Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Văn mẫu 10: Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn với bao phẩm chất cao đẹp và tấm lòng trung quân ái quốc. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết sau để học tốt môn Ngữ văn lớp 10 hơn.

1. Dàn ý Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Phẩm chất của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn

a. Kế sách giữ nước

“Tháng 6, ngày 24, sao sa”. Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên điềm xấu.

Cách ghi chép theo trình tự thời gian.

Kế sách:

- Tùy thời mà có sách lược thích hợp.

- Toàn dân đoàn kết một lòng.

- Khoan thử sức dân.

Tư tưởng “Lấy dân làm gốc” - thượng sách giữ nước.

Trần Quốc Tuấn: yêu nước, thương dân, hết lòng lo kế sách giúp dân, giúp nước.

b. Tấm lòng trung nghĩa của Trần Quốc Tuấn

- Trước lời di huấn của cha: “để trong lòng nhưng không cho là phải”à Mâu thuẫn Trung - Hiếu: Đặt Trung lên trên Hiếu.

Hỏi mọi người:

+ Gia nô: Yết Kiêu, Dã Tượng: “Chúng tôi... mà thôi”.

+ Trần Quốc Tuấn: “Cảm phục… khen ngợi”.

=> Nhân cách cao thượng, trung nghĩa, cương trực, hết lòng vì chủ tướng và vì danh dự bản thân.

+ Hai con:

Hưng Vũ Vương: “Dẫu khác họ… một họ”: Ngầm cho là phải.

Hưng Nhượng Vương → Rút gương kể tội.

=> Giáo dục con cẩn thận, nghiêm khắc.

=> Trần Quốc Tuấn: Có tư tưởng đúng đắn, cao cả; trung nghĩa với vua, với nước; thẳng thắn và nghiêm khắc trong giáo dục con cái.

2. Bài văn mẫu Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

2.1. Bài văn mẫu 1: Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn Ngữ văn 10

Khó có thể hình dung lịch sử Việt Nam sẽ ra sao, triều đại nhà Trần sẽ ra sao nếu không có nhân vật vĩ đại Trần Quốc Tuấn. Hiếm có con người nào có nhân cách cao cả trọn vẹn như ông. Trong Đại Việt sử kí toàn thư, Ngô Sĩ Liên đã xây dựng một cách chân xác chân dung tuyệt đẹp của con người toàn đức toàn tài này.

Trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, chúng ta được biết đến một Trần Quốc Tuấn với bao phẩm chất cao đẹp, mà trước hết có thể nhận thấy đó là lòng trung quân ái quốc. Tấm lòng với dân với nước của Trần Quốc Tuấn được thể hiện ở tinh thần yêu nước sâu sắc và ý thức trách nhiệm công dân đối với đất nước.

Qua lời phân tích cặn kẽ với vua về cách đánh giặc, cách giữ nước khi ông lâm bệnh, bất cứ ai cũng nhận thấy tinh thần hết lòng lo tính kế sách giúp vua giữ nước an dân của Quốc Tuấn. Suốt cuộc đời, Trần Quốc Tuấn đã thờ trọn chữ “trung”. Lòng trung của ông được đặt trong hoàn cảnh thử thách đặc biệt. Trần Quốc Tuấn không quên môi hiềm khích giữa cha ông (An Sinh Vương) và Trần Thái Tông. Ông cũng không quên lời dặn dò của cha mình trước khi lâm chung. Bản thân ông cũng bị đặt trong mối mâu thuẫn giữa “hiếu” và “trung”. Nhưng khi được nắm binh quyền trong tay, Trần Qưốc Tuấn đã đặt “trung” lên trước “hiếu”, đặt nợ nước lên trên tình nhà. Hay nói cách khác, ông đã không hiểu chữ “hiếu” một cách cứng nhắc. “Trung” và “hiếu” đều bị chi phối bởi nghĩa lớn đốì với đất nước. Thái độ của Trần Quốc Tuân đối với Yết Kiêu, Dã Tượng (cảm phục đến phát khóc, khen ngợi hai người), đối với Hưng Vũ Vương (ngầm cho là phải) và đối với Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng (rút gươm kể tội) khi nghe câu trả lời của họ càng tốn thêm tấm lòng trung nghĩa của ông.

Lòng trung quân ái quốc của Trần Quốc Tuấn lại đi cùng với tài năng mưu lược. Với tài năng ấy, ông đã phò giúp hai vị nhà Trần chống giặc ngoại xâm, trấn an nhân dân. Tài đức của ông khiến quân giặc phương Bắc còn phải kính cẩn, nể sợ: Tiếng vang đến giặc Bắc, chúng thường gọi ông là Án Nam Vương Vương Trần. Quốc Tuấn mà không dám gọi tên. ông để lại câu nói đầy dũng khí: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng” và cống hiến cho đời sau những tác phẩm quân sự có giá trị (Binh gia diệu lí yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư). Qua cách ông trình bày với vua về thời thế, tương quan ta – địch, sách lược của địch, đối sách của ta, đặc biệt là chú trọng đoàn kết sức mạnh toàn dân, có thể thấy rõ tầm nhìn sáng suốt, xa rộng của vị tướng tài ba.

Không chỉ trung quân ái quốc, tài năng mưu lược, Trần Quốc Tuấn còn là người có đức độ lớn lao. Dù được vua trọng đãi rất mực nhưng ông luôn khiêm tốn, kính cẩn giữ tiết làm tôi. Ông chủ trương khoan thư sức dân, vì hiểu dân là gốc của nước. Ông tận tình với tướng sĩ dưới quyền, soạn sách dạy bảo, khích lệ, ông lại khéo tiến cử người tài giỏi cho đất nước, như Giã Tượng, Yết Kiêu, là gia thần của ông, có dự công dẹp ô Mã Nhi, Toa Đô. Bọn Phạm Ngũ Lão, Trần Thì Kiến, Trương Hán Siêu, Phạm Lãm, Trịnh Dũ, Ngô Sĩ Thường, Nguyễn Thế Trực vốn là môn khách của ông, đều nổi tiếng thời đó về văn chương và chính sự. Ông cẩn thận tính toán phòng xa việc hậu sự của mình. Tròng tín ngưỡng của dân gian, sau khi mất, ông còn linh hiển phù trợ dân chống lại tai nạn, dịch bệnh. Đến nay, mỗi khi đất nước có giặc vào cướp, đến lễ ở đền ông, hễ tráp đựng kiếm có tiếng kêu thì thế nào cũng thắng lớn.

Những câu chuyện ngắn của tác giả Đại Việt sử kí toàn thư đã khắc hoạ chân dung nhân cách tuyệt đẹp một con người. Thái độ ngợi ca, kính trọng công đức, tài trí của Ngô Sĩ Liên đối với Trần Quốc Tuấn cũng chính là thái độ của mọi thế hệ sau này. Dân tộc, nhân dân Việt Nam không thể không tự hào bởi có những người con đã làm rạng danh tổ tông, đất nước như Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.

2.2. Bài văn mẫu 2: Phân tích nhân vật Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Đại Việt sử kí toàn thư của tác giả Ngô Sĩ Liên là tập biên niên sử nhưng mang đậm chất văn học (theo tinh thần “vãn sử bất phân” của thời trung đại). Mỗi nhân vật, sự kiện lịch sử được đề cập đến thường kèm theo những câu chuyện sinh động, để lại ấn tượng khó quên trong lòng người đọc. Chân dung các nhân vật lịch sử thường được tác giả khắc hoạ khá sắc nét. Đoạn trích Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn là một trong những ví dụ tiêu biểu cho cách viết nói trên.

Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn là một trong những vị anh hùng nổi tiếng của dân tộc Việt Nam. Ông giữ vai trò trụ cột của nhà Trần và là vị tướng có đóng góp to lớn trong ba lần đánh thắng quân xâm lược Mông - Nguyên. Với tầm vóc lịch sử quan trọng và những phẩm chất tốt đẹp của một vị tướng tài, sau khi mất, ông đã được nhân dân thần thánh hoá và được lập đền thờ trên khắp nước Nam.

Qua bài viết, tác giả Ngô Sĩ Liên đã xây dựng thành công một hình tượng đẹp đẽ về người anh hùng văn võ song toàn. Những câu chuyện phản ánh cách ứng xử của Trần Hưng Đạo đối với nhà vua, với các tướng lĩnh, với người thân và những mẩu chuyện nhỏ về đời riêng đã thể hiện tính cách và phẩm chất quý báu của ông.

Nhân vật Trần Quốc Tuấn được tác giả miêu tả trong nhiều mối quan hệ và trong những tình huống thử thách, qua đó làm nổi bật phẩm chất của ông ở nhiều phương diện. Nhà viết sử đã thành công trong việc khắc hoạ nhân vật lịch sử sống động bằng những chi tiết chọn lọc đặc sắc, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.

Cách kể chuyện về một nhân vật lịch sử trong Đại Việt sử kí toàn thư không đơn điệu theo trình tự thời gian. Chúng ta có thể thấy được mạch kể của bài viết như sau:

Mở đầu tác giả nêu lên sự kiện khác thường để tạo ra một mốc thời gian đáng chú ý: Tháng 6, ngày 24, sao sa. Với quan niệm "thiên nhân tương dữ" tức là giữa trời và người có quan hệ chặt chẽ với nhau thì sao sa là điểm xấu, dự báo một nhân vật có vai trò trọng yếu đối với quốc gia (vua, tướng quốc, anh hùng có công lớn với dân tộc) sắp qua đời. Điềm báo này ứng vào việc Hưng Đạo Đại Vương ốm.

Hưng Đạo Đại Vương ốm, vua ngự tới thăm và ông đã dặn dò vua những điều tâm huyết. Vậy, Hưng Đạo Đại vương là ai? Đó là Trần Quốc Tuấn với những nét riêng về hoàn cảnh xuất thân, về tướng mạo và những sự kiện đáng chú ý trong đời. Sau khi Trần Quốc Tuấn mất, ông được vua phong tặng rất trọng hậu vì có nhiều công lao to lớn đối với đất nước và có phẩm chất, đức độ đáng kính phục.

Cách kể chuyện mạch lạc, khúc chiết của tác giả vừa giúp người đọc hình dung được nhân vật là ai, có những đặc điểm gì đáng đưa vào lịch sử, vừa giữ được mạch chuyện với những chi tiết sinh động, hấp dẫn, làm rõ nét chân dung nhân vật.

Phẩm chất nổi bật nhất của Trần Quốc Tuấn là lòng trung quân ái quốc. Lòng trung quân của ông thể hiện ở tinh thần yêu nước sâu sắc và ý thức trách nhiệm cao đối với sơn hà xã tắc. Khi được nhà vua hỏi về việc chống giặc: Nếu có điều chẳng may, mà giặc phương Bắc sang xâm lược thì kế sách như thế nào? Thì Hưng Đạo Đại Vương đã hiến những kế sách đúng đắn và sáng suốt:

Ngày xưa Triệu Vũ dựng nước, vua Hán cho quân đánh, nhân dân làm kế "thanh dã", đại quân ra Khâm Châu, Liêm Châu đánh vào Trường Sa, còn đoản binh thì đánh úp phía sau. Đó là một thời. Đời Đinh, Lê dùng được người tài giỏi, đất phương Nam mới mạnh mà phương Bắc thì mệt mỏi suy yếu, trên dưới một dạ, lòng dân không lìa, xây thành Bình Lỗ mà phá được quân Tống. Đó lại là một thời. Vua Lí mở nền, nhà Tống xâm phạm địa giới, dùng Lí Thường Kiệt đánh Khâm, Liêm, đến tận Mai Lĩnh là vì có thế. Vừa rồi Toa Đô, Ô Mã Nhi bốn mặt bao vây, vì vua tôi đồng tâm, anh em hoà mục, cả nước nhà góp sức, giặc phải bị bắt. Đó là trời xui nên vậy. Đại khái, nó cậy trường trận, ta dựa vào đoản binh. Dùng đoản (binh) chế trường (trận) là sự thường của binh pháp. Nếu chỉ thấy quân nó kéo đến như lửa, như gió thì dễ chế ngự. Nếu nó tiến chậm như cách tằm ăn, không cầu thắng chóng, thì phải chọn dùng tướng giỏi, xem xét quyền biến, như đánh cờ vậy, tuỳ thời tạo thế, có được đội quân, một lòng như cha con thì mới dùng được. Vả lại, khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước vậy.

Sau khi đưa ra những bài học trị nước, Trần Quốc Tuấn đã khẳng định rằng trị nước là một công việc phức tạp, khó khăn, sự thành bại phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Tuỳ thuộc từng hoàn cảnh cụ thể mà đấng quân vương có kế sách phù hợp. Để chống giặc, có thể dùng kế thanh dã (vườn không nhà trống), biết dùng người tài giỏi và đoàn kết toàn dân, để lòng dân không lìa cũng là bài học quý giá. Kế sách trị nước còn là vua tôi đồng tâm, anh em hoà mục, cả nước nhà góp sức để đánh đuổi ngoại xâm. Kế sách phù hợp ắt sẽ thành công. Câu trả lời của Hưng Đạo Đại Vương chứa đựng những kế sách trị nước quý giá, thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của một thiên tài. Trong đó, ông đặc biệt nhấn mạnh đến tinh thần đoàn kết trên dưới một lòng và tư tưởng thân dân. Hạt nhân của kế sách trị nước chính là khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc.

Qua lời lẽ Hưng Đạo Đại Vương trinh bày với vua vế thời thế, về mối tương quan giữa ta và địch, chiến lược của địch, đối sách của ta, đặc biệt là coi trọng đến sức mạnh đoàn kết toàn dân, chúng ta thấy rõ ông là nhà quân sư có tài năng kiệt xuất. Vậy Hưng Đạo Đại Vương là ai? Tác giả lần lượt nêu vài nét chính trong tiểu sử và kể những câu chuyện nhỏ về cuộc đời ông:

Thái độ của Yết Kiêu, Dã Tượng khiến Quốc Tuấn cảm phục đến khóc, khen ngợi hai người. Lần khác, Quốc Tuấn vờ hỏi con trai là Hưng Vũ Vương: "Người xưa có cả thiên hạ để truyền cho con cháu, con nghĩ thế nào?". Hưng Vũ Vương trả lời: “Dẫu khác họ cũng còn không nên, huống chi là cùng một họ. Quốc Tuấn ngẫm cho là phải. Lại một hôm Quốc Tuấn đem chuyện ấy hỏi người con trai thứ là Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng. Quốc Tảng tiến lên thưa: “Tống Thái Tổ vốn là một ông lão làm ruộng, đã thừa cơ dấy vận nên có được thiên hạ". Quốc Tuấn rút gươm kể tội: "Tên loạn thần là từ đứa con bất hiếu mà ra". Định giết Quốc Tảng, Hưng Vũ Vương hay tin vội chạy tới khóc lóc xin chịu tội thay, Quốc Tuấn mới tha. Đến đây, ông dặn Hưng Vũ Vương: "Sau khi ta chết, đậy nắp quan tài rồi mới cho Quốc Tảng vào viếng".

Sau khi mất, Trần Quốc Tuấn được vua phong tặng rất trọng hậu: Thái sư Thượng phụ Thượng quốc công Nhân vũ Hưng Đạo Đại Vương. Nhà viết sử lí giải tại sao mà ông lại được phong tặng rất hậu như vậy. Thông thường, các nhân vật lịch sử sau khi chết mới được khẳng định tài năng và nhân cách cáo quý qua hàng loạt chi tiết, sự việc đã được chọn lọc. Cách làm đó là theo tinh thần "cái quan định luận” có nghĩa là đóng nắp quan tài rồi mới có thể khẳng định đúng đắn về giá trị của nhân vật đó.

Ở đoạn này, tác giả nhận xét rằng đi đôi với lòng trung nghĩa và tài cầm quân dẹp giặc, Trần Quốc Tuấn còn có đức độ lớn lao. Ông khiêm tốn, kính cẩn giữ tiết của bề tôi dù được vua trọng đãi rất mực, luôn coi là bậc thượng phụ (là thầy, là cha). Lúc ông còn sống, đích thân vua Thánh Tông đã soạn văn bia ở sinh từ của Quốc Tuấn và cho phép ông được quyền phong tước cho người khác... Nhưng ông chưa bao giờ phong tước cho một người nào.

Ông cẩn thận phòng xa trong việc hậu sự: Khi sắp mất, ông dặn con rằng: “Ta chết thì phải hoả táng, lấy vật tròn đựng xương, bí mật chôn trong vườn An Lạc, rồi san đất và trồng cây như cũ, để người đời không biết chỗ nào, lại phải làm sao cho mau mục

Ông tận tình với tướng sĩ dưới quyền nên bỏ công soạn sách để dạy bảo khích lệ họ: Quốc Tuấn lại từng soạn sách để khích lệ tướng sĩ dưới quyền dẫn chuyện Kỉ Tín chết thay để cứu thoát Hán Cao Tổ, Do Vu giơ lưng chịu giáo để cứu Sở Tử. Thế là dạy đạo trung đó.

Ông lại khéo tiến cử người tài giỏi cho đất nước, như Dã Tượng, Yết Kiêu là gia thần của ông, có công dẹp Mã Nhi, Toa Đô. Bọn Phạm Ngũ Lão, Trần Thì Kiến, Trương Hán Siêu, Phạm Lãm, Trịnh Dù, Ngô Sĩ Thường, Nguyễn Thế Trực vốn là môn khách của ông, đều nổi tiếng thời đó về văn chương và chính sự. Bởi vì ông có tài mưu lược, anh hùng, lại một lòng giữ gìn trung nghĩa vậy.

Xem như khi Thánh Tông vờ bảo Quốc Tuấn rằng: "Thế giặc như vậy, ta phải hàng thôi", Quốc Tuấn trả lời: "Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng". Vì thế, đời Trùng Hưng lập nên công nghiệp hiếm có. Tiếng vang đến giặc Bắc. Chúng thường gọi ông là An Nam Hưng Đạo Vương mà không dám gọi tên.

Sau khi mất rồi, các châu huyện ở Lạng Giang hễ có tai nạn, dịch bệnh, nhiều người cầu đảo ông. Đến nay, mỗi khi đất nước có giặc vào cướp, đến lễ ở đền đình, hễ tráp đựng kiếm có tiếng kêu thì thế nào cũng thắng lớn.

Trong tín ngưỡng của dân gian, sau khi mất, Hưng Đạo Đại Vương vẫn thường linh hiển để phò trợ dân chúng chống lại tai nạn, dịch bệnh và giặc ngoại xâm. Ông đã thực sự trở thành một vị phúc thần của dân chúng. Có thể nói Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn là mẫu mực của một vị tướng đại đức vẹn toàn, không những được nhân dân ngưỡng mộ mà cả quân giặc cũng vô cùng kính phục.

Qua đoạn trích, người đọc yêu mến, tự hào về vị anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn và không quên những câu chuyện đầy ấn tượng về ông. Đó là mục đích và cũng là thành công của nhà viết sử Ngô Sĩ Liên. Ngày nay, ông đã được tôn vinh là một trong những tướng lĩnh kiệt xuất của thế giới, là Danh nhân văn hoá thế giới. Dân tộc Việt Nam rất tự hào về vị anh hùng kiệt xuất Trần Quốc Tuấn.

Quốc Tuấn - con An Sinh Vương, lúc mới sinh ra, có một thầy tướng xem cho và bảo: "Người này ngày sau có thể giúp nước cứu đời". Đến khi lớn lên, dung mạo khôi ngô, thông minh hơn người, đọc rộng các sách, có tài văn võ. Lòng trung quân của Trần Quốc Tuấn được đặt trong hoàn cảnh có nhiều thử thách: Mối hiềm khích giữa thân phụ của ông là An Sinh Vương Trần Liễu với vua Trần Thái Tông rất khó hoà giải. Trước khi qua đời, người cha trăn trối rằng: Con mà không vì cha lấy được thiên hạ thì cha dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được. Trần Quốc Tuấn ghi điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải.

Bị đặt vào tình thế mâu thuẫn gay gắt giữa hiếu và trung, nhưng Trần Quốc Tuấn đã dặt chữ trung lên trên chữ hiếu, nợ nước lên trên tình nhà. Hay nói khác đi, ông đã không thực hiện đạo hiếu một cách cứng nhắc. Trung cũng như hiếu ở Trần Quốc Tuấn đều được chi phối bởi nghĩa lớn là trách nhiệm đối với đất nước.

Vì thiết tha với vận mệnh đất nước nên Hưng Đạo Đại Vương luôn đặt lợi ích của dân tộc lên trên quyền lợi của bản thân và gia đình. Lúc đã nắm quyền hành trong tay, Trần Quốc Tuấn đem lời cha dặn ngày nào ra hỏi hai gia nô là Dã Tượng, Yết Kiêu thì họ can ông: Làm kế ấy tuy phú quý một thời mà để lại tiếng xấu ngàn năm. Nay đại vương há chẳng đủ phú và quý hay sao? Chúng tôi thề xin chết già làm gia nô, chứ không muốn làm quan mà không có trung hiếu...

2.3. Bài văn mẫu 3: Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Trần Quốc Tuấn là vị anh hùng của thuở “Bình Nguyên”, văn võ song toàn, tên tuổi của ông gắn liền với chiến công Bạch Đằng giang bất tử. Trong Đại Việt sử kí toàn thư của tác giả Ngô Sĩ Liên, Trần quốc Tuấn hiện lên với những khắc họa sắc nét của tác giả, cùng với đó là những câu truyện sinh động để lại những ấn tượng khó phai trong lòng người đọc.

Nhân vật Trần Quốc Tuấn được tác giả miêu tả trong nhiều mối quan hệ và trong những tình huống thử thách, qua đó làm nổi bật phẩm chất của ông ở nhiều phương diện. Nhà viết sử đã thành công trong việc khắc họa nhân vật lịch sử sống động bằng những chi tiết chọn lọc đặc sắc, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.

Cách kể chuyện về một nhân vật lịch sử trong Đại Việt sử kí toàn thư không đơn điệu theo trình tự thời gian. Chúng ta có thể thấy được mạch kể của bài viết như sau:

Mở đầu tác giả nêu lên sự kiện khác thường để tạo ra một mốc thời gian đáng chú ý: Tháng 6, ngày 24, sao sa. Với quan niệm “thiên nhân tương dữ" tức là giữa trời và người có quan hệ chặt chẽ với nhau thì sao sa là điềm xấu, dự báo một nhân vật có vai trò trọng yếu đối với quốc gia (vua, tướng quốc, anh hùng có công lớn với dân tộc) sắp qua đời. Điềm báo này ứng vào việc Hưng Dạo Dại Vương ốm. Hưng Dạo Dại Vương ốm, vua ngự tới thăm và ông đã dặn dò vua những điều tâm huyết. Vậy, Hưng Dạo Dại vương là ai? Đó là Trần Quốc Tuấn với những nét riêng về hoàn cảnh xuất thân, về tướng mạo và những sự kiện đáng chú ý trong đời. Sau khi Trần Quốc Tuấn mất, ông được vua phong tặng rất trọng hậu vì có nhiều công lao to lớn đối với đất nước và có phẩm chất, đức độ đáng kính phục.

Phần đầu nói về kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn. Có thể nói đây là những lời vàng ngọc của vị thánh nhân Đại Việt khi vua Trần ngự tới thăm ông và hỏi ông: “Nếu có điều chẳng may, mà giặc phương Bắc lại sang xâm lược thì kế sách như thế nào?"

Đại Vương đã nhắc lại những kinh nghiệm lịch sử, những bài học lịch sử: Triệu Vũ dùng kế "thanh dã” và phục kích mà đánh tan quân nhà Hán; đời nhà Đinh, nhà Lê thì “dùng người tài giỏi”, “trên dưới một dạ, lòng dân không lìa, xây thành Bình Lỗ mà phá được quân Tống”. Thời nhà Lí, nhờ "có thế” mà Lí Thường Kiệt đánh Khâm, Liêm đến trận Mai Lĩnh. Thời nhà Trần, khi Tọa Đô, Ô Mã Nhi bốn mặt bao vây”, nhưng “vì vua tôi đồng tâm, anh em hoà mục, cả nước góp sức, giặc phải bị bắt”. Giặc dùng trường trận thì ta dùng đoàn binh để chế ngự, để tuỳ thời tạo thế, và phải có một đội quân "một lòng như cha con". Thượng sách giữ nước là "khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước”.

Mưu lược trong dụng binh, xây dựng quân đội (phụ tử chi binh), dùng đoản binh chế trường trận, bồi dưỡng sức dân, thắt chặt khối đại đoàn kết dân tộc – là những bài học sâu sắc để giữ nước và dựng nước mà Trần Quốc Tuấn để lại cho dân tộc ta muôn đời sau.

Phần thứ hai, Ngô Sĩ Liên nói về tư chất và tính cách của Trần Quốc Tuấn. Ông là con Yên Sinh Vương Trần Liễu. Lúc mới sinh ra, có một ông thầy tướng xem cho và bảo: “người này ngày sau có thể giúp nước cứu đời”. Lớn lên, Trần Quốc Tuấn “dung mạo khôi ngô”, thông minh hơn người, đọc rộng các sách, có tài văn võ”.

Tác giả kể lại mối hiềm khích giữa An Sinh Vương và Trần Thái Tông, lời trăng trối của cha, Trần Quốc Tuấn chỉ “ghi để điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải”. Chuyện Trần Quốc Tuấn đem lời cha dặn nói với Dã Tượng, Yết Kiêu, với các con, và thái độ của ông, lúc thì "cảm phục đến khóc, khen ngợi… lúc thì “ngầm cho là phải”, lúc thì nổi giận quát Quốc Tảng là “tên loạn thần…đứa con bất hiếu”, rút gươm toan chém – tất cả đều thể hiện tấm lòng trung nghĩa của vị Quốc công, xoá hận thù riêng, đặt quyền lợi của Tổ quốc lên trên hết.

Phần thứ ba nói về đức độ “kính cẩn giữ tiết làm tôi” của Trần Quốc Tuấn. Tuy chức trọng quyền cao, được nhà vua cho phép ông được quyền phong tước cho người khác, nhưng "Quốc Tuấn chưa bao giờ phong tước cho một người nào”. Vì thế, mùa thu ngày 20 tháng 8 ta (năm 1300), ông mất ở phủ đệ Vạn Kiếp, nhà vua và triều đình đã tặng ông là "Thái sư Thượng phụ Thượng quốc công Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương. Vua Thánh Tông soạn bài văn bia, ví ông với Thượng phụ ngày xưa. Điều đó cho biết Trần Quốc Tuấn được trọng vọng như thế nào.

Qua đoạn trích, người đọc yêu mến, tự hào về vị anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn và không quên những câu chuyện đầy ấn tượng về ông. Đó là mục đích và cũng là thành công của nhà viết sử Ngô Sĩ Liên. Ngày nay, ông đã được tôn vinh là một trong những tướng lĩnh kiệt xuất của thế giới, là Danh nhân văn hoá thế giới.

2.4. Bài văn mẫu 4: Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Không chỉ mang tính chất lịch sử mà Đại Việt sử ký toàn thư còn mang đậm chất văn học tuân theo đúng tinh thần "văn sử bất phân" của thời trung đại. Bộ sách ghi chép lại những nhân vật, sự kiện lịch sử luôn kèm theo những câu chuyện kể sinh động, chân thực để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc về bức chân dung của các nhân vật lịch sử. Những trang sách viết về Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn chính là những ví dụ mẫu mực, tiêu biểu về cách viết sử này của người xưa. Đặc biệt những câu chuyện kể về bậc công thần hàng đầu của nhà Trần đã cho chúng ta những bài học quý giá về nhân cách, lối sống tốt đẹp đáng được ngưỡng mộ và kính trọng đến muôn đời của các vĩ nhân trong lịch sử dân tộc.

Nói về Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, từ trích đoạn trong Đại Việt sử ký toàn thư ta có thể nhận thấy ở nhân vật này nổi lên rõ nét nhất đó là tinh thần trung quân ái quốc. Ông một lòng trung thành với vua, hết lòng vì dân giúp nước điều đó thể hiện ở tinh thần yêu nước sâu sắc và ý thức của ông về trách nhiệm của bản thân với đất nước. Trong khi nhà vua đến thăm bệnh có hỏi ông về kế sách khi giặc phương Bắc lại xâm phạm, Trần Quốc Tuấn đã không ngần ngại mà hết lòng phân tích nghĩ kế giúp vua giữ nước an dân. Không chỉ thể hiện tài năng, mưu lược, sự thấu hiểu binh pháp cốt yếu mà Trần Quốc Tuấn còn cho chúng ta thấy tấm lòng yêu nước, thương dân, một lòng vì nhân dân khi khuyên nhà vua thuật trị quốc là cần phải biết "khoan thư sức dân", lấy nhân dân làm trọng, giảm bớt các loại thuế khóa, bớt đi những loại hình phạt, chăm lo cho dân để nhân dân có được cuộc sống sung túc thì vận nước cũng theo thế mà tăng lên.

Lòng trung quân ái quốc của Trần Quốc Tuấn còn được làm nổi bật ở trong hoàn cảnh thử thách, sự tiến thoái lưỡng nan giữa chữ trung và chữ hiếu. Chuyện phải kể về việc lúc nhà Trần mới thành lập nhờ chuyện kết hôn giữa Lý Chiêu Hoàng (hoàng đế cuối cùng của triều Lý) và Trần Cảnh (Trần Thái Tông), hai người kết hôn khi mới chỉ 7, 8 tuổi, mãi về sau mới có một hoàng trưởng tử, tuy nhiên đứa trẻ lại yêu mệnh rồi qua đời sớm. Từ đó trở đi Chiêu Hoàng không mang thai lần nào nữa, do sốt ruột về vấn đề nối dõi thế nên Thái sư Trần Thủ Độ buộc phải sắp xếp cho Trần Thái Tông lấy Thuận Thiên công chúa (chị ruột của Chiêu Hoàng, lúc đó đang mang thai ba tháng) vốn là vợ của anh trai vua là Trần Liễu (tức An Sinh Vương, phụ vương của Trần Quốc Tuấn). Uất ức vì mất vợ, Trần Liễu làm phản, rồi bị đánh dẹp, sau Trần Thái Tông đã không trách tội mà cho quay về đất phong. Tuy nhiên chuyện này vẫn là cái gai trong lòng suốt cả cuộc đời Trần Liễu, chính vì vậy khi Trần Quốc Tuấn lập nhiều công lao, được trọng dụng lại giữ binh quyền trong tay, ông có ý muốn con mưu phản, để rửa mối hận cũ. Trần Quốc Tuấn nghe lời cha dặn trước lúc lâm chung, nhưng không cho đó là phải, đứng giữa chữ "hiếu" và chữ "trung" ông đã gạt bỏ hiềm khích riêng, quyết định làm một trung thần, phò vua giúp nước chứ không chịu làm kẻ bất nhân, bất nghĩa, tiếng xấu ngàn thu. Đối với Hưng Đạo Vương, chữ "hiếu" vốn là nằm trong chữ "trung", hết lòng trung thành với đất nước, phụng sự dân tộc tức là đã đền đáp công ơn của tổ tông, vừa là "trung" cũng lại vừa là "hiếu". Nếu hiếu mà đi ngược lại chữ trung để nhân dân lầm, than đất nước loạn lạc, thì chữ "hiếu" ấy e không phải là "hiếu" thực sự.

Tấm lòng trung thành của ông còn được thể hiện rõ nét khi ông dò hỏi cận thần về chuyện mưu phản, khi thấy tấm lòng trung với nước và lời can gián của hai người Yết Kiêu, Dã Tượng ông đã hết lòng khen ngợi, thậm chí còn xúc động đến khóc. Trong chuyện dạy con, lòng trung quân của ông càng được thể hiện rõ nét, với Hưng Vũ Vương thì ngầm tán thành tấm lòng trung thành, ngay thẳng của con. Còn với Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng người có lòng muốn cha mưu phản, thì ông tức giận không nể tình cha con mà toan giết, sau cũng không cho nhìn mặt lần cuối lúc ông chết. Điều đó thể hiện sự nghiêm khắc giáo dục đối với con cái của Trần Quốc Tuấn, quyết không để các con của mình vì tư lợi mà làm mất đi bốn chữ "trung quân ái quốc".

Không chỉ ở tấm lòng trung quân ái quốc, Trần Quốc Tuấn cũng hiện lên với vẻ đẹp của một vị anh hùng - vị danh tướng vĩ đại trong lịch sử dân tộc cũng như lịch sử thế giới. Sự tài giỏi, tài dụng binh, mưu lược của ông thể hiện rất rõ nét trong việc ông vạch ra kế sách ứng phó với giặc phương Bắc khi soi chiếu vào lịch sử của Đại Việt, mỗi một triều đại lại có một cách chống giặc khác nhau. Từ đó ngầm ý chỉ cho vua rằng nên tùy vào thời thế, vận nước, mà binh pháp chống giặc cần được thay đổi sao cho linh hoạt, không nên ép vào một khuôn mẫu nhất định. Rồi cũng từ đó rút ra cái cốt yếu để chiến thắng giặc ngoại xâm đó chính là tinh thần đoàn kết của nhân dân, vua tôi một lòng cùng chống giặc, thì không còn sợ bất cứ giặc ngoại xâm nào nữa. Cách phân tích ấy của Trần Quốc Tuấn đã cho thấy ông là một vị tướng tài ba có tầm nhìn xa trông rộng, sáng suốt vô cùng. Tài cầm quân đánh giặc của ông vang dội đến mức giặc phương Bắc chỉ dám gọi là An Nam Hưng Đạo vương chứ không dám gọi thẳng tên thật. Đặc biệt Trần Quốc Tuấn cũng ý thức được bản thân phải truyền lại cho hậu thế tuyệt học của bản thân bằng cách viết những tác phẩm quân sự có giá trị như Binh gia diệu lý yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư. Với mong mỏi người đời sau có thể vận dụng mà bảo vệ đất nước, mà ông ngay cả khi đã tạ thế vẫn còn có thể đóng góp chút sức cho Tổ quốc. Vẻ đẹp nhân cách cao cả của Trần Quốc Tuấn còn đặc biệt thể hiện trong câu nói "Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng", đó là tấm lòng dũng cảm, một lòng quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh của người anh hùng. Bộc lộ tấm lòng yêu nước, lòng tự tôn dân tộc sâu sắc, dù thịt nát xương tan cũng quyết chiến đấu với kẻ thù, chết trong tư thế hiên ngang chứ nhất quyết không chịu cúi đầu trước giặc thù.

Bên cạnh bài học về tấm lòng trung quân ái quốc và tài cầm quân hiếm có thì Trần Quốc Tuấn còn nổi bật với tấm lòng đức độ lớn lao. Ông một lòng suy tính cho nhân dân, khuyên vua "khoan thư sức dân", lại hết lòng khiêm tốn, kính cẩn giữa đạo quân thần, dẫu được trao cho quyền hành lớn, được phép ban chức tước cho người dưới, nhưng ông chưa một lần ban tước cho ai. Ngoài ra Trần Quốc Tuấn còn soạn sách, dạy cho tướng sĩ đạo trung nghĩa, hết lòng khích lệ, tiến cử người tài ra giúp nước. Không chỉ chu toàn trong việc nước Hưng Đạo Đại vương còn thể hiện mình là một người biết tính toán, lo xa, sắp xếp dặn dò chuyện hậu sự của mình một cách cẩn thận (hỏa táng, bỏ vào lọ tròn, chôn trong vườn, rồi trồng cây sao cho kín kẽ). Một là sợ về sau gặp phải họa quật mộ của kẻ thù , hai nữa là cũng để tránh việc nhang khói tốn kém của nhân dân chăng?

Trích đoạn Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn là một trích đoạn hay nổi bật cho lối viết với tinh thần "văn sử bất phân". Ở đó chân dung Trần Quốc Tuấn được khắc họa thông qua nhiều mối quan hệ, thử thách khác nhau, góp phần làm nổi bật lên các phẩm chất nhân cách cao đẹp của nhân vật này. Đối với nước thì sẵn sàng hy sinh, đối với vua thì một lòng trung hiếu, đối với nhân dân lại hết lòng lo nghĩ đối với tướng sĩ dưới quyền thì hết lòng dạy bảo, khéo tiến cử người tài, đối với con cái thì nghiêm khắc dạy dỗ. Còn riêng với bản thân thì luôn giữ trọn đạo quân thần, khiêm tốn, lo lắng chu toàn cho mai sau. Có thể nói rằng Trần Hưng Đạo chính là mẫu mực của một vị danh tướng toàn tài toàn đức, xứng đáng được vinh danh không chỉ trong lịch sử Việt Nam mà còn là cả lịch sử thế giới (nằm trong số 10 vị tướng giỏi nhất của thế giới).

Ngoài Phân tích hình ảnh Trần Quốc Tuấn trong Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, các bạn học sinh còn có thể tham khảo thêm Soạn văn 10, soạn bài 10 hoặc đề thi học kì 1 lớp 10, đề thi học kì 2 lớp 10 các môn Toán, Văn, Anh, Lý, Địa, Sinh mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Với đề thi học kì lớp 10 này giúp các bạn rèn luyện thêm kỹ năng giải đề và làm bài tốt hơn. Chúc các bạn học tốt

Các tài liệu liên quan:

• Soạn bài lớp 10: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
• Soạn văn 10 bài: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
• Phân tích bài Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn
• Tóm tắt truyện Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn