Giáo án Sinh học 12 bài 10: Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cơ bản

* Hoạt động 1: Tác động của nhiều gen lên một tính trạng.

GV: + Thế nào là tương tác gen?

+ Thế nào là gen alen và gen không alen?

HS: Nghiên cứu SGK trả lời.

GV: Hãy trình bày thí nghiệm về hiện tượng tương tác bổ sung.

HS: Nghiên cứu thông tin SGK trang 32, đại diện lớp trình bày thí nghiệm.

GV: Em có nhận xét gí về kết quả của phép lai trên và giải thích vì sao có kết quả đó.

HS: Dựa trên kết quả thí nghiệm và bài 8, 9 đã học để thảo luận và trả lời.

GV: Yêu cầu một em HS lên bảng viết sơ đồ lai. Và cho biết thế nào là tương tác bổ sung?

HS: Nghiên cứu sơ đồ SGk trang 43, và thông tin SGk để trả lời

GV: Ngoài tỉ lệ (9:7), còn có nhiều kiểu tương tác gen khác nữa như (9:6:1), (9:3:3:1). Tương tác át chế có những tỉ lệ (12:3:1), (13:3), (9:3:4).

GV: Thế nào là tương tác cộng gộp? Cho ví dụ minh họa.

HS: Nghiên cứu thông tin SGK trang 43 và hònh 10.1 để trả lời được:

+ Khái niệm

+ Ví dụ tính trạng màu da người do nhiều cặp gen tương tác cộng gộp.

* Hoạt động 2: Tác động đa hiệu của gen.

GV: Thế nào là gen đa hiệu? Cho ví dụ.

HS: trao đổi phát biểu ý kiến, lớp nhận xét bổ sung.

GV: Tương tác gen đa hiệu có phủ nhận học thuyết của Men đen không? Tại sao?

(Không phủ nhận mà chỉ mở rộng thêm. Hiện tượng 1 gen tác động lên nhiều tính trạng là rất phổ biến)

I. TƯƠNG TÁC GEN.

- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.

- Gen không alen: là 2 gen không tương ứng nằm ở những vị trí khác nhau trên một NST hoặc trên các NST khác nhau.

1. Tương tác bổ sung.

* Thí nghiệm: Đậu thơm

Pt/c: Hoa đỏ x Hoa trắng

F₁ 100% Hoa đỏ

F₂ 9 Hoa đỏ thẫm: 7 Hoa trắng

* Giải thích kết quả:

- Tỉ lệ 9:7 ở F₂ cho thấy có 16 (do 9+7® F₁ phải dị hợp tử về 2 cặp gen nằm trên 2 cặp NST tương đồng khác nhau.

- Với 16 tổ hợp cho 2 loại kiểu hình của 1 tính trạng ® tính trạng màu hoa do 2 gen qui định.

- Để tạo ra màu hoa đỏ phải có mặt động thời của 2 gen trội, các trường hợp còn lại cho hoa màu trắng.

* Sơ đồ lai: SGK trang 43

* Khái niệm: Tương tác bổ sung là kiểu tác động qua lại của 2 hay nhiều gen thuộc những lô cut khác nhau (không alen) làm xuất hiện 1 tính trạng mới.

2. Tác động cộng gộp.

- Khái niệm: Tác động cộng gộp là kiểu tác động khi 2 hay nhiều gen trội thuộc 2 hay nhiều lôcut gen tương tác với nhau theo kiểu mỗi gen đều làm tăng sự biểu hiện của kiểu hình lên một chút ít.

- Ví dụ: SGK

- Tính trạng số lượng là những tính trạng do nhiều gen cùng qui định theo kiểu tương tác cộng gộp và chịu ảnh hưởng nhiều bởi môi trường. (tính trạng năng suất: sản lượng sữa, số lượng trứng gà, khối lượng gia súc, gia cầm).

II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN.

- Khái niệm: Trường hợp một gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng gọi là tính đa hiệu của gen hay gen đa hiệu.

- VD: SGK trang 44.

=> Các gen trong một tế bào không hoạt động độc lập, các tế bào trong một cơ thể cũng có tác dụng qua lại với nhau vì cơ thể là một bộ máy thống nhất.