Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 bài 13 CD

a. Các vật có bề mặt nhẵn bóng

- Có những vật có bề mặt rất nhẵn và sáng bóng như bề mặt kim loại (được đánh bóng) hoặc mặt gương. Các tia sáng chiếu đến bề mặt phẳng của chúng được phản xạ như trên hình 13.1.

Hình 13.1. Sự phản xạ ánh sáng trên bề mặt nhẵn bóng

- Đường kéo dài của chùm sáng tới mắt gặp nhau tại một điểm. Khi đó, ta có cảm giác ánh sáng tới mắt xuất phát từ chính điểm này.

- Trong hiện tượng phản xạ ánh sáng, người ta quy ước:

Hình 13.3.

+ Gương phẳng được biểu diễn bằng một đoạn thẳng, phần gạch chéo là mặt sau của gương.

+ Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng gương gọi là pháp tuyến của gương.

+ Mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của gương tại điểm tới được gọi là mặt phẳng tới.

+ Góc hợp bởi tia tới và pháp tuyến của gương tại điểm tới gọi là góc tới.

+ Góc hợp bởi pháp tuyến của gương tại điểm tới và tia phản xạ gọi là góc phản xạ.

b. Các vật có bề mặt không nhẵn bóng

- Khi có chùm sáng song song chiếu đến bề mặt các vật có bề mặt nhám như tấm thảm len, tờ giấy,... các tia phản xạ sẽ không còn song song với nhau nữa, mà chúng bị phản xạ theo các hướng khác nhau (hình 13.4b), gọi là phản xạ khuếch tán.

Hình 13.4

- Phản xạ khuếch tán thường không tạo ra hình ảnh của vật.

- Ta nhìn thấy hình ảnh mặt mình do phản xạ của gương nhưng không nhìn thấy hình ảnh mặt mình do phản xạ khuếch tán của tờ giấy.

Định luật phản xạ ánh sáng: Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của gương ở điểm tới; góc phản xạ bằng góc tới.

- Ảnh của vật tạo bởi gương phẳng là ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn, có độ lớn bằng vật.

- Khoảng cách từ ảnh đến gương phẳng bằng khoảng cách từ vật đến gương phẳng.

Ví dụ: Khi soi gương, em sẽ thấy hình ảnh của mình qua gương. Ảnh này là ảnh ảo, không hứng được trên màn, đối xứng với em qua gương. Khi quan sát, ta sẽ thấy có sự khác biệt giữa em và ảnh của em qua gương phẳng (ví dụ: vai trái của em khi nhìn qua gương sẽ thành vai phải trong ảnh).

Cách dựng ảnh S’ của điểm sáng S qua gương phẳng:

+ Từ điểm S vẽ hai tia sáng SI₁ và SI₂, tới gương phẳng.

+ Vẽ hai tia phản xạ I₁R₁ và I₂R₂, tuân theo định luật phản xạ ánh sáng.

+ Tìm giao điểm S’ của đường kéo dài các tia I 1 R 1 và I 2 R 2 nằm ở phía sau gương.

Hình 13.11. Hai cách vẽ ảnh của vật qua gương phẳng

Bài 1: Trên hình 13.1 vẽ một tia sáng SI chiếu tới một gương phẳng. Góc tạo bởi tia SI với mặt gương bằng 45 0 . Hãy vẽ tiếp tia phản xạ và tính góc phản xạ.

Hướng dẫn giải

Theo định luật phản xạ ánh sáng:

góc tới = góc phản xạ

Mà i = 90 0 – 45 0 = 45 0

Vậy góc phản xạ r = 45 0 .

Bài 2: Hãy vẽ kí hiệu gương phẳng trong hình dưới đây, sao cho tia sáng xuất phát từ điểm A, đến gặp gương tại O rồi cho tia sáng phản xạ đi qua điểm B.

Hướng dẫn giải

Vẽ đường phân giác của góc giữa tia sáng tới và tia sáng phản xạ, sau đó vẽ mặt gương vuông góc với đường phân giác trên.

C. Trắc nghiệm KHTN 7 bài 13