Soạn bài Sông núi nước Nam lớp 9 Cánh Diều

Soạn Văn 9 Sông núi nước Nam - Cánh Diều

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc, nghiêm cấm các hành vi sao chép với mục đích thương mại.

Câu 1 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Qua các tài liệu đã tìm hiểu, hãy trình bày bối cảnh xuất hiện bài Sông núi nước Nam và cho biết: Vì sao bài thơ được gọi là Thơ thần?

Trả lời:

Bối cảnh xuất hiện bài thơ Sông núi nước Nam:

- Theo sách Lĩnh Nam chích quái (Lựa chọn những chuyện quái lạ ở Lĩnh Nam, cuối thế kỉ XIV): Trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược, tương truyền hai vị thần trên sông Như Nguyệt là Trương Hồng, Trương Hát đã hiển linh phù trợ, ngâm bài thơ Sông núi nước Nam giữa không trung, khiến kẻ địch hoảng sợ, tan vỡ

- Theo sách Việt điện u linh tập (Tập truyện về cõi u linh của đất Việt, 1329) sau này được Đại Việt sử kí toàn thư ghi chép lại: Lý Thường Kiệt năm 1076 khi lập phòng tuyến trên sông Như Nguyệt chống lại quân Tống, trong đêm tối, quân sĩ đã nghe thấy tiếng thần ngâm bài thơ Sông núi nước Nam từ trong đền. Quả nhiên sau đó quân Tống liền thảm bại.

Bài thơ Sông núi nước Nam được gọi là thơ thần vì: theo cả 2 bản ghi chép thì bài thơ này đều được ngâm lên bởi các vị thần, tiên đoán trước được kết cục thảm bại của quân Tống khi xâm lược nước ta

Câu 2 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Xác định đặc điểm thể loại của bài thơ qua số dòng, số chữ, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm.

Trả lời:

Xác định các đặc điểm thể loại của bài thơ Sông núi nước Nam (Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật)

- Số dòng: bài thơ có 4 dòng

- Số chữ: mỗi dòng thơ có 7 chữ

- Niêm: Các âm tiết (chữ) thứ 2 của câu 1 và 4, câu 2 và 3 cùng thanh (niêm với nhau)

• Câu 1 và 4:

• Câu 2 và 3:

- Luật: Chữ thứ 2 trong câu 1 mang thanh trắc (quốc), cho nên bài thơ theo luật trắc

- Cách hiệp vần: Gieo vần bằng ở cuối các câu thơ 1, 2 và 4 (cư, thư, hư)

Câu 3 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Hai dòng thơ đầu khẳng định điều gì? Các từ ngữ “Nam quốc”, “Nam đế” “tiệt nhiên”, “định phận”. “thiên thư” đóng vai trò gì trong việc khẳng định điều đó?

Trả lời:

- Hai dòng thơ đầu khẳng định: chủ quyền đất nước Nam - là của người Nam

- Các từ ngữ “Nam quốc”, “Nam đế” “tiệt nhiên”, “định phận”. “thiên thư” đóng vai trò:

• Khẳng định chủ quyền của nước Nam - hiển nhiên và tuyệt đối, được ông trời, sách trời ghi chép
• Khẳng định lòng tự tôn, tự hào dân tộc của người Nam - ngang hàng với nước Tống (Trung Quốc)

Câu 4 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Phân tích hai dòng thơ cuối để làm rõ nội dung (tư tưởng và tình cảm) mà tác giả muốn thể hiện.

Trả lời:

- Dòng thơ thứ 3:

"Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm"

• "nghịch lỗ" (chỉ kẻ ngang ngược): được tác giả sử dụng để chỉ quân xâm lược → Chúng là những kẻ ngang ngược vì dám chống lại thiên mệnh (điều đã được ông trời sắp xếp), dám xâm phạm bờ cõi của một quốc gia đã có chủ quyền
• "như hà" (nghĩa là cớ sao): dùng để hỏi, truy xét, truy tội về lý do mà kẻ xâm lược dám làm ra hành vi trái ý trời như vậy

- Dòng thơ thứ 4:

"Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư"

• "nhữ đẳng" (chúng bay) : cách gọi thể hiện sự khinh bỉ, xem thường dành cho quân xâm lược
• "hành khan thử bại hư": rồi kết quả sẽ là sự bại vong, thất bại thảm hại, ê chề, nhục nhã

⇒ Tổng kết: Hai câu thơ cuối đã thể hiện sức mạnh tinh thần mạnh mẽ, cao đẹp cùng niềm tin vững chắc vào thắng lợi của dân tộc ta trước kẻ xâm lăng.

Câu 5 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Theo em, hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối có mối liên hệ như thế nào?

Trả lời:

- Hai dòng thơ đầu là cơ sở, nền tảng mang tính hiển nhiên, tất yếu và khách quan để giúp tác giả khẳng định sức mạnh, niềm tin về chiến thắng của dân tộc ở hai dòng thơ cuối

• Hai dòng thơ đầu: khẳng định nước ta là nước có chủ quyền, được trời công nhận và ghi chép
• Hai dòng thơ sau: dựa vào yếu tố được ông trời ủng hộ, nên khẳng định sự thắng lợi tất yếu của quân ta

- Hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối có mối quan hệ nhân - quả (nguyên nhân - kết quả)

Câu 6 trang 15 Ngữ Văn 9 Tập 1 Cánh Diều: Bài Sông núi nước Nam gợi lên trong em những tình cảm, cảm xúc gì? Theo em, nội dung tư tưởng bài thơ có ý nghĩa như thế nào với thế hệ trẻ ngày nay?

Trả lời:

- HS tự trình bày những tình cảm, cảm xúc được gợi lên từ văn bản Sông núi nước Nam.

Gợi ý:

Văn bản "Sông núi nước Nam" gợi lên cho em những cảm xúc mãnh liệt, nồng cháy về truyền thống yêu nước, giữ nước và niềm tự hào dân tộc của cha ông. Cùng với đó, bản thân em cũng càng thêm hiểu và thêm yêu, thêm tự hào về niềm kiêu hãnh, lòng tự tôn của cha ông ta về chủ quyền, về truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc.

- Nội dung, tư tưởng bài thơ có ý nghĩa như sau:

• Khẳng định độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam ta - điều bất khả xâm phạm (hiện nay đã được các tổ chức quốc tế trên toàn thế giới công nhận bằng các văn bản được pháp luật chứng nhận)
• Nêu cao, xây dựng và bồi dưỡng lòng tự hào, sự tự tin và tình yêu và truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc ta qua hàng nghìn năm
• Nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay phải có ý thức xây dựng đất nước và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ - nối bước cha ông