Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế

Phân tích đánh giá truyện Cây khế

Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế được VnDoc.com tổng hợp và xin gửi tới bạn đọc. Mời các bạn cùng theo dõi chi tiết bài viết dưới đây nhé.

1. Dàn ý phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế

I. Mờ bài

Giới thiệu truyện kể. Nêu khái quát định hướng của bài viết.

Cây khế là truyện cổ tích đặc sắc của kho tàng truyện dân gian Việt Nam, câu chuyện đã phản ánh những nét đặc trưng trong nghệ thuật kể chuyện và xây dựng nhân vật của truyện cổ tích

II. Thân bài

1. Tóm tắt truyện

Truyện kể về hai anh em nhà nọ mồ côi cha mẹ từ nhỏ, sống nương tựa vào nhau. Cha mẹ mất để lại cho hai anh em một cây khế và một chút ruộng vườn, của cải, tuy không khá giả nhưng hai anh em vẫn có cuộc sống no đủ. Từ khi người anh trai lấy vợ bỗng sinh ra lười nhác, mọi việc đều đổ hết lên đầu vợ chồng người em. Thậm chí sợ em tranh công nên anh trai đã chia gia tài, chiếm hết của nải, đẩy vợ chồng em ra túp lều nát với cây khế của cha mẹ để lại. Vợ chồng người em chăm chỉ làm lụng, chăm bẵm cho cây khế ra quả, chim quý đến ăn và đã trả công vợ chồng em trai bằng vàng bạc. Tiếng đồn đến tai người anh, người anh tham lam nên gạ đổi gia tài lấy cây khế. Chim quý cũng đến ăn và hứa trả ơn bằng vàng, nhưng vì tính tham lam vô độ của người anh nên đã bị chim quý hất xuống biển sâu.

2. Chủ đề và ý nghĩa của chủ đề

- Chủ đề: Đề cập đến lòng tham và sự ích kỷ của con người

- Ý nghĩa của chủ đề: phê phán những con người có lòng tham vô đáy, ích kỷ, tham lam chỉ nghĩ đến đồng tiền mà quên đi tình anh em.

3. Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật

3.1 Phân tích, đánh giá nghệ thuật tạo tình huống

- Tác giả xây dựng tình huống chim quý đến ăn khế, từ đó tạo cái cớ để nhân vật bộc lộ bản chất của mình

- Tác dụng: chim quý xuất hiện là nhân vật chức năng vừa giúp mang lại may mắn cho người xứng đáng và trừng trị những kẻ không xứng đáng.

3.2 Phân tích, đánh giá cách xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng và tác dụng trong việc thể hiện chủ đề

- Nhân vật anh trai và em trai là đại diện cho hai tuyến nhân vật bất hạnh và kẻ tham lam, ích kỷ trong truyện cổ tích. Việc xây dựng hai tuyến nhân vật quen thuộc giúp tác giả dân gian tô đậm chủ đề và bài học của truyện.

3.3 Phân tích, đánh giá cách khắc họa tính cách nhân vật qua lời thoại, ngôn ngữ

- Qua lời thoại của nhân vật chúng ta thấy rõ sự đối lập giữa hai tuyến nhân vật, một bên là người hiền lành, chịu khó biết thế nào là đủ; một bên là người tham lam, ích kỷ, mờ mắt vì đồng tiền.

III. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị của chủ đề và sự đặc sắc của các nét nghệ thuật.

- Tác động của truyện đối với bản thân và người đọc.

2. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 1

Nói về các câu chuyện cổ tích của nước mình thì không thể nào bỏ qua truyện "Cây khế". Đây được coi là một trong các tác phẩm truyện cổ tích hay nhất thuộc kho tàng truyện dân gian của nước mình. Truyện kể chuyện hai anh em nhà nọ mất cha mẹ từ bé và sống nương nhờ bên nhau. Cha mẹ qua đời để lại cho hai anh em một cây khế cùng một chút ruộng vườn và của cải, dù không dư dả song hai anh em vẫn có cuộc sống khá giả. Ến khi người anh trai cưới vợ thì tỏ ra lười biếng và tất cả việc nhà trút hết lên đầu vợ chồng người em. Vì lo sợ em tham công mà anh trai đã phân chia gia tài, lấy đi của nải và đưa vợ chồng em đến căn lều cùng với cây khế của cha mẹ để ở. Vợ chồng người em vất vả làm việc để chăm sóc khi cây khế ra quả thì chim quý đến ăn và đã đáp công vợ chồng em trai với vàng bạc. Tiếng đồn qua tai người anh và người anh tham lam đã gạ gẫm hoán đổi gia tài bằng cây khế. Chim quý cũng đến ăn rồi hứa hẹn đáp ơn với vàng, tuy nhiên do tính tham lam thái quá của người anh mà đã để chim quý rơi xuống biển chết. Cốt truyện cũng chỉ giản đơn, mộc mạc nhưng chứa đựng trong đó nhiều bài học từ cuộc sống hết sức phong phú và sâu sắc. Truyện "Cây khế" mô tả cuộc mâu thuẫn trong hai tuyến nhân vật của một gia đình, một bên là vợ chồng người em trai cần cù, siêng năng, chăm chỉ; một bên là vợ chồng người anh trai tham lam, ích kỷ và luôn biết nghĩ cho đồng tiền. Thông qua cuộc xung đột giữa gia đình họ, tác giả dân gian đã thể hiện chủ đề của chuyện truyện là lên án sự tham lam, ích kỷ của con người, ngợi ca những con người cần cù, chịu khó, biết sống tử tế và biết như thế nào là đủ. Câu chuyện cũng là lời cảnh tỉnh cho những ai đã và đang coi nhẹ tình anh em của gia đình, chặt lìa tình máu mủ ruột thịt chỉ bởi một vài món lợi trước mắt. Chủ đề truyện tuy không mới nhưng chắc chắn nó có giá trị không chỉ với thế giới cổ tích mà trong xã hội hiện thực bây giờ. Góp phần tạo ra thành công cho câu chuyện này ngoài giá trị của chủ đề cùng bài học sâu xa trong truyện Cây khế thì không thể nào thiếu sự tham gia của nhiều hình thức nghệ thuật. Tất cả các hình thức nghệ thuật đặc trưng đó đã giúp những chủ đề và bài học của truyện trở nên phong phú, sâu sắc thêm và thu hút độc giả hơn. Yếu tố nghệ thuật cuối cùng phải kể đến chính là nghệ thuật tạo tình huống. Tình huống truyện phân chia gia tài, thường khá phổ biến trong truyện kể dân gian. Nhờ tình huống này bản chất xấu tham lam của vợ chồng người anh trai được phơi bày. Tình huống thứ hai cũng giúp đưa mạch truyện chuyển biến là tình huống chim quý đến và ăn khế của vợ chồng em trai. Nhờ chim quý vợ chồng em trai được báo đáp thích đáng vì tấm lòng và tính tốt bụng của gia đình. Cũng nhờ chim quý nên vợ chồng người anh trai đã phải trả giá đích đáng vì bản tính tham lam và mù mắt kiếm tiền của mình. Nhân vật chim quý có vai trò là nhân vật chức năng và thế lực tâm linh để giúp nhân dân hoàn thành mong ước của họ. Đây cũng là kiểu nhân vật rất phổ biến của truyện cổ tích Việt Nam. Giai cấp nhân vật mang tính biểu trưng cũng là một nét nổi bật cho truyện cổ tích Việt Nam. Trong đó người anh trai là tuyến nhân vật tiêu biểu cho kiểu người tham lam, chỉ biết về đồng tiền; nhân vật em trai là điển hình cho tuyến nhân vật nghèo, cô đơn và chịu những tổn thương, mất mát. Hai tuyến nhân vật chánh và tà rất phổ biến trong truyện cổ tích việt nam là đại diện cho những kiểu người của xã hội chia giai cấp thời đó. Nét độc đáo tiếp theo em sẽ đề cập đến trong bài này là cách thể hiện tính cách nhân vật thông qua ngôn ngữ và hành động của nhân vật. Nhân vật trong truyện cổ tích tuy không có nhiều tâm lý hay nét tính cách đặc trưng và riêng như trong văn xuôi của một số tác giả văn học. Tuy nhiên thông qua lời thoại hay ngôn ngữ và hành động chúng ta cũng thấy được ít nhiều các nét tính cách riêng của nhân vật. Truyện cổ tích thông qua thái độ "cuống cuồng, sợ hãi, lạy lấy vái để" khi bắt gặp chim thần của vợ chồng anh trai cũng đủ thấy vợ chồng anh ta là người tham lam, ích kỷ, sùng bái vật chất, không trông đợi ở vận may mắn; hành động "đút đầy vàng vào tay áo, ống quần và bò mãi mới thoát được hang" đủ thấy anh trai tham lam đến nỗi mù lý trí, còn vợ chồng người em trai thấy con chim thần chỉ biết than thở "ông chim ạ, ông ăn nốt khế nhà cháu" hay hành động "chỉ gom vừa đủ vàng bạc bỏ vô túi rồi trở về" cũng đủ thấy người em trai vốn bản tính thật thà, tốt bụng. Nhân vật chỉ được phác hoạ bằng hành động và ngôn ngữ song các nét tính cách nổi trội vẫn hiện lên khá rõ rệt. Những phân tích ở trên cũng có thể thấy Cây khế là một truyện cổ tích tiêu biểu trong kho tàng truyện cổ Việt Nam. Không chủ đề, truyện cũng là lời cảnh tỉnh và răn đe đối với nhiều người có lối sống ham mê vật chất, coi nhẹ tình cảm máu mủ. Về hình thức nghệ thuật, tác giả đã sử dụng đa dạng nhiều yếu tố như tình huống truyện, ngôn ngữ và hành động để nhân vật thể hiện rõ ràng cá tính của bản thân, thông qua đó chủ đề truyện cũng được khắc họa đậm nét. Câu chuyện là một bài học sâu sắc cảnh tỉnh nhiều người tham lam và không trân trọng tình cảm gia đình thì sớm hoặc muộn cũng sẽ có được một kết cục không may.

3. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 2

Nhắc đến những câu chuyện cổ tích của nước ta, không thể bỏ qua truyện “Cây khế”. Đây được xem là một trong những tác phẩm truyện cổ tích đặc sắc nhất trong kho tàng truyện dân gian của nước ta.

Truyện kể về hai anh em nhà nọ mồ côi cha mẹ từ nhỏ, sống nương tựa vào nhau. Cha mẹ mất để lại cho hai anh em một cây khế và một chút ruộng vườn, của cải, tuy không khá giả nhưng hai anh em vẫn có cuộc sống no đủ. Từ khi người anh trai lấy vợ bỗng sinh ra lười nhác, mọi việc đều đổ hết lên đầu vợ chồng người em. Thậm chí sợ em tranh công nên anh trai đã chia gia tài, chiếm hết của nải, đẩy vợ chồng em ra túp lều nát với cây khế của cha mẹ để lại. Vợ chồng người em chăm chỉ làm lụng, chăm bẵm cho cây khế ra quả, chim quý đến ăn và đã trả công vợ chồng em trai bằng vàng bạc. Tiếng đồn đến tai người anh, người anh tham lam nên gạ đổi gia tài lấy cây khế. Chim quý cũng đến ăn và hứa trả ơn bằng vàng, nhưng vì tính tham lam vô độ của người anh nên đã bị chim quý hất xuống biển sâu. Cốt truyện tuy rất đơn giản, ngắn gọn nhưng chất chứa trong đó những bài học về cuộc sống vô cùng sâu sắc và thấm thía.

Truyện “Cây khế” phản ánh cuộc xung đột giữa hai tuyến nhân vật trong một gia đình, một bên là vợ chồng người em trai hiền lành, chăm chỉ, chịu khó; một bên là vợ chồng người anh trai tham lam, ích kỉ, chỉ nghĩ đến đồng tiền. Thông qua khai thác xung đột trong gia đình này, tác giả dân gian đã phản ánh chủ đề của chuyện đó là phê phán sự tham lam, ích kỉ của con người, ca ngợi những con người chịu khó, chăm chỉ, biết sống lương thiện, biết thế nào là đủ. Câu chuyện còn là lời cảnh tỉnh cho những ai đã và đang xem nhẹ tình anh em trong gia đình, cắt đứt tình máu mủ ruột rà chỉ vì những cái lợi trước mắt. Chủ đề truyện này không mới nhưng nó vẫn có giá trị không riêng với thế giới cổ tích mà còn cả xã hội hiện thực bây giờ.

Góp phần tạo nên thành công cho câu chuyện, ngoài giá trị của chủ đề và bài học sâu sắc trong truyện Cây khế thì không thể quên sự đóng góp của các hình thức nghệ thuật. Chính những hình thức nghệ thuật đặc sắc ấy đã giúp cho chủ đề và bài học trong truyện trở nên sâu sắc, thấm thía hơn và hấp dẫn độc giả hơn.

Yếu tố nghệ thuật đầu tiên cần kể đến đó là nghệ thuật tạo tình huống. Tình huống truyện chia gia tài, vốn rất quen thuộc trong truyện kể dân gian. Nhờ tình huống này bản chất xấu xa tham lam của vợ chồng người anh trai được bộc lộ. Tình huống thứ hai, góp phần giúp mạch truyện tiến triển là tình huống chim quý xuất hiện và ăn khế của vợ chồng em trai. Nhờ chim quý vợ chồng em trai được đền đáp xứng đáng cho tấm lòng, sự lương thiện của mình. Cũng nhờ chim quý mà vợ chồng người anh trai đã bị trừng trị thích đáng cho bản tính tham lam, mờ mắt vì tiền của mình. Nhân vật chim quý đóng vai trò là nhân vật chức năng, thế lực siêu nhiên, thay nhân dân thực hiện mong ước của họ. Đây cũng là kiểu nhân vật khá quen thuộc trong truyện cổ tích Việt Nam.

Xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng cũng là một nét nổi bật cho truyện cổ tích Việt Nam. Trong đó người anh trai là tuyến nhân vật đại diện cho kiểu người tham lam, chỉ nghĩ đến đồng tiền; nhân vật em trai là đại diện cho tuyến nhân vật bất hạnh, mồ côi, chịu nhiều thiệt thòi, cam chịu. Hai tuyến nhân vật chính - tà khá quen thuộc trong truyện cổ tích, là đại diện cho các kiểu người trong xã hội phân chia giai cấp thời bấy giờ.

Nét đặc sắc cuối cùng em muốn nói đến trong bài viết là cách khắc họa tính cách nhân vật thông qua ngôn ngữ, hành động của nhân vật. Nhân vật trong truyện cổ tích vốn chưa có những tâm lý hay nét tính cách độc đáo, riêng biệt như trong văn xuôi của các tác giả văn học. Nhưng thông qua lời thoại, ngôn ngữ, hành động chúng ta cũng thấy được phần nào những nét tính cách đặc trưng của nhân vật. Chẳng hạn qua thái độ “rối rít, mừng quýnh, vái lấy vái để “ khi gặp chim thần của vợ chồng anh trai cũng đủ thấy vợ chồng anh ta là người tham lam, ích kỉ, tôn sùng vật chất, luôn trông chờ vào vận may; hành động “nhét đầy vàng vào tay áo, ống quần, lết mãi mới ra khỏi hang” đủ thấy anh trai tham lam đến mờ lý trí… còn vợ chồng người em trai thấy con chim thần chỉ biết than “ ông chim ơi, ông ăn hết khế nhà cháu…” rồi hành động “chỉ nhặt vừa đủ vàng bạc nhét vào túi rồi ra về” cũng đủ thấy người em trai vốn bản tính lương thiện, hiền lành. Nhân vật chỉ được khắc họa qua hành động, ngôn ngữ nhưng những nét tính cách nổi bật vẫn hiện lên tương đối đậm nét.

Những phân tích ở trên đây cho thấy Cây khế là một truyện cổ tích tiêu biểu trong kho tàng truyện cổ Việt Nam. Về chủ đề, truyện chính là lời cảnh tỉnh, phê phán đến những người có lối sống ham vật chất, coi thường tình cảm máu mủ. Về hình thức nghệ thuật, tác giả đã kết hợp hài hòa các yếu tố về tình huống truyện, ngôn ngữ, hành động để nhân vật bộc lộ rõ cá tính của mình, thông qua đó chủ đề truyện cũng được tô đậm.

Câu chuyện là một bài học đắt giá cảnh tỉnh những người tham lam, không coi trọng tình cảm gia đình, sớm hay muộn cũng sẽ nhận phải một kết cục không may mắn.

4. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 3

Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam đã để lại nhiều câu chuyện với bài học vô cùng quý giá. Một trong số đó là câu chuyện “Cây khế”, vô cùng nổi tiếng và quen thuộc.

Truyện kể về hai anh em nhà nọ. Cha mẹ mất sớm, họ cùng nhau chăm lo làm lụng nên cũng đủ ăn. Nhưng từ khi có vợ, người anh đâm ra lười biếng. Còn hai vợ chồng người em vẫn cố gắng làm lụng. Thấy vậy, người anh sợ em tranh giành của cải, liền bàn với vợ cho vợ chồng người em ra ở riêng. Người anh chỉ chia cho em một gian nhà lụp xụp, ở trước cửa có một cây khế ngọt. Còn mình thì lấy hết tài sản quý giá mà cha để lại. Tác giả dân gian đã xây dựng sự đối lập của hai nhân vật chính trong truyện. Người anh thì lười biếng, tham lam. Còn người em thì hiền lành, chăm chỉ. Để từ đó đưa ra một bài học răn dạy quý giá.

Quanh năm vợ chồng người em chăm sóc cho cây khế tươi tốt. Đến mùa khế ra rất nhiều quả. Bỗng nhiên một hôm, có một con chim lạ đến ăn khế chín. Ròng rã một tháng trời, ngày nào chim cũng đến ăn. Người vợ đợi chim ăn xong liền xin nó đừng ăn nữa. Chim thần đáp lại: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng”. Hai vợ chồng người em làm theo lời chim. Hôm sau, chim đưa người em ra đảo lấy vàng và trở về. Từ đó, người em trở nên giàu có. Qua chi tiết này, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học rằng nếu chăm chỉ làm lụng mới có thành quả tốt, và người hiền lành tốt bụng sẽ được đền đáp xứng đáng.

Nhưng câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó, sau khi biết chuyện, hai vợ chồng người anh vội vàng đến hỏi chuyện. Nghe em kể hết đầu đuôi, người anh liền gạ đổi hết gia sản để lấy túp lều và cây khế. Nhưng vợ chồng người anh không chịu làm gì, mà chỉ ngồi chờ chim đến ăn khế. Đến mùa khế chín, chim lại đến ăn và trả lời như người em kể. Hai vợ chồng người anh tham lam may cái túi to gấp ba lần. Đến nơi, người anh cố nhặt vàng và kim cương cho thật đầy. Trên đường về, vì quá nặng lại gặp gió lớn, chim đâm bổ xuống biển. Người anh bị ngọn sóng cuốn đi với tay nải vàng và châu báu đầy người, còn chim thì lại vùng lên bay về núi rừng. Kết thúc này muốn khẳng định rằng kẻ tham lam, lười biếng sẽ chịu hậu quả.

Câu chuyện có nhiều yếu tố tưởng tượng, kì ảo để góp phần thể hiện tư tưởng mà ông cha ta muốn gửi gắm.

5. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 4

Truyện “Cây khế” thực sự là một trong những câu chuyện cổ tích nổi tiếng nhất văn hoá dân gian Việt Nam. Điều đáng nói là câu chuyện này không những bó hẹp trong giới trẻ mà còn có giá trị và ý nghĩa sâu xa với tất cả lứa tuổi trẻ, bởi vì nó mang theo những thông điệp về đạo đức và cuộc đời mà ai cũng có thể học tập.

Truyện “Cây khế” là một biểu tượng của sự phản ánh mâu thuẫn gia đình và xung đột giữa lòng tham và đạo đức. Trong câu truyện trên, chúng ta thấy được sự đối lập của hai người anh em. Người em trai, tuy nghèo, nhưng là người siêng năng, hiền hậu và rất coi trọng tình thân. Ngược lại, người anh trai tham lam và ích kỉ, không quý trọng gia đình và tình cảm anh em.

Chim quý trong câu chuyện đóng vai trò như một thần thánh, bày tỏ sự tôn trọng và đối xử công bằng. Sự đối xử công bằng của chim quý với hai anh em là một phần quan trọng của câu chuyện, đưa ra một bài học rõ ràng cho sự đạo đức và tình cảm gia đình.

Ngoài ra, truyện cũng khắc hoạ nhân vật một cách tinh tế qua lời nói và hành vi của họ. Việc này giúp bạn đọc dễ nhận diện tính cách của các nhân vật và hình dung rõ ràng hơn về cuộc xung đột gia đình.

Tác giả dân gian đã thể hiện xuất sắc trong cách khắc hoạ nhân vật và truyền tải thông điệp của tác phẩm vô cùng độc đáo và hấp dẫn. Câu chuyện không chỉ đơn thuần là một câu truyện cổ tích, mà còn là một bài học về đạo đức và giá trị sống.

Tóm lại, truyện “Cây khế” là một câu chuyện cổ tích xuất sắc với các thông điệp về đạo đức, tình cảm gia đình và sự tham lam. Sự xây dựng nhân vật, tạo tình huống và truyền tải thông điệp trong câu chuyện đều là các thủ pháp nghệ thuật đặc sắc, khiến cho câu chuyện trở nên dễ hiểu và suy ngẫm.

6. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 5

Kho tàng truyện cổ tích rất phong phú. Trong đó, “Cây khế” là một truyện rất quen thuộc, gửi gắm bài học quý giá cho mỗi người.

Như mọi câu chuyện cổ tích khác, Cây khế được bắt đầu bằng cụm từ “ngày xửa ngày xưa” và “ở một nhà kia” chỉ thời gian trong quá khứ, và không gian không xác định. Tiếp đến tác giả dân gian bắt đầu giới thiệu những nhân vật chính trong truyện - đó là hai anh em. Cha mẹ mất sớm, họ cùng nhau làm lụng vất vả nên cũng đủ ăn. Nhưng từ khi có vợ, người anh đâm ra lười biếng. Người anh sợ rằng em tranh giành của cải, liền bàn với vợ cho người em ra ở riêng, và chỉ chia cho em một gian nhà lụp xụp, ở trước cửa có một cây khế ngọt. Qua đây, nhân vật người anh trong truyện hiện lên với tính cách tham lam, ích kỷ.

Còn người em lại hiền lành, chăm chỉ. Quanh năm, vợ chồng người em chăm sóc cho cây khế chín. Bỗng một hôm, một con chim bay đến ăn khế. Ròng rã một tháng trời, ngày nào chim cũng đến ăn. Người vợ đợi chim ăn xong liền xin nó đừng ăn nữa. Chim thần đáp lại: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng”. Vợ chồng người em làm theo lời chim nói. Hôm sau, chim thần giữ đúng lời hứa đưa người em ra đảo. Đến nơi, người em thấy trên đảo toàn đá trắng, đá xanh, đá đỏ, đá ngũ sắc. Chim bay một vòng quanh đảo, sau đó hạ xuống một cái hang. Ngay cửa hang toàn những thứ đá như thủy tinh và hổ phách đu các màu. Kể từ đó, cuộc sống người em trở nên giàu có, sung sướng.

Tiếng lành đồn xa, người anh biết chuyện, lân la đến hỏi em. Vốn tính thật thà, người em kể hết đầu đuôi, người anh liền gạ đổi hết gia sản để lấy túp lều và cây khế. Nhưng vợ chồng người anh không chịu làm gì, mà chỉ ngồi chờ chim đến ăn khế. Mùa khế chín, chim lại đến ăn và trả lời như người em kể. Người anh may cái túi to gấp ba lần. Chim thần đưa người anh đến đảo. Người anh cố nhặt vàng và kim cương cho thật đầy. Trên đường về, vì quá nặng lại gặp gió lớn, chim đâm bổ xuống biển. Còn người anh bị cuốn đi rất xa, còn chim thì lại vùng lên bay về núi rừng. Có thể thấy rằng, chính sự tham lam đã khiến cho người anh phải trả giá.

Như vậy, truyện “Cây khế” của ông cha ta gửi gắm bài học người chăm chỉ hiền lành sẽ được đền đáp xứng đáng. Còn kẻ xấu xa, lười biếng sẽ phải chịu hậu quả.

7. Phân tích đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện Cây khế mẫu 6

Lòng tham của con người là vô tận. Và lòng tham có thể giết chết tình bạn, tình anh em, họ hàng…thậm chí lòng tham có thể giết chết chính chúng ta. Thế nên, dân gian ta từ xa xưa đã rút ra nhiều bài học quý báu để lại cho đời sau với những câu chuyện vô cùng ý nghĩa về lòng tham, trong đó có truyện cổ tích “Cây khế”.

Cây khế xoay quanh câu chuyện về hai anh em ruột. Sau khi bố mẹ đột ngột qua đời, do lời xúi giục của vợ mà người anh cả chiếm hết tài sản chỉ chia cho người em một mảnh đất nhỏ với cây khế. Và câu chuyện trở nên hấp dẫn với chính cây khế, người anh chia cho người em. Một chú chim lạ, to lớn đã đến ăn những quả khế chín mọng khiến vợ chồng người xem xót xa, chạy ra xua đuổi. Nhưng thay vì bỏ đi, chú chim đã mang đến cho đôi vợ chồng nghèo, tốt bụng món quà với lời hứa, “ăn một quả trả cục vàng”. Và thực tế, chú chim không chỉ trả một cục vàng mà còn cả bao tải ba gang vàng cho vợ chồng người em.

Đọc đến đây, độc giả, nhất là những đôc giả nhỏ tuổi không khỏi vui mừng hạnh phúc, bởi trải qua bao khó khăn, thiệt thòi, sự chèn ép của vợ chồng người anh, hai vợ chồng người em đã gặp may mắn với chính lòng tốt, và sự giản dị của mình. Họ được trả công và sứng đáng được hưởng một cuộc sống hạnh phúc. Tuy nhiên, nếu như câu chuyện dừng ở đó thì thật bình thường. Vợ chồng người anh sau khi biết được vì sao người em từ nghèo khó bỗng chốc giàu sang đã quyết định đổi gia tài của mình chỉ để lấy cây khế. Nhưng thay vì may túi ba gang tay, vợ chồng người anh đã may cái túi to đến chín gang tay. Và họ đã chết bởi chính lòng tham của mình, khi vàng quá nặng, chú chim không thể chở nổi đã hất cả vợ chồng người anh lẫn vàng bạc xuống biển sâu.

Đến đây, không chỉ vui khi vợ chồng người em được hạnh phúc với cuộc sống đầy đủ, sung túc mà còn hả hê trước hậu quả mà người anh phải gánh chịu. Như vậy, với truyện “Cây khế”, người em đại diện cho những người hiền lành, thật thà, chịu thương, chịu khó, biết chia sẻ, nhường nhịn. Còn người anh đại diện cho những kẻ tham lam, bủn xỉn, ích kỷ thậm chí là độc ác. Như bất kỳ một câu chuyện cổ tích hay ngụ ngôn trong dân gian, truyện cây khế không dài và diễn biến câu chuyện không phức tạp, nhưng qua câu chuyện, qua mối quan hệ giữa hai anh em cho chúng ta những bài học ý nghĩa ở đời.

Trước hết, đó là bài học về tình anh em máu mủ ruột già. Trong bất cứ trường hợp nào, anh em phải biết yêu thương lẫn nhau và đừng như người anh trong câu chuyện, thật ích kỷ, hẹp hòi chỉ nghĩ đến bản thân mình mà đẩy mọi khó khăn khăn về cho người em. Sự tham tham của lòng người khiến cho người anh bất chấp tình anh em mà không chia gia tài bố mẹ để lại, để rồi, trong khi người anh được sống sung sướng thì người em phải sống hoàn cảnh khó khăn. Nếu như, người anh bớt đi sự hẹp hòi ích kỷ của mình, thì tình anh em của họ sẽ bền chặt biết bao, họ sẽ trở thành chỗ dựa cho nhau.

Bài học thứ hai đó là sự cần cù, chăm chỉ, siêng năng sẽ được đáp trả xứng đáng. Người em trong câu chuyện cây khế là một ví dụ điển hình. Dù không được người anh chia sẻ của cả nhưng bằng sự cần cù, chịu thương, chịu khó của mình mà người em vẫn có một cuộc sống, dù không đủ đầy về vật chất nhưng không thiếu về tinh thần. Phần thưởng mà chú chim mang đến với họ dù thật bất ngờ và nhuốm màu “cổ tích” nhưng đó là món quà xứng đáng cho sự thật thà, chăm chỉ. Cuộc sống hiện thực cũng vậy, sự chăm chỉ, siêng năng sẽ luôn nhận được sự chia sẻ của mọi người.

Nhưng có lẽ bài học sinh động nhất, chân thực nhất và ý nghĩa nhất mà “Cây khế” mang lại cho chúng ta chính là bài học về lòng tham. Nếu như chúng ta bị lòng tham làm mờ mắt thì sẽ gây ra biết bao hậu họa. Lòng tham sẽ giết chết tình anh, khiến cho tình anh em trở nên xa cách, thậm chí thù hằn như những người xa lạ. Và lòng tham có thể giết chết chính chúng ta như nhân vật người anh trong câu chuyện này. Những người nông dân khi sáng tác truyện “Cây khế” thật hài hước khi lấy chi tiết túi “ba gang” và túi “chín gang” tay để đo lòng tham con người. Người em biết mình, biết ta, sự thật thà từ tính cách mà nghe theo đúng lời chỉ dẫn của chú chim. Còn người anh, do bị lòng tham làm mờ mắt mà không cam tâm may túi 3 gang mà may cái túi những chín gang tay để đựng vàng. Và hậu quả, vàng thì chẳng nhận được mà người cũng chết theo. Cảm nhận đến đây, ta không thể không nhớ tới những câu tục ngữ, ca giao mà dân gian ta đã răn dạy, như:

“Tham vàng bỏ đống gạch dầy

Vàng thì ăn hết, gạch xây nên thành

Tham vàng bỏ ngãi anh ơi

Vàng thì ăn hết ngãi tôi vẫn còn

Người sao một hẹn thì nên

Tham vì nết chẳng hết chi người”

Truyện “cây khế” dù được những người nông dân lao động sáng tác từ xa xưa nhưng cho đến nay nó vẫn mang tính thời sự, vẫn là bài học ý nghĩa cho mỗi chúng ta.