học kì 1 lớp 7, đề thi học kì 2 lớp 7 cũng được cập nhật liên tục trên VnDoc.com.
