Giáo án môn Ngữ văn lớp 11 bài 71

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

GV giới thiệu về t/g, xuất xứ và vị trí bài thơ. Hs tìm hiểu bố cục

Hs đọc diễn cảm bài thơ và tìm đại ý từng phần

Gv hướng dẫn Hs đọc hiểu chi tiết.

Biện pháp tu từ ẩn dụ được thể hiện qua những từ ngữ nào?

Tìm sự liên kết giữa hình ảnh và ngữ nghĩa qua cụm từ “Mặt trời chân lí....”?

Từ “bừng “có ý nghĩa ntn?

T/c chính thể hiện qua 2 câu thơ là gì?

Hình ảnh so sánh bộc lộ tâm trạng ntn của t/g?

Hs thảo luận theo nhóm trả lời,gv tổng hợp kiến thức và cho ghi ý chính.

TH có những suy nghĩ gì sau khi bắt gặp lí tưởng c/m?

Tình cảm của t/g có gì khác so với t/c bình thường?

Đối tượng ông quan tâm và dành tình cảm là ai?

Mục đích của ông trong việc liên kết sức mạnh con người là để làm gì?

Hs thảo luận, trả lời. Gv tổng hợp và cho ghi ý chính.

Gv phải giúp hs hiểu rõ sự chuyển biến trong nhận thức của t/g đi từ cái cá nhân sang cái chung. Gv có thể liên hệ với các nhà thơ khác cùng thời để thấy đó là một suy nghĩ biểu hiện cho sức mạnh giai cấp.

Tình cảm của tácgiả với mọi người được cảm nhận ntn?

Cảm xúc của t/g ntn khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng đau khổ mà quân thù gây nên cho n/d?

Lí tưởng c/s đã giúp được gì cho ông?

Hs thảo luận, trả lời. GV hình thành kiến thức

Hãy nêu đắc sắc nghệ thuật của bài thơ?

Hãy rút ra ý nghĩa văn bản?

Gv hướng dẫn hs tổng kết.

I. Tìm hiểu chung

1/Tác giả

- Tố Hữu (1920 - 2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành.

- Là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng” Việt Nam hiện đại.

- Thơ trữ tình – chính trị: thể hiện lẽ sống, lí tưởng, tình cảm cách mạng của con người Việt Nam hiện đại nhưng mang đậm chất dân tộc, truyền thống.

2/ Bài thơ

a) Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 7-1938 khi nhà thơ được kết nạp vào đảng cộng sản, bài thơ nằm trong phần Máu lửa của tập thơ “Từ ấy”

b) Vị trí bài thơ: có ý nghĩa mở đầu cho con đường cm, con đường thi ca của TH là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cm,cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một nhà thơ

c) Bố cục: 3 phần

II. Đọc hiểu

A. Nội dung

1/Niềm vui lớn: (khổ 1)

-Hình ảnh ẩn dụ: “Nắng hạ,mặt trời chân lí”

-Sự liên kết giữa hình ảnh và ngữ nghĩa:mặt trời đời thường toả hơi ấm thì Đảng cũng là ánh sáng diệu kì toả ra những tư tưởng đúng đắn,mới mẻ.

-Từ “bừng” có ý nghĩa nhấn mạnh ánh sáng của lí tưởng xua tan màn sương mù của ý thức tiểu tư sản và mở ra cho nhà thơ chân trời mới

"Hai câu thơ kể lại một kỉ niệm không quên là được giác ngộ lí tưởng cm và bộc lộ tâm trạng vui sướng tự hào

-Hình ảnh so sánh, bút pháp lãng mạn diễn tả niềm vui sướng vô hạn của nhà thơ trong buổi đầu đến với lí tưởng cm

→CM đã khơi dậy một sức sống mới, đem lại một cảm hứng sáng tạo mới cho nhà thơ

2/Lẽ sống lớn (khổ 2)

-Suy nghĩ: Tôi buộc......biểu hiện cho sự tự nguyện gắn “cái tôi” cá nhân vào “cái ta” chung của mọi người

Để tình..… biểu hiện cho một tâm hồn trải rộng với c/đ, tạo khả năng đồng cảm sâu xa với hoàn cảnh của từng c/n cụ thể.

Hồn tôi gắn với bao hồn khổ: tình hữu ái giai cấp, ông đặc biệt quan tâm đến quần chúng lao khổ

-Hình ảnh: “Gần gũi-mạnh khối đời” mang tính ẩn dụ để chỉ đông đảo người cùng chung cảnh ngộ đoàn kết với nhau vì mục tiêu chung

→TH đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm mến yêu, bằng sự giao cảm của những trái tim. Quan niệm về lẽ sống của ông là sự gắn bó hài hoà giữa “cái tôi” cá nhân và “cái ta” chung của mọi người

3. Tình cảm lớn (khổ 3)

-Điệp ngữ mang tính khẳng định: “là”, các từ “con, em, anh” và số từ ước lệ “vạn”nhấn mạnh khẳng định một tình cảm g/đ đầm ấm, thân thiết, nhà thơ cảm nhận được mình là thành viên trong đại gia đình quần chúng đau khổ

-Từ ngữ: “kiếp phôi pha, cù bất cù bơ” biểu hiện cho tấm lòng đau xót của nhà thơ trước những kiếp đời bất hạnh và bày tỏ lòng căm giận trước những oan trái mà kẻ thù gây nên.

→Lí tưởng cộng sản không chỉ giúp cho ông có được lẽ sống mới mà còn giúp cho nhà thơ vượt qua t/c ích kỉ hẹp hòi của g/c tư sản để có được tình cảm g/c quý báu

B. Nghệ thuật

Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng; ngôn ngữ gợi cảm, giàu nhạc điệu; giọng thơ sảng khoái; nhịp thơ hăm hở…

C. Ý nghĩa văn bản

Niềm vui lớn, lẽ sống lớn, tình cảm lớn trong buổi đầu gặp lí tưởng cộng sản.

III. Tổng kết

Niềm vui khi bắt gặp lí tưởng cách mạng; Tình cảm giai cấp.