Lý thuyết Ngữ văn 6 Cánh diều bài 46

a. Tác giả, tác phẩm:

* Tác giả:

- U-xa-chốp (1958) - Andrey Usachev

- Quê quán: Mát-xcơ-va, Nga.

- Là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch cho thiếu nhi.

* Tác phẩm:

- Thể thơ: 5 chữ.

- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp tự sự và miêu tả.

b. Nội dung chính:

- Bài thơ kể lại việc một lần chú gấu bị ngã, bị trêu chọc vì chân vòng kiềng nên cậu xấu hổ. Gấu trở về nhà kể cho mẹ, được mẹ khuyên nhủ nên đã lấy được tự tin không hề thấy xấu hổ.

c. Bố cục:

- Gồm 2 phần.

+ Phần 1 (5 khổ đầu): Cách đối xử của các loài vật khác với gấu con chân vòng kiềng.

+ Phần 2 (Còn lại): Diễn biến tâm lí của gấu con chân vòng kiềng.

a. Cách đối xử của các loài vật khác với gấu con chân vòng kiềng:

- Hoàn cảnh gặp gỡ:

+ Gấu con đi dạo trong rừng nhỏ, nhặt những quả thông.

+ Đột nhiên bị một quả thông rụng vào đầu, vấp chân ngã.

- Thái độ của các loài vật:

+ Con sáo: Hét thật to trêu chọc. "Ê gấu, chân vòng kiềng/ Giẫm phải đuôi à nhóc!".

+ Cả đàn 5 con thỏ: Núp trong bụi hùa theo, hét thật to "Đến xấu!".

+ Tất cả: đều chê bai "Gấu con chân vòng kiềng/ Đi dạo trong rừng nhỏ..."

→ Số lượng động vật chê bai tăng dần: một con sáo → 5 con thỏ → Tất cả khu rừng.

→ Điệp ngữ: "Gấu con chân vòng kiềng" nhấn mạnh đặc điểm của gấu con là có đôi chân vòng kiềng. Dấu ba chấm cuối câu tạo độ mở, dư âm của tiếng trêu đùa còn theo mãi cho đến khi gấu về nhà.

=> Nếu như một người có suy nghĩ ác ý thì sau đó sẽ lan ra rất nhiều người. Sự ác ý xuất phát từ những điều nhỏ nhất.

b. Diễn biến tâm lí của gấu con chân vòng kiềng:

- Khi vừa đi dạo: Rất vui vẻ, yêu đời "Hát líu lo, líu lo" → Từ láy, điệp từ thể hiện sự hồn nhiên, yêu đời của gấu con.

- Khi gặp tai nạn: "Luống cuống, vướng chân", "ngã nghe cái bộp" → Từ láy, câu cảm thán thể hiện sự luống cuống, bối rối của chú gấu.

- Khi bị trêu chọc về ngoại hình:

+ Chạy về mách mẹ "Vòng kiềng thật xấu hổ/Con thà chết còn hơn" → Chạy về với tình thương yêu, với gia đình.

+ Nấp sau cánh tủ, tủi thân khóc to "Cả khu rừng này chê/ Chân vòng kiềng xấu, xấu!"

→ Sự tủi thân, uất ức, xấu hổ của gấu con về ngoại hình của mình.

- Sau khi nghe mẹ gấu giải thích:

+ Mẹ gấu giải thích:

• Khen chân đẹp "Chân của con rất đẹp/Mẹ luôn thấy tự hào!"
• Không chỉ có mình con chân vòng kiềng, đây là nét di truyền "Chân mẹ vòng kiềng nhé/Cả chân bố cũng cong" và cả ông nội.
• Nhấn mạnh việc chân vòng kiềng không ảnh hưởng đến tài năng vì: Hoán dụ "Vòng kiềng giỏi nhất vùng/Chính là ông nội đấy!"

+ Tâm trạng gấu con:

• Bình tâm trở lại ngay.
• Ăn bánh mật.
• Kiêu hãnh bước ra hét to "Chân vòng kiềng là ta/Ta vào rừng đi dạo!"

→ Thái độ: Tự hào, không quan tâm lời người khác phê bình về ngoại hình. Nhận thấy rằng vòng kiềng không có gì là xấu.

=> Diễn biến tâm trạng hợp lý: Tủi thân → tự hào. Khẳng định ngoại hình không quan trọng bằng tài năng, tâm hồn.

- Về nội dung: Gấu con chân vòng kiềng nêu lên vấn đề về ngoại hình của con người. Bài thơ khẳng định ngoại hình không quan trọng và không nên đánh giá người khác qua vẻ bề ngoài.

- Về nghệ thuật: Thể thơ năm chữ cùng các biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, hoán dụ,...

Bài tập: Kể lại câu chuyện trong bài thơ theo diễn biến tâm trạng của gấu con trong khoảng 7 dòng.

a. Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ lại văn bản Gấu con chân vòng kiềng và thâu tóm nội dung chính để kể lại.

- Chú ý đến những dòng thơ đề cập đến tâm trạng của gấu con.

b. Lời giải chi tiết:

Một ngày nọ, gấu con đi dạo trong rừng nhỏ. Đột nhiên, khi đang nhặt thông và hát líu lo, một quả thông rơi trúng gấu con. Gấu con loạng choạng, vấp phải chân và ngã cái bộp. Thấy gấu con bị ngã, con sáo trên cành hét to trêu chọc "Ê gấu, chân vòng kiềng/Giẫm phải đuôi à nhóc". Rồi lại đến cả năm con thỏ trong bụi hùa theo rồi hét thật to "đến xấu". Thế rồi ai cũng biết, tất cả đều chê bai. Gấu con tủi thân chạy về mách mẹ "Con thà chết còn hơn". Nó nấp sau cánh tủ, khóc nức vì bị cả khu rừng trêu chân vòng kiềng xấu. Ngạc nhiên thay, mẹ gấu khen chân gấu rất đẹp, mẹ luôn tự hào. Cả mẹ, bố chân đều cong và ông nội - con gấu giỏi nhất vùng - cũng vậy. Gấu con nghe vậy thì bình tâm trở lại, ăn bánh mật và bước ra kiêu hãnh, vui vẻ hét to "Chân vòng kiềng là ta/Ta vào rừng đi dạo!".