Nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học Dưới bóng hoàng lan

Nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học Dưới bóng hoàng lan được VnDoc.com tổng hợp và xin gửi tới bạn đọc cùng tham khảo.

1. Dàn ý nghị luận Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

- Nội dung chính: Truyện kể về một lần về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời gian đi tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thương, những kỉ niệm ngọt ngào ùa về trong tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên.

- Chủ đề: giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

- Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:

+ Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn họng, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi".

+ Cảm thấy bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại ở bậc cửa.

=> Đó là nỗi xúc động không nói thành lời của người con đi xa nay được trở về với mái nhà thân yêu.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

- Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.

- Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:

+ Sự đối lập giữa một bên là dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của bà đã diễn tả được nỗi xúc động của Thanh. Trong trái tim anh, dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng anh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi ở bên bà.

+ Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong.

+ Trong khoảnh khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé.

- Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:

+ Nghe tiếng bà đi vào, giả vờ ngủ.

+ Nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra.

=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

- Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:

+ Chăm chú quan sát dáng vẻ xinh xắn của Nga.

+ Vui vẻ ăn cơm cùng Nga, có lúc lầm tưởng Nga là em ruột của mình.

- Ngại ngùng:

+ Nhớ lại hai bàn chân xinh xắn, lấm tấm cát của Nga ngày còn nhỏ rồi mỉm cười.
+ Dắt Nga đi thăm vườn, cảm thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan.

+ Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để Nga tìm hoa.

- Cảm xúc thương yêu:

+ Cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình.

=> Cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

- Bâng khuâng, lưu luyến:

+ Cảm thấy nửa vui nửa buồn.

+ Nghĩ đến căn nhà và nghĩ đến Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

- Tác phẩm đem đến cho người đọc cảm nhận được sự bình yên của mái nhà, quê hương. Đồng thời, nó còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp đẽ.

b. Về nghệ thuật:

- Ngôn từ tinh tế.

- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, có sự đan xen giữa quá khứ với hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, dịu dàng.

3. Kết bài:

- Khẳng định giá trị của tác phẩm.

2. Nghị luận Dưới bóng hoàng lan mẫu 1

Thạch Lam là một cây bút được coi là hàng đầu của văn xuôi Việt Nam. Thạch Lam đã để lại rất nhiều tác phẩm có giá trị trong đó có tác phẩm “dưới bóng hoàng lan”. tác phẩm là truyện ngắn không có cốt truyện. Nó không kể một câu chuyện mà nó gợi sâu suy nghĩ. Thời gian đọng lại không gian tĩnh lặng hé lộ kín đáo bi kịch đời người màn người đọc phải cảm nhận kĩ mới cảm nhận được. Đó chính là cái thú vị cái đặc sắc của tác phẩm

Chuyện kể về một chàng trai mồ côi cha mẹ … một bà một cháu quấn quýt nhau. Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày nghỉ. Lần trở về này đã cách kỳ trước hai năm. Có phải đời sống thị thành đã nhiều lúc khiến Thanh quên bằng người bà tóc bạc phơ đang sống những ngày cuối cùng trong đời mỏi mắt trông chờ anh?đáp lại tiếng gọi bà ơi một cái bóng nhẹ từ bên trong vụt ra rơi xuống mặt bàn anh chàng định thần nhìn con mèo của nhà anh chàng. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo “Bà mày đâu”.

Cũng như bao lần Thanh trở lại ngôi nhà cũ nhưng dường như ngôi nhà thân thuộc ấy phần nào lại khiến cho anh chàng cảm thấy hồi hộp bồi hồi đến kì lạ khiến chàng thấy cảm động quá. Chốn Thanh về mọi thứ đều già cỗi và không đổi. Thời gian như quay ngược lại, không gian đứng lặng. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ. Trong cảnh bình yên và thong thả của chốn xưa, một hình ảnh tươi mát hiện lên. Khu vườn xưa hiện lên trước mắt anh chàng với con đường Bát Tràng rêu phủ với những vòm ánh sáng lọt qua vòm cây với bức tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà với cả một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí. Tất cả hiện lên trước mắt chàng thanh niên vốn quen thuộc nhưng lại rất mát mẻ và dịu dàng đối với người anh đến lạ thường. Và hình ảnh những cô thiếu nữ xinh xắn trong tà áo trắng, mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ, bên cạnh mái tóc bạc trắng của bà chàng cũng khiến chàng thanh niên trẻ xốn xang và hơi dao động phần nào. Chàng cảm thấy không gian náo nhiệt ồn áo ngoài kia như đang dừng lại trên bậc cửa. Về quê sao ta có một cảm giác thanh bình yên ổn đến thế ta dường như không còn vướng bận bất cứ điều gì của cuộc sống nhộn nhịp ngoài kia mà chỉ còn biết thả hồn vào thiên nhiên và cảnh vật Có lẽ chính bởi.

“Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi”

Quê hương trong tâm hôn chàng trai Thanh chính là nơi mát mẻ tu dưỡng tâm hồn chàng. Đối với một số người về thăm quê hương như là một nghĩa vụ thì đối với một người thanh niên trẻ như Thanh thì mỗi phút giây được về với quê hương chính là những phút giây khiến chàng bình yên thanh nhản nhất của cuộc đời. Tránh xa cuộc sống ồn òa của nơi đô thị náo nhiệt chàng thanh niên luôn mong muốn được về với quê hương với bến bờ hạnh phúc trong tâm hồn anh ấy. Về quê hương anh nhớ lắm hình ảnh về bà và cả cô bé Nga hàng xóm. Đó là hình ảnh cô bé Nga hồn nhiên vui tươi. Có lẽ chính chàng đang tự hỏi liệu đã phải là tình yêu chưa khi cô Nga nói khe khẽ Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá. Văn Thạch Lam đặc biệt hay ở những lời thân thương vô cùng giản dị như thế của con người. Thanh chẳng biết nói gì; chàng vít một cành lan xuống giữ trong tay để Nga tìm hoa, rồi nhẹ nhàng buông ra cho cành lại cong lên. Và trong đêm khuya khi sắp chia tay: Không lưỡng lự, Thanh cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình, Nga cũng đứng lên yên lặng. Lâu lâu, Nga rút tay khẽ nói: Thôi, em về. Và có lẽ anh nhớ nhất là những kỉ niệm về người bà dấu yêu chàng khẽ gọi bà “bà ơi” và hình ảnh bà bắt đầu xuất hiện rồi in dần vào trong mắt người cháu nhớ bà da diết. Bà xuất hiện dưới dàn hoa thiên lí với mái tóc bạc phơ chống gậy trúc. Bà của Thanh đây bà thật hiền từ và nhân hậu hỏi cháu đầy yêu thương “cháu đã về đấy ư” và nhắc nhở cháu đầy hiền từ “đi vào trong nhà không nắng cháu”. Bà yêu thương cháu quá coi cháu vẫn như cậu be thủa nào non nớt cần sự che chở của bà. Đọc những câu thơ này khiến ta như muốn được ùa vào lòng bà nghe những lời yêu thương của bà khiến ta như đang được trở về với tuổi thơ với quê hương thân thương

Có cái gì đó như sự đối lập giữa cái dáng đi thẳng thắn của Thanh và dáng đi khom khom của bà. Nhưng sự đối lập ấy không khiến thanh cảm thấy có sự xa cách mà hơn nữa anh còn cảm thấy như đang được bà che chở vào lòng khiến anh cảm thấy thật nhẹ nhõm. Thanh vào nhà ngủ bà vẫn chăm sóc anh từng li từng tí anh giả vờ ngủ để được sự chăm sóc của bà, Thanh không dám động đậy để tận hưởng được cái yêu thương cái tình thương của bà mà anh ít khi được hưởng. Chàng cứ nhắm mắt như vậy hưởng thụ làn gió mát lành từ cánh tay bà đem lại. Tuy nhiên một nhà văn lớn như Thạch Lam không bao giờ lại cất công viết một cái gì vô thưởng vô phạt. Chắc chắn ông viết Dưới bóng hoàng lan bởi ông cảm thấy một cái gì đó, một cái gì đó không thấy được và không hiểu được nhưng rõ ràng là đang ập tới, đã cận kề những tháng ngày dường như là cực kỳ tĩnh lặng của buổi đương thời cuộc đời ông. Vì vậy nỗi buồn của Dưới bóng hoàng lan thực ra là nỗi đau thương, một nỗi đau thương âm thầm, một niềm tiên cảm về cuộc đời tác giả và cả hoàn cảnh của đất nước nữa những năm tháng sau đó.

Thật sự là nỗi đau buồn, dù rằng không thể nhận thấy. Tới cổng, Thanh còn đứng lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Bác Nhân nhanh nhảu cầm đỡ va ly cho chàng. Thanh dặn khẽ: Bảo tôi có lời chào cô Nga nhé. Mối tình không ngỏ lời, không tiễn đưa, không gặp được nhau lần cuối. Tất cả đều trở thành những mảnh trời xanh tan tác. Thanh cúi nhìn bóng chàng lay động trong lòng bể với mảnh trời xanh tan.

Ngoài ra, chất thơ trong truyện ngắn “Dưới bóng Hoàng Lan” còn được thể hiện qua những hình ảnh mang tính chất biểu tượng trữ tình – hình ảnh cây Hoàng Lan. Hình ảnh này ta có thể hiểu đó là hình ảnh của cây Hoàng Lan nơi vườn nhà Thanh nhưng cũng có thể hiểu đó chính là hình ảnh người bà của chàng. Bà thương cháu tha thiết vì đứa cháu tội nghiệp không được như người, đã mất cả cha lẫn mẹ. Bà như cây lan thoang thoảng chở che cho chàng mỗi khi chàng trở lại nhà mình, trở lại khu vườn đầy ắp kỉ niệm của mình. Bà lặng lẽ che chở, rủ bóng mát xuống đời cháu nha Hoàng Lan đã rủ bóng, lặng lẽ đem hương thơm đến bên chàng lúc chàng đi xa về. Bà chính là cây Hoàng Lan che chở cho cả mối tình đầu tiên của Thanh và Nga. Lan chứng nhân cho tuổi thơ của hai người cũng giống như bà đã trông thấy cháu lớn lên từng ngày trong vòng tay yêu thương của mình.

Tác phẩm như đưa ta về với tuổi thơ với người bà ấp áp với hình ảnh quê hương gần gũi đậm đà thân thương. Tác phẩm khiến người đọc nhớ thêm về quê hương nơi có những kỉ niệm gắn với tuổi thơ ta.

3. Nghị luận Dưới bóng hoàng lan mẫu 2

Thạch Lam, một trong những nhà văn hàng đầu của văn xuôi Việt Nam, để lại di sản vô cùng quý giá, trong đó tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan" nổi bật. Truyện ngắn này không chỉ là một câu chuyện đơn thuần, mà còn là một tác phẩm gây sâu sắc suy nghĩ, hòa mình vào không gian tĩnh lặng, hé lộ những bi kịch đời người một cách tinh tế. Việc đọc tác phẩm này đòi hỏi sự tập trung và cảm nhận kỹ lưỡng từ độc giả, đó chính là sự đặc sắc của tác phẩm.

Chuyện kể về một chàng trai mồ côi cha mẹ, sống bên cạnh bà và chị cháu. Mỗi lần trở về quê nhà, anh cảm thấy như là một hành trình đặc biệt, khiến anh dường như được quay về thời điểm tuổi thơ trong ngôi nhà quen thuộc. Mặc dù mọi thứ trong nhà cũ đều già cỗi, nhưng nó lại làm cho anh cảm thấy hồi hộp và xúc động. Thời gian như ngừng lại, không gian bình yên và thong thả, tạo nên một không khí trầm lắng đặc biệt. Việc quay về quê hương như là một hành trình tìm lại bình yên trong cuộc sống nhộn nhịp của thành thị.

Trong tác phẩm, Thạch Lam vẽ nên những hình ảnh tươi mới và dịu dàng của quê hương. Khu vườn xưa hiện ra với con đường Bát Tràng rêu phủ, bức tường hoa thấp và mùi lá tươi non trong không khí. Những cô gái xinh đẹp trong tà áo trắng, mái tóc đen, cùng với mái tóc bạc phơ của bà, tạo nên một bức tranh tươi sáng và thơ mộng. Quê hương không chỉ là nơi chốn yên bình, mà còn là nguồn cảm hứng tuyệt vời cho tâm hồn Thanh.

Mỗi lần về quê, Thanh lại gặp lại những ký ức về bà và cô bé Nga hàng xóm. Những hình ảnh đáng yêu và những câu nói giản dị của họ khiến cuộc sống trở nên ấm áp hơn. Tình cảm giữa Thanh và Nga không cần nhiều từ ngữ, mà được diễn đạt qua những hành động nhỏ như cầm tay nhau dưới bóng hoàng lan. Thạch Lam biến những khoảnh khắc nhỏ bé thành những đợt sóng nhẹ nhàng của cảm xúc, tạo nên một tác phẩm tràn ngập tình cảm và ý nghĩa.

Ngoài ra, tác giả còn thông điệp về sự đối lập giữa cuộc sống ồn ào của thành thị và bình yên của quê hương. Thanh, mỗi khi trở về, như đang tìm lại được sự thanh bình và yên bình trong tâm hồn mình. Tình yêu thương của bà, hình ảnh của cây hoàng lan và những đêm trăng tròn tạo nên một bức tranh về quê hương tươi đẹp và ấm áp.

"Dưới bóng hoàng lan" không chỉ là một câu chuyện, mà là một tác phẩm nghệ thuật, là nguồn cảm hứng tuyệt vời về quê hương, tuổi thơ và tình người. Thạch Lam đã tạo ra một tác phẩm đẹp, tràn ngập cảm xúc và ý nghĩa, làm cho độc giả mỗi lần đọc lại nhớ về quê hương và những kỷ niệm ngọt ngào của mình.

4. Nghị luận Dưới bóng hoàng lan mẫu 3

Khi đánh giá về Thạch Lam, nhà văn Nguyễn Tuân đã mô tả về lời văn của ông như một tác phẩm đầy hình ảnh, tìm tòi sáng tạo, với cách diễn đạt thanh thản, bình dị và sâu sắc. Tác phẩm của Thạch Lam là kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống. Điều này thật sự hiện rõ khi đọc truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan", nơi mà độc giả được đắm chìm trong không gian bình dị, thân thuộc, nơi mà tình thân luôn chờ đón người quay về.

Câu chuyện xoay quanh một chuyến thăm nhà của nhân vật Thanh, người vừa trở về thăm bà sau những năm làm việc xa xôi. Trong không gian yên bình của ngôi nhà, những hình ảnh quen thuộc hồi sinh trong tâm trí Thanh. Dưới bóng hoàng lan, anh hồi tưởng về những kỷ niệm ấu thơ bên bà. Cũng trong chuyến này, anh gặp lại Nga, người bạn thân từ thời thơ ấu, và họ nảy sinh một tình cảm mới. Mặc dù không có cốt truyện rõ ràng, nhưng tác phẩm vẫn thu hút độc giả bằng văn phong tinh tế và thơ mộng. Nó truyền đạt giá trị của tình cảm gia đình và làm nổi bật sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống của mỗi người.

Cảm xúc của Thanh khi trở về nhà là tâm trạng của người con xa xôi được quay về mái nhà, nơi có gia đình thân thương. Bước vào khu vườn của bà, anh cảm nhận sự mát mẻ, và khám phá không gian quê hương tươi đẹp, thanh bình qua những hình ảnh "ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió" và "mùi lá non phảng phất". Thanh thấy không gian yên bình, không gian của kí ức ngọt ngào và tình yêu thương. Cảnh tượng này khiến anh cảm thấy nhẹ nhõm, đặc biệt sau những ngày sống trong ồn ào của thành phố.

Trong những khoảnh khắc gặp lại bà, Thanh trải qua cảm xúc phức tạp, từ cảm động đến niềm vui. Mỗi lần trở về, anh cảm thấy bình yên và thư thái vì biết rằng gia đình luôn chờ đợi. Khung cảnh quê hương, với "tường hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà," khiến anh cảm thấy như một người đang trở về với tuổi thơ và những kí ức ấm áp.

Tình cảm của Thanh và Nga cũng được mô tả một cách trong sáng và tự nhiên. Họ nhìn nhau dưới bóng hoàng lan, nhớ về những kỷ niệm đẹp thời thơ ấu. Cảm xúc này truyền tải sự ngây ngô và ấm áp của tình yêu đầu đời. Mối liên kết giữa cây hoàng lan và tình yêu của Thanh và Nga là một biểu tượng tinh tế, làm nổi bật sự tương phản giữa thế giới ngoại ô bình dị và thế giới hối hả của thành phố.

Nỗi bâng khuâng và lưu luyến của Thanh khi lên đường rời đi được thể hiện khi anh quay lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Anh cảm thấy nửa vui nửa buồn, nhận ra rằng gia đình vẫn đợi anh và những hình ảnh quen thuộc vẫn hiện hữu. Thạch Lam đã tạo ra một tác phẩm dí dỏm và cảm động, thúc đẩy độc giả suy ngẫm về giá trị của gia đình và quê hương trong cuộc sống. Với ngôn từ lôi cuốn và hình ảnh phong phú, "Dưới bóng hoàng lan" không chỉ là một câu chuyện mà còn là một bức tranh tuyệt vời về tuổi thơ và quê hương.