Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

VnDoc xin giới thiệu Soạn Văn lớp 9: Các phương châm hội thoại (tiếp theo) để tham khảo giúp học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 9 hiểu rõ hơn về phương châm dùng trong hội thoại, các loại phương châm thường được dùng trong văn bản, hội thoại thường diễn ra.

Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

1. Phương châm quan hệ

Khái niệm Phương châm quan hệ

Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề.

Người tham gia giao tiếp khi đến lượt lời của mình cần chú ý nói đúng vào trọng tâm của đề tài giao tiếp, không nói lạc đề, cần xác định được bản thân mình sẽ nói những gì và lời nói đó có đúng trọng tâm giao tiếp hay không.

Ví dụ về Phương châm quan hệ

Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:

- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tối lửa tắt đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!

(Trong trường hợp này, Dế Mèn đã hiểu lời đề nghị của Dế Choắt và trả lời đúng lời đề nghị với giọng điệu mỉa mai, coi thường.)

2. Phương châm cách thức

Khái niệm Phương châm cách thức

Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ (Phương châm cách thức).

Trong hội thoại, khi đến lượt lời của mình, mỗi chúng ta hãy chú ý nói đúng trọng tâm vấn đề chính của hội thoại, không nên nói lan man, dài dòng. Mỗi người cần lựa chọn ngôn ngữ, sắp xếp các ý cho thật ngắn gọn, xúc tích.

Ví dụ về Phương châm cách thức

Tuần trước, cô giáo có giao cho lớp 9A một bài tập làm văn và hạn nộp là thứ hai tuần này. Cuối tiết học, cô hỏi:

- Cả lớp đã làm xong bài văn cô giao chưa?

- Rồi ạ! Cả lớp đồng thanh đáp.

(Trong trường hợp này, các bạn học sinh đã trả lời đúng trọng tâm câu hỏi của cô giáo vô cùng ngắn gọn, xúc tích).

3. Phương châm lịch sự

Khái niệm Phương châm lịch sự

Khi giao tiếp, cần tế nhị và tôn trọng người khác.

Mỗi người trong hội thoại đều có mối quan hệ với nhau hoặc chênh lệch nhau về tuổi tác, chức vụ, địa vị. Chính vì thế, chúng ta cần giao tiếp lịch sự, tế nhị, tôn trọng mọi người trong cuộc hội thoại. Cách nói chuyện lịch sự không chỉ mang đến cho ta hiệu quả giao tiếp mà nó còn đánh giá, phản ánh con người của ta. lịch sự

Ví dụ về Phương châm lịch sự

Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:

- Bác trai đã khá rồi chứ?

- Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.

(Trích Tắt đèn - Ngô Tất Tố)

(Trong đoạn hội thoại trên, chị Dậu đã trả lời bà lão hàng xóm vô cùng lịch sự trước sự quan tâm của bà.)

Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) mẫu 1

Soạn văn 9: Câu 1 (trang 21 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

- Thành ngữ “dây cà ra dây muống”, “lúng búng như ngậm hột thị” chỉ cách nói dài dòng, rườm rà, thiếu mạch lạc và không rõ ràng. Chúng khiến người nghe khó tiếp nhận thông tin.

- Bài học giao tiếp: Nói ngắn gọn, rành mạch, tránh mơ hồ.

Soạn văn 9: Câu 2 (trang 21 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

- Hai cách hiểu câu với việc chêm xen từ ngữ cho câu rõ nghĩa:

+ “Ông ấy” là tác giả → Tôi đồng ý với những nhận định về truyện của ông ấy viết.

+ “Ông ấy” là nhà phê bình tác phẩm → Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn.

- Trong giao tiếp cần phải tránh cách nói mơ hồ, không rõ ràng dễ gây hiểu lầm.

Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) mẫu 2

Soạn văn 9: Câu 1 (Trang 23 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Lời khuyên từ các câu tục ngữ:

a. Thái độ tôn trọng, lịch sự còn đáng quý hơn giá trị vật chất.

b. Lời nói phải nhã nhặn, lịch sự, không mất gì mà lại đạt hiệu quả.

c. Những người có học thức, hiểu biết thì không nên nói những lời làm người khác đau lòng.

- Một số câu ca dao, tục ngữ tương tự:

- Vàng thì thử lửa thử than,

Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.

- Chẳng được miếng thịt miếng xôi

Cũng được lời nói cho nguôi tấm lòng.

- Chim khôn kêu tiếng rảnh rang,

Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.

Soạn văn 9: Câu 2 (trang 23 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

- Các phép tu từ từ vựng có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự: Nói giảm nói tránh.

- Ví dụ: Khi nói một người có ngoại hình xấu, ta nên nói: “Cô ấy không được đẹp lắm”.

Soạn văn 9: Câu 3 (trang 23 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

a. Nói mát

b. Nói hớt

c. Nói móc

d. Nói leo

e. Nói ra đầu ra đũa

Các từ ngữ này đều chỉ những cách nói liên quan đến phương châm lịch sự và phương châm cách thức.

Soạn văn 9: Câu 4 (trang 23 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Giải thích các cách nói:

a. Khi người nói muốn hỏi về một vấn đề không đúng đề tài đang trao đổi.

b. Khi người nói muốn ngầm xin lỗi trước người nghe về những điều mình sắp nói.

c. Khi người nói muốn nhắc nhở người nghe phải tôn trọng.

Soạn văn 9: Câu 5 (trang 24 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Giải thích thành ngữ và chỉ ra phương châm hội thoại liên quan:

(1): Nói băm nói bổ: Nói nhiều, bộp chát và thô bạo.

(2): Nói như đấm vào tai: Nói mạnh, to, trái ý người khác, khó nghe.

(3): Điều nặng tiếng nhẹ: Nói trách móc chỉ chiết.

(4): Nửa úp nửa mở: Thái độ mập mờ, ỡm ờ, không nói hết ý.

(5): Mồm loa mép giải: Nói nhiều, ngoa ngoắt nhằm lấn át người khác.

(6): Đánh trống lảng: Lảng ra, né tránh vấn đề đang trao đổi.

(7): Nói như dùi đục chấm mắm cáy: Nói thô kệch, nhát gừng gây khó chịu.

- Các phương châm có liên quan trực tiếp:

+ Phương châm lịch sự: (1), (2), (3), (5), (7)

+ Phương châm cách thức: (4)

+ Phương châm quan hệ: (6)

Trên đây VnDoc đã hướng dẫn các bạn Soạn Ngữ văn 9 Các phương châm hội thoại (tiếp theo). Hy vọng với tài liệu này các bạn học sinh sẽ có thêm tài liệu tham khảo chuẩn bài tốt bài trước khi đến lớp cũng như học tốt Ngữ Văn 9

• Soạn Văn 9: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình
• Soạn Văn 9: Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

.......................................................................

Ngoài Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo). Mời các bạn học sinh còn có thể tham khảo thêm Soạn văn 9, soạn bài 9 hoặc đề thi học học kì 1 lớp 9, đề thi học học kì 2 lớp 9 các môn Toán, Văn, Anh, Hóa, Lý, Địa, Sinh mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Với đề thi học kì 2 lớp 9 này giúp các bạn rèn luyện thêm kỹ năng giải đề và làm bài tốt hơn. Chúc các bạn học tốt