Lý thuyết Ngữ văn 6 Cánh diều bài 39

- Chủ ngữ là một trong hai thành phần chính của câu; chỉ sự vật, hiện tượng có hoạt động, trạng thái, đặc điểm nêu ở vị ngữ; trả lời cho các câu hỏi Ai?, Con gì?, Cái gì?. Chủ ngữ thường được biểu hiện bằng danh từ, đại từ. Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.

- Ví dụ:

• Tôi đang làm việc ("Tôi" là chủ ngữ)
• Nam đang đi học ("Nam" là chủ ngữ)

- Để phản ánh đầy đủ hiện thực khách quan và biểu thị tình cảm, thái độ của người viết (người nói), chủ ngữ là danh từ thường được mở rộng thành cụm danh từ, tức là cụm từ có danh từ làm thành tố chính (trung tâm) và một hay một số thành tố phụ.

- Ví dụ: Nhờ chủ ngữ (in đậm) được mở rộng bằng câu "Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc" (Bài học đường đời đầu tiên - Tô Hoài) có hình ảnh hơn câu "Cái răng lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc".

Bài tập: Tìm chủ ngữ là cụm danh từ trong những câu dưới đây:

a. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

c. Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Hướng dẫn giải:

- Xem lại lý thuyết phần mở rộng chủ ngữ để giải bài tập này.

- Xác định được chủ ngữ là cụm danh từ ở từng câu văn đã cho.

Lời giải chi tiết:

a. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

-> Chủ ngữ: "Những cái vuốt ở chân, ở khoeo".

b. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

-> Chủ ngữ: "Những gã xốc nổi".

c. Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

-> Chủ ngữ: "Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ".