Chuyên đề bài tập Acid - Base - Muối

Đây là tài liệu Cao cấp - Chỉ dành cho Thành viên VnDoc ProPlus.

• Tải tất cả tài liệu lớp 8 (Trừ Giáo án, bài giảng)
• Trắc nghiệm không giới hạn

Hỗ trợ Zalo

Tải nhanh tài liệu này 99.000đ Mua ProPlus 369.000đ

Chuyên đề Hóa học: Acid - Base - Muối được VnDoc biên soạn tổng hợp các nội dúng khái niệm, tên gọi, tính chất hóa học của acid base muối nằm trong chương trình Khoa học tự nhiên 8. Nội dung tài liệu sẽ giúp các bạn học sinh hiểu các khái niệm về acid, base, muối, cũng như vận dụng giải các dạng câu hỏi bài tập Acid - Base - Muối. 

A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT: Acid - Base - Muối

I. Acid

1. Khái niệm

Acid là những hợp chất trong phân tử có nguyên tử hydrogen liên kết với gốc acid. Khi tan trong nước, acid tạo ra ion H⁺.

Acid tạo ra ion H⁺ theo sơ đồ sau:

Acid → ion H⁺ + ion âm gốc acid

Ví dụ:

HCl	→	H+	+	Cl–
Hydrochloric acid		Ion hydrogen		Ion chloride
H2SO4	→	2H+	+
Sulfuric acid		Ion hydrogen		Ion sulfate

2. Tính chất hóa học của acid

2.1. Làm đổi màu chất chỉ thị

Dung dịch acid làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

Quỳ tím được dùng làm chất chỉ thị màu để nhận ra dung dịch acid.

2.2. Acid tác dụng với kim loại

• Đối với các acid thường (HCl, H₂SO₄ loãng)

Dung dịch acid tác dụng được với nhiều kim loại tạo ra muối và khí hydrogen.

Acid + Kim loại → Muối + Hydrogen

Ví dụ:

Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

Mg + H₂SO_{4 loãng} → MgSO₄ + H₂

Ví dụ:

2HCl + Fe → FeCl₂ + H₂ ↑

• Đối với các acid có tính oxi hóa mạnh như H₂SO₄ đặc, HNO₃

Kim loại (Au, Pt) + \(\left\{ \begin{array}{l} {H_2}S{O_4}d\\ HN{O_3}d\\ HN{O_3}l \end{array} \right.\)→ Muối hóa trị cao + H₂O + \(\left\{ \begin{array}{l} S{O_2}\\ N{O_2}\\ NO \end{array} \right.\)

Ví dụ:

3Fe + 4HNO₃ loãng → Fe(NO₃)₃ + 2H₂O + NO ↑

2.3. Acid tác dụng với base (Phản ứng trung hòa)

Acid + base→ muối + nước

Ví dụ:

Ba(OH)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2H₂O

2.4. Acid tác dụng với oxide base

Acid + oxide base → muối + nước

Lưu ý: Các acid có tính oxi hóa mạnh (HNO₃, H₂SO₄ đặc) khi tác dụng với các hợp chất oxit, base, hoặc muối của kim loại có hóa trị chưa cao thì sản phẩm như khi tác dụng với kim loại.

Ví dụ:

4HNO₃ (đ,n) + FeO → Fe(NO₃)₃ + 2H₂O + NO₂ ↑

2.5. Acid tác dụng với muối

Acid + muối → acid mới + muối mới

Ví dụ:

HCl + AgNO₃ → AgCl + HNO₃

5.6. Acid tác dụng với phi kim rắn

C, P, S (xảy ra đối với acid có tính oxi hóa mạnh: H₂SO₄ đặc, HNO₃)

Phi kim + \(\left\{ \begin{array}{l} {H_2}S{O_4}d\\ HN{O_3}d\\ HN{O_3}l \end{array} \right.\)→ Acid của phi kim + nước + \(\left\{ \begin{array}{l} S{O_2}\\ N{O_2}\\ NO \end{array} \right.\)

Ví dụ:

S + 2H₂SO₄ (đ,n) → 3SO₂ + H₂O

II. Base

1. Khái niệm

Base là những hợp chất trong phân tử có nguyên tử kim loại liên kết với nhóm hydroxide.

Khi tan trong nước, base tạo ra ion OH^-.

Ví dụ:

NaOH	→	Na+	+	OH-
Sodium hydroxide		Ion sodium		Ion hydroxide
Ca(OH)2	→	Ca2+	+	2OH-
Calcium hydroxide		Ion calcium		Ion hydroxide

2. Phân loại, gọi tên

Hầu hết các hydroxide của kim loại là các base. Quy tắc gọi tên các base như sau:

Tên kim loại (kèm hoá trị đối với kim loại có nhiều hoá trị) + hydroxide

Ví dụ:

Fe(OH)₂: iron(II) hydroxide;

Fe(OH)₃: iron(III) hydroxide.

Phần lớn các base không tan trong nước (base không tan), một số ít base tan trong nước tạo thành dung dịch kiềm (base kiềm) như: KOH, NaOH, Ba(OH)₂ ….

3. Tính chất hóa học

3.1. Làm đổi màu chất chỉ thị

Dung dịch base làm quỳ tím chuyển sang màu xanh, phenolphthalein không màu chuyển sang màu hồng.

Quỳ tím và phenolphthalein được dùng làm chất chỉ thị màu để nhận biết dung dịch base.

2. Tác dụng với acid

Base tác dụng với dung dịch acid tạo ra muối và nước.

Ví dụ:

Sodium hydroxide tác dụng với hydrochloric acid tạo ra sodium chloride và nước theo phương trình hoá học:

NaOH + HCl → NaCl + H₂O.

Magnesium hydroxide tác dụng với hydrochloric acid tạo ra magnesium chloride và nước theo phương trình hoá học:

Mg(OH)₂ + 2HCl → MgCl₂ + 2H₂O.

III. Muối

1. Khái niệm

Phản ứng tạo thành muối, tên gọi và thành phần phân tử của một số muối

Phản ứng	Công thức phân tử của muối tạo thành và tên gọi	Thành phần phân tử của muối tạo thành
		Cation kim loại	Anion gốc acid
Kim loại + Acid → Muối + Hydrogen Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2	ZnCl2 Zinc chloride	Zn2+	Cl–
Acid + Base → Muối + Nước H2SO4 + Cu(OH)2 → CuSO4 + 2H2O	CuSO4 Copper(II) sulfate	Cu2+	SO42−
Acid + Oxide base → Muối + Nước H2SO4 + FeO → FeSO4 + H2O	FeSO4 Iron(II) sulfate	Fe2+	SO42−

Khái niệm: Muối là hợp chất, được tạo thành từ sự thay thế ion H⁺ của acid bằng ion kim loại hoặc ion ammonium ( NH₄⁺).

Ví dụ: Na₂SO₄ (sodium sulfate); NH₄Cl (ammonium chloride).

2. Cách gọi tên muối

Công thức phân tử của muối gồm có cation kim loại và anion gốc acid được gọi tên theo quy tắc sau:

Tên kim loại (hoá trị, đối với kim loại có nhiều hoá trị) + tên gốc acid

Tên gọi của một số gốc acid được thể hiện trong bảng sau:

Gốc acid	Tên gọi	Gốc acid	Tên gọi
− Cl	chloride	− CH3COO	acetate
− Br	bromide	= S	sulfide
− I	iodide	− HS	hydrogensulfide
− NO3	nitrate	= CO3	carbonate
= SO4	sulfate	− HCO3	hydrogencarbonate
− HSO4	hydrogensulfate	≡ PO4	phosphate
= SO3	sulfide	= HPO4	hydrogenphosphate

3. Tính tan của muối

Đa số các muối là chất rắn, có những muối không tan trong nước, có muối ít tan, có muối tan tốt trong nước. Người ta đã xây dựng bảng tính tan của các chất để tiện sử dụng.

Bảng tính tan trong nước của một số muối

Gốc acid

Các kim loại

K I

Na I

Ag I

Mg II

Ca II

Ba II

Zn II

Pb II

Cu II

Fe II

Fe III

Al III

− Cl

t

t

k

t

t

t

t

i

t

t

t

t

− NO3

t

t

t

t

t

t

t

t

t

t

t

t

= SO4

t

t

i

t

i

k

t

k

t

t

t

t

= CO3

t

t

k

k

k

k

k

k

-

k

-

-

≡ PO4

t

t

k

k

k

k

k

k

k

k

k

k

t: chất dễ tan trong nước

k: chất không tan (độ tan nhỏ hơn 0,01 g/100 g nước).

i: chất ít tan (độ tan nhỏ hơn 1 g/100 g nước).

(-): chất không tồn tại hoặc bị nước phân huỷ.

4. Tính chất hoá học

Một số tính chất chung của muối:

4.1. Dung dịch muối tác dụng với kim loại

Dung dịch muối có thể tác dụng với một số kim loại tạo thành muối mới và kim loại mới.

Ví dụ:

Zn + FeSO₄ → ZnSO₄ + Fe.

4.2. Muối tác dụng với dung dịch acid

Muối có thể tác dụng với một số dung dịch acid tạo thành muối mới và acid mới. Sản phẩm của phản ứng tạo thành có ít nhất một chất là chất khí/ chất ít tan/ không tan, …

Ví dụ:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ + H₂O.

4.3. Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base

Dung dịch muối tác dụng với dung dịch base tạo thành muối mới và base mới, trong đó có ít nhất một sản phẩm là chất khí/ chất ít tan/ chất không tan,…

Ví dụ:

FeSO₄ + 2NaOH → Fe(OH)₂ + Na₂SO₄.

4.4. Dung dịch muối tác dụng với dung dịch muối

Hai dung dịch muối tác dụng với nhau tạo thành hai muối mới, trong đó ít nhất có một muối không tan hoặc ít tan.

Ví dụ:

2AgNO₃ + BaCl₂ → 2AgCl + Ba(NO₃)₂.

B. CÂU HỎI LUYỆN TẬP

PHẦN I. Trắc nghiệm câu hỏi đáp án nhiều lựa chọn

Câu 1: Để nhận biết HCl, NaOH, MgSO₄ ta dùng:

A. Quỳ tím

B. Phenolphtalein

C. Kim loại

D. Phi kim

Câu 2: Tên gọi của NaOH:

A. Sodium oxide

B. Sodium Hydroxide

C. Sodium (II) Hydroxide

D. Sodium hydride

Câu 3: Gốc acid của acid HNO₃ hóa trị mấy?

A. 2

B. 3

C. 1

D. 4

Câu 4: Base không tan trong nước là:

A. Cu(OH)₂

B. NaOH

C. KOH

D. Ca(OH)₂

Câu 5: Công thức của Silver chloride là:

A. AgCl₂

B. Ag₂Cl

C. Ag₂Cl₃

D. AgCl

Câu 6: Muối nào trong đó có kim loại hóa trị II trong các muối sau: Al₂(SO₄)₃; Na₂SO₄; K₂SO₄; BaCl₂; CuSO₄

A. K₂SO₄; BaCl₂

B. Al₂(SO₄)₃

C. BaCl₂; CuSO₄

D. Na₂SO₄

Câu 7: Chất không tồn tại là:

A. NaCl

B. CuSO₄

C. BaCO₃

D. HgCO₃

Câu 8: Chọn câu đúng:

A. Các hợp chất muối của Na và K hầu như không tan

B. Ag₂SO₄ là chất ít tan

C. H₃PO₄ là acid mạnh

D. CuSO₄ là muối không tan

Câu 9: Công thức hoá học của acid có trong dịch vị dạ dày là

A. CH₃COOH.

B. H₂SO₄.

C. HNO₃.

D. HCl.

Câu 10: Tên gọi của H₂SO₃

A. Hydrochloric acid

B. Sulfuric acid

C. hydrogen sulfide acid

D. Sulfurous Acid

Còn tiếp ....

PHẦN II: Trắc nghiệm Đúng - Sai

Câu 1. Cho các phát biểu sau, phát biểu nào đúng, phát biểu nào sai:

a) Phân tử acid gồm một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với nhóm hydroxide (OH).

b) Công thức hoá học của acid có trong dịch vị dạ dày là H₂SO₄.

c) Dung dịch acid làm quỳ tím chuyển đỏ.

d) Dung dịch nước muối không làm đổi màu quỳ tím thành đỏ.

Trả lời

Sai

Sai

Đúng

Đúng

a) Vì Phân tử acid gồm: một hay nhiều nguyên tử hydrogen liên kết với gốc acid.

b) Sai vì Công thức hoá học của acid có trong dịch vị dạ dày là: HCl.

Câu 2. Cho các phát biểu sau, phát biểu nào đúng, phát biểu nào sai:

a) Hydrochloric acid được dùng nhiều trong công nghiệp.

b) Nước cất làm đổi màu quỳ tím thành đỏ.

c) Ta có thể dùng acid HCl để phân biệt hai kim loại Al và Ag.

d) Cu phản ứng được với dung dịch H₂SO₄ở điều kiện thường.

Trả lời

Đúng

Sai

Đúng

Sai

b) Nước cất không làm đổi màu quỳ tím

d) Cu không phản ứng được với H₂SO₄ ở điều kiện thường

Câu 3. Cho các phát biểu sau

a) Tất cả các oxide của kim loại đều là oxide base.

b) Tất cả các oxide của phi kim đều là oxide acid.

c) Al₂O₃ vừa tác dụng được với dung dịch HCl, vừa tác dụng được với dung dịch NaOH.

d) Do tác dụng được với acid nên CaO được sử dụng để khử chua đất trồng trọt.

e) SO₂ là một trong những nguyên nhân gây ra mưa acid.

Còn tiếp ....

PHẦN III. Câu hỏi trả lời ngắn

Câu 1. Cho các thí nghiệm sau:

1. a) Cho Zn vào dung dịch HCl.
2. b) Cho Fe vào dung dịch CH₃
3. c) Cho Ag vào dung dịch H₂SO₄ loãng.
4. d) Cho Cu vào dung dịch HCl.
5. e) Cho Al vào dung dịch H₂SO₄ loãng.

Số thí nghiệm xảy ra phản ứng là:

Trả lời: 3

Câu 2. Cho dãy các chất sau: H₂SO₄, (NH₄)₂SO₄, AgCl, CuCl₂, Cu(OH)₂, Na₂O, Ba(NO₃)₂, Al₂(SO₄)₃, H₃PO₄. Có bao nhiêu muối tan?

Trả lời: Có 4 muối tan: (NH₄)₂SO₄, CuCl₂, Ba(NO₃)₂, Al₂(SO₄)₃.

Câu 3. Kim loại M có hoá trị II. Trong muối sulfate của M, kim loại chiếm 20% về khối lượng. Khối lượng phân tử khối của muối đó là bao nhiêu?

PHẦN IV. Câu hỏi tự luận

Câu 1. Cho sơ đồ phản ứng:

Muối X + muối Y → muối Z + muối T.

Hãy tìm các cặp X, Y nếu:

a) X là muối chloride, Y là muối nitrate.

b) X là muối của barium, Y là muối của sodium.

Trả lời

a) X là muối NaCl, Y là muối AgNO₃.

NaCl + AgNO₃ → AgCl↓ + NaNO₃

b) X là muối Ba(NO₃)₂, Y là muối Na₂SO₄.

Ba(NO₃)₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄↓ + 2NaNO₃

Câu 2. Có ba dung dịch: giấm ăn, nước đường, nước xà phòng. Hãy trình bày cách nhận biết 3 dung dịch trên (dụng cụ, hoá chất có đủ).

Trả lời

Lấy mỗi dung dịch ra một ít làm mẫu thử. Cho 3 mẩu giấy quỳ tím vào 3 mẫu thử.

- Mẫu dung dịch nào làm quỳ tím hoá đỏ là giấm ăn.

- Mẫu dung dịch nào làm quỳ tím hoá xanh là nước xà phòng.

- Còn lại là nước đường không làm quỳ tím chuyển màu.

Câu 3. Để điều chế dung dịch nước vôi trong (dung dịch calcium hydroxide), người ta cho calcium oxide tác dụng với nước. Phản ứng xảy ra như sau:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Cho 0,28 g CaO tác dụng hoàn toàn với 100 g nước. Tính nồng độ C% của dung dịch Ca(OH)₂ thu được.

Chi tiết bộ câu hỏi, đáp án hướng dẫn giải chi tiết ở file TẢI VỀ