Phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật Đất rừng phương Nam

VnDoc.com xin gửi tới các bạn bài viết Phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự: Đất rừng phương Nam (Đoàn Giỏi) gồm dàn ý và bài văn mẫu. Mời các bạn cùng tham khảo.

I. Dàn ý phân tích Đất rừng phương Nam

A. MỞ BÀI

- Dẫn dắt, giới thiệu tác giả, tác phẩm.

- Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá.

B. THÂN BÀI

1. Khái quát chung về thể loại tiểu thuyết

- Khái niệm: là thể loại tự sự có dung lượng lớn, thông qua hoàn cảnh, sự việc, nhân vật để phản ánh bức tranh xã hội rộng lớn và mang những đặc trưng riêng biệt.

- Đặc trưng thể loại.

2.Phân tích, đánh giá

2.1. Phân tích, đánh giá nội dung của tác phẩm

+ Trích đoạn “Đất rừng phương Nam” đã thuật lại hành trình An theo tía nuôi và thằng Cò đi “ăn ong” - đi lấy mật.

+ Vẻ đẹp đầy chất thơ, hoàng dã của rừng U Minh, đồng thời là sự sống đa dạng, phong phú của các loài sinh vật.

+ Tía nuôi của An - một người đàn ông với vẻ đẹp mạnh mẽ, vững chãi của một người lao động từng trải, chất phác, can đảm.

+ Cò - cậu bé hiện thân của núi rừng.

2.2. Phân tích, đánh giá nghệ thuật của tác phẩm

+ Những từ ngữ, câu văn giàu hình ảnh.

+ Ngôi kể thứ nhất, “tôi” là người dẫn truyện.

+ Ngôn ngữ tự nhiên, đậm chất Nam Bộ.

C. KẾT BÀI

- Khẳng định lại những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

- Nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc cảm nghĩ sau khi đọc tác phẩm.

II. Văn mẫu phân tích Đất rừng phương Nam

1. Phân tích Đất rừng phương Nam mẫu 1

Đất rừng phương Nam' của Đoàn Giỏi là một tác phẩm kể về hành trình phiêu bạt đầy gian nan của cậu bé An. Cốt truyện diễn ra ở miền Tây Nam Bộ, nơi mà những con người kiên cường đối mặt với sự xâm lược của thực dân Pháp vào những năm 1945. Sự sáng tạo của tác phẩm đã khiến cho em hiểu rõ hơn về vùng đất phương Nam thân yêu, với vẻ đẹp và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm.

An, chàng thiếu niên chính của câu chuyện, được tác giả kể qua góc nhìn thứ nhất, chân thật và đầy cảm xúc. An sống trong thời kỳ khó khăn khi Pháp quay lại xâm chiếm, buộc anh và gia đình phải rời bỏ tổ ấm. Tình huống này làm tác giả miêu tả một cách chân thực những khó khăn, thiếu thốn mà nhân dân phải đối mặt trong cuộc chiến tranh.

Tác phẩm tập trung vào hành trình lang thang của An, giữa rừng U Minh và vùng đất Cà Mau. Tác giả tài năng khi mô tả đời sống, nghề nghiệp, và văn hóa của những người dân chân chất nơi đây. An kết thân với những đứa trẻ cùng trang lứa, trải qua những ngày thơ ấu đầy êm đềm, nhưng cũng không thiếu những thách thức khi giặc đến. Những mảnh đời trong câu chuyện nổi bật với sự chấp nhận, kiên nhẫn, và tình đồng đội.

Thế giới tự nhiên quyến rũ trong tác phẩm, từ rừng U Minh đến cuộc phiêu lưu của An trong việc bắt rắn và lấy mật ong. Tác giả tận dụng ngôn ngữ sống động, chi tiết tinh tế, khiến cho độc giả có thể hình dung rõ nét những cảnh đẹp hoang sơ và động thực vật phong phú.

Cuộc sống cùng gia đình người bán rắn là một phần quan trọng, với những bài học quý giá mà An rút ra. Tác giả miêu tả những cuộc đi bắt rắn, mô tả sự dũng cảm và kiên nhẫn của những người làm nghề này. Những chi tiết nhỏ như cách bắt mồi, mưu mẹo trong rừng U Minh, tất cả đều được tái hiện sinh động.

Khi chuyển đến chợ Năm Căn, tác giả giúp độc giả cảm nhận sự hối hả, sôi động của cuộc sống thị trấn. Quang cảnh tấp nập, đầy màu sắc cùng với những biến cố thú vị làm nổi bật bức tranh về đời sống xã hội của người dân vùng đất Cà Mau.

Kết thúc tác phẩm khiến người đọc bừng tỉnh với tinh thần chiến đấu, sự kiên cường của nhân dân trong cuộc chiến tranh. Lời kết chưa hoàn chỉnh là lời gọi tinh thần chiến đấu, là khẳng định về lòng yêu nước, lòng bất khuất của con người Việt Nam trước giặc ngoại xâm. Đó là sức mạnh của tâm hồn, tình yêu quê hương, và lòng tự hào về tinh thần đoàn kết.

2. Phân tích Đất rừng phương Nam mẫu 2

Nhà văn nổi tiếng người Tiền Giang Đoàn Giỏi đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng độc giả nhiều thế hệ với tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam”. Tác phẩm này viết vào năm 1957, kể về cuộc hành trình đi tìm người cha của nhân vật An. Bằng ngòi bút tài hoa cùng những hiểu biết sâu sắc, Đoàn Giỏi đã vô cùng thành công khi dựng lên bức tranh thiên nhiên, con người phương Nam qua đoạn trích “Đất rừng phương Nam”.

Văn bản kể về việc An theo tía nuôi, Cò vào rừng tràm để lấy mật. Theo bước chân của ba nhân vật, từng khung cảnh lần lượt hiện ra. Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, hùng vĩ khiến cậu bé An không khỏi ngạc nhiên, thích thú. Song song với việc quan sát, theo dõi thực tế, An còn nhớ tới lời má nuôi kể về việc “ăn ong”. Như vậy, thông qua cách kể chuyện từ nhiều điểm nhìn, tác giả đã miêu tả chân thực cảnh thiên nhiên, cuộc sống và con người Nam Bộ. Đây cũng chính là chủ đề bao trùm toàn bộ văn bản.

Trước hết, bức tranh thiên nhiên được khắc họa ngay ở phần mở đầu. Vào thời điểm sáng sớm, rừng U minh vẫn còn chìm trong cái yên tĩnh, bình lặng. Các sự vật có sự chuyển mình hết sức nhẹ nhàng “trời không gió, nhưng không khí vẫn mát lạnh”, “ánh sáng trong vắt, hơi gợn một chút óng ánh”. Hòa mình vào bầu không khí mát mẻ, trong lành ấy, con người cảm thấy khoan khoái, nhẹ nhàng đến lạ thường. Đến giữa trưa, bức tranh núi rừng hiện lên rõ nét hơn bao giờ hết. Giờ đây, nhân vật An không chỉ cảm nhận nhiên nhiên bằng thị giác, xúc giác mà còn bằng khứu giác và thính giác. Nhờ đó, không bị bỏ lỡ bất kì cảnh tượng đẹp đẽ nào của rừng tràm. Dưới bóng cây xanh, con người được lắng nghe âm thanh đàn chim hót rộn ràng, líu lo, được ngửi hương hoa tràm ngọt dịu hòa trong gió. Bức tranh thiên nhiên càng thêm trù phú, tươi đẹp nhờ sự xuất hiện của nhiều loài sinh vật như: kì nhông, chim áo già màu nâu, chinh manh manh mỏ đỏ,… Tất cả các sự vật đã góp phần điểm tô cho cảnh tượng nên thơ, kì vĩ nơi rừng tràm U Minh mênh mông, bát ngát.

Trong trích đoạn “Đất rừng phương Nam”, cuộc sống của người dân Nam Bộ được khắc họa hết sức giản đơn, gắn liền với hai công việc: làm kèo và lấy mật. Đây là những công việc đòi hỏi con người cần tận tâm, giàu kinh nghiệm, có hiểu biết. Muốn ong đến đóng tổ, người dân phải tinh mắt chọn vùng rừng tốt, biết gác kèo hợp lí. Muốn thu được những gùi đầy ắp mật, người dân cần chăm chỉ, cần mẫn đi xuyên rừng, khéo léo vắt từng cái tàn ong sáp trắng. Có thể thấy, chỉ với một vài chi tiết, nhà văn đã giúp người đọc có hình dung cụ thể về cuộc sống, công việc gắn liền với rừng tràm.

Cuối cùng, Đoàn Giỏi còn khéo léo dựng lên hình ảnh con người Nam Bộ phóng khoáng, thuần hậu, giàu tình cảm và yêu thiên nhiên sâu sắc. Những phẩm chất, tính cách này được thể hiện rõ ở cả ba nhân vật. Trước hết, ta thấy một cậu bé An luôn lễ phép, ham học hỏi, tiếp thu điều mới lạ. Mỗi khi trò chuyện, An không bao giờ tỏ ra hài hước, thân mật như Cò mà luôn giữ thái độ đúng mực. Cậu thưa chuyện với bậc trên bằng những lời nói chân thành, có đầu, có đuôi “Kèo là gì, hở má?”, “Một tổ nữa kìa, tía ơi!”. An rất thông minh, sáng dạ và ham học. Cậu khắc sâu trong đầu lời má nuôi kể về việc gác kèo nuôi ong rồi đem so sánh với kiến thức trong sách vở. Bên cạnh An, Cò cũng là một chàng trai hồn nhiên, tinh nghịch. Vì được sinh ra và lớn lên ngay tại mảnh đất phương Nam nên Cò vô cùng am hiểu về tự nhiên, rừng tràm. Trên đường đi lấy mật, cậu đã chỉ cho An nhiều điều thú vị, mới lạ. Sau cùng, nhân vật tía nuôi tuy xuất hiện ít ỏi nhưng lại in sâu trong tâm trí độc giả. Ông là người lao động dày dặn kinh nghiệm, giàu lòng nhân ái. Khi bé An đưa cỏ tranh và sậy khô lại, ông từ chối và nói “Đừng! Không nên giết ong, con à! Để tía đuổi nó cách khác…”. Câu nói trên đã cho thấy tấm lòng bao dung, thương yêu của một con người thật thà, chất phác.

Bên cạnh đặc sắc về nội dung, những nét độc đáo trong hình thức nghệ thuật cũng là yếu tố góp phần làm nên thành công cho tác phẩm. Bằng ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương, hình ảnh thân thuộc, giàu sức gợi, nhà văn đã khắc họa rõ nét cảnh sắc rừng tràm cùng cuộc sống lao động bình dị của con người. Ngoài ra, việc kể chuyện qua nhiều điểm nhìn, như của An, của Cò, của má nuôi,… khiến văn bản thêm hấp dẫn, sinh động hơn. Từ đó, giúp người đọc có cái nhìn đa chiều và toàn diện. Qua đây, nhà văn ngợi ca, bày tỏ tình cảm yêu mến vẻ đẹp thơ mộng, hùng vĩ nơi núi rừng phương Nam. Đồng thời, bộc lộ tấm lòng trân trọng, thương yêu những con người chân chất, thuần hậu Nam Bộ.

“Đất rừng phương Nam” giống như một bức tranh thu nhỏ, hài hòa màu sắc, bố cục. Ở đó, con người sinh sống hòa hợp với thiên nhiên, đất trời. Thật không ngoa khi tác phẩm này được đánh giá là “một trong những tên tuổi viết cho thiếu nhi hay nhất Việt Nam” – Hữu Thỉnh.

3. Phân tích Đất rừng phương Nam mẫu 3

Vào cuối thế kỉ XX, Đoàn Giỏi được coi là một cây bút xuất sắc của vùng đất Nam Bộ. Nhắc đến tên ông, người ta thường nhớ ngay đến tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam”. Tác phẩm kết tinh cả tư tưởng, tình cảm và nghệ thuật của Đoàn Giỏi, đánh dấu một thành tựu lớn trong sự nghiệp của ông. Đoạn trích “Đất rừng phương Nam” trong chương 9 cũng thể hiện rõ những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật.

Trích đoạn kể về hành trình của An theo tía nuôi và thằng Cò đi lấy mật trong rừng tràm U Minh. Cảnh thiên nhiên đẹp thơ mộng với bình minh trong lành, nắng trưa tràn đầy và tiếng chim hót rộn rã. Vẻ đẹp hoang sơ của rừng U Minh và sự sống đa dạng của các loài sinh vật khiến độc giả say mê.

Nhân vật trong trích đoạn được miêu tả sinh động. Tía nuôi của An là người đàn ông mạnh mẽ, chất phác, từng trải và can đảm. Ông yêu thương và chăm sóc An như con đẻ. Khả năng dựng kèo cho ong làm tổ thể hiện sự khéo léo và yêu quý thiên nhiên của ông. Cò - cậu bé gắn bó với núi rừng, khỏe mạnh, tháo vát và am hiểu thiên nhiên. Trích đoạn khắc họa rõ nét những con người vùng đất phương Nam vừa giản dị, vừa phóng khoáng.

Về nghệ thuật, tác phẩm là một bức tranh sống động về thiên nhiên và con người Nam Bộ. Những câu văn giàu hình ảnh, âm thanh và sắc màu khiến độc giả như đắm chìm trong không gian rừng U Minh. Ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ qua lời kể của An dù cậu xuất thân từ thành thị nhưng đã hòa nhập với vùng đất này.

Đoàn Giỏi không chỉ miêu tả thiên nhiên sống động mà còn tái hiện chân thực con người Nam Bộ với tính cách yêu lao động, yêu thiên nhiên, nhân hậu và tình nghĩa. Tác phẩm là bức tranh đẹp về thiên nhiên và con người vùng sông nước, thể hiện tài năng của nhà văn. Chính vì vậy, cuốn tiểu thuyết được đánh giá là một trong những tác phẩm hay nhất về thiếu nhi, được đông đảo bạn đọc yêu thích.

4. Phân tích Đất rừng phương Nam mẫu 4

Tiểu thuyết "Đất rừng phương Nam" của nhà văn Đoàn Giỏi là một tác phẩm văn học quan trọng trong phong trào văn học Nam Bộ. Nó được đánh giá cao về nội dung và nghệ thuật, mang lại một cái nhìn sâu sắc về cuộc sống và con người miệt vườn Nam Bộ trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

Nội dung của tiểu thuyết xoay quanh cuộc sống của nhân vật chính là An, một người miệt vườn trẻ tuổi, và những khó khăn, thăng trầm mà anh phải đối mặt trong cuộc sống. Qua câu chuyện của An, Đoàn Giỏi đã tả lại hình ảnh về cuộc sống nông thôn, những khó khăn, gian khổ mà người dân phải trải qua, cũng như tình yêu đất nước và sự hy sinh của những người dân miệt vườn trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác giả không chỉ miêu tả thực tế đời sống nông thôn mà còn khắc họa sắc nét những tình cảm, tâm lý và nhân vật sống động.

Về mặt nghệ thuật, "Đất rừng phương Nam" được đánh giá cao về phong cách viết của Đoàn Giỏi. Ông sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu hình ảnh và mô tả chi tiết, tạo nên những bức tranh sống động về cảnh vật và con người. Sự miêu tả chân thực và tinh tế của tác giả giúp đọc giả dễ dàng hòa mình vào không gian và cảm nhận được hơi thở của cuộc sống miệt vườn Nam Bộ. Đồng thời, câu chuyện được xây dựng một cách logic và có cấu trúc rõ ràng, giúp tạo nên sự hấp dẫn và thú vị cho người đọc.

Ngoài ra, "Đất rừng phương Nam" còn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc về tình yêu quê hương, lòng trung thành với đất nước và ý chí kiên cường của con người miệt vườn. Tác phẩm thể hiện sự tự hào về văn hóa Nam Bộ và đóng góp vào việc tạo dựng và phát triển văn học dân tộc.

Tổng kết, "Đất rừng phương Nam" của Đoàn Giỏi là một tác phẩm văn học đáng đọc, mang trong mình cả nội dung sâu sắc về cuộc sống và con người miệt vườn Nam Bộ cũng như giá trị nghệ thuật cao với phong cách viết tinh tế và sự sống động trong miêu tả. Tác phẩm này đã góp phần quan trọng trong phong trào văn học Nam Bộ và là một phần không thể thiếu trong di sản văn học của Việt Nam.

Mời các bạn cùng tải về bản PDF để xem đầy đủ nội dung