Giáo án môn Ngữ văn lớp 11 bài 85

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

GV hướng dẫn hs đọc hiểu tiểu dẫn.

- Nêu những thông tin chính về tác giả Ăng – ghen?

- Nêu những thông tin chính về Các Mác?

Quan niệm về hạnh phúc của Mác:

- Hạnh phúc là đấu tranh

- Người nào đem lại hạnh phúc cho nhiều người nhất thì người đó là kẻ hạnh phúc nhất.

- Người đi đường không biết mệt mỏi.

- Giới thiệu vài nét về văn bản?

GV hướng dẫn hs đọc hiểu văn bản.

(RLKN phân tích, làm việc nhóm)

GV hướng dẫn HS đọc văn bản, tìm hiểu bố cục, thể loại

- Hs đọc.

- Cảm nhận chung về bố cục và thể loại của văn bản?

- Nhận xét phần mở đầu?

- Tâm trạng của tác giả trước lời đánh giá đó?

Trao đổi thảo luận nhóm. Đại diện nhóm trình bày. GV chuẩn xác kiến thức

Nhóm 1

- Cống hiến vĩ đại thứ nhất của Các – Mác là gì? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để làm nổi bật cống hiến đó? Nhận xét tác dụng của cống hiến đó với xã hội

Nhóm 2

- Cống hiến thứ hai của Mác là gì? Tác dụng của cống hiến hai?

Nhóm 3.

- Cống hiến vĩ đại thứ ba của Mác là gì? Nhận xét con người Mác qua cống hiến này?

Nhóm 4.

Vì sao Mác có nhiều kẻ đối địch nhưng chưa chắc có kẻ thù riêng? Những ai khóc thương ông nhiều nhất? Vì sao?

- Khái quát về mô hình lập luận của văn bản?

- Nêu nét đặc sắc về nghệ thuật lập luận?

- Ăng-ghen đã sử dụng biện pháp so sánh tăng tiến để làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của C.Mác. Biện pháp ấy được thể hiện như thế nào trong bài điếu văn?

I. Tiểu dẫn

1. Ăng ghen (1820-1895)

- Nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của phong trào thế giới và Quốc tế cộng sản.

- Người viết tiếp và hoàn chỉnh tác phẩm nổi tiếng nhất của Mác: Bộ Tư bản, và cùng Mác soạn Tuyên ngôn Đảng cộng sản.

2. Các Mác (1818-1885)

- Nhà triết học và lí luận chính trị vĩ đại người Đức

- Có đóng góp rất lớn cho cuộc đấu tranh chống ách thống trị tư sản.

- Là người thầy, lãnh tụ vĩ đại nhất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới (Lê Duẩn)

-> Tình bạn của Các Mác và Ăng - ghen là tình bạn vĩ đại và cảm động nhất của hai nhà thiên tài, hai nhà cách mạng.

3. Văn bản: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác.

- Nhan đề: Do nhà biên soạn sách đặt

- Là bài điếu văn - chính luận do Ăng ghen đọc trước mộ Các Mác tại nghĩa trang Hai – ghết (Luân Đôn - Anh )

-> Đánh giá cống hiến vĩ đại của Mác, biểu lộ lòng tiếc thương của những người cộng sản trước tổn thất to lớn này.

II. Đọc - hiểu văn bản.

1. Đọc – hiểu khái quát

- Đọc.

Yêu cầu: Giọng trầm hùng, nhưng trang nghiêm dứt khoát và tự hào.

- Giải thích từ khó - SGK

- Thể loại và bố cục

+ Thể loại: Văn tế

+ Bố cục: 3 phần

Phần 1: Sự trống vắng và mất mát của giai cấp vô sản và nhân dân thế giới khi Mác qua đời.

Phần 2: Đánh giá ba cống hiến vĩ đại của Các Mác.

Phần 3: Giải thích vì sao Mác bị nhiều người thù ghét và vu khống nhưng lại không có kẻ thù cá nhân. Đánh giá sự bất tử của Mác.

2. Đọc – hiểu chi tiết

a. Phần mở đầu

- Ngắn gọn, giản dị, cùng lúc có những tác dụng:

+ Thông báo cụ thể, rõ ràng thời điểm ra đi mãi mãi của Mác

+ Sự ra đi của Mác rất đời thường, giản dị như một sự việc trong cuộc sống hàng ngày.

+ Mối quan hệ giữa cái bình thường và vĩ đại, bình thường bỗng hoá thiêng liêng

- Đánh giá khái quát về Mác: Nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.

-> Bộc lộ niềm thương tiếc sâu sắc vì sự tổn thất, trống vắng mang tầm thế giới, nhân loại trước sự ra đi của Mác.

b. Ba cống hiến vĩ đại của Mác

* Cống hiến vĩ đại thứ nhất.

- Tìm ra qui luật phát triển của lịch sử xã hội loài người. (mang tầm vĩ mô)

- Nội dung cụ thể của quy luật :

+ Đó là lịch sử hình thành và phát triển của kinh tế xã hội

+ Đó là mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và thượng tầng kiến trúc…

+ Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế nhất định của một dân tộc hay một thời đại tạo ra cơ sở để phát triển thượng tầng kiến trúc tương ứng.

-> Phát hiện mới mẻ, quan trọng đến mức vĩ đại. Nó làm đảo lộn và phá sản tất cả các cách giải thích về lịch sử xã hội trước đó và đương thời. Nó trở thành hạt nhân của chủ nghĩa duy vật lịch sử

-> Cách trình bày và đánh giá giản dị, dễ hiểu thông qua cách bình luận và so sánh tương đồng.

* Cống hiến vĩ đại thứ hai

Tìm ra giá trị thặng dư (m) và qui luật của giá trị thặng dư.

- Tác dụng của cống hiến: mang tầm vi mô, rất mới mẻ và tinh vi. Đó là qui luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đương thời và của xã hội tư sản do phương thức ấy đẻ ra.

-> Vĩ đại hơn cống hiến 1, với cống hiến này, lập tức một ánh sáng xuất hiện

-> Chỉ cần một trong hai cống hiến Mác đã đủ trở thành nhà tư tưởng vĩ đại.

* Cống hiến thứ ba.

Mác đã kết hợp giữa lí luận với thực tiến, biến các lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động.

-> Mác không chỉ là một nhà bác học, nhà tư tưởng vĩ đại mà còn là nhà cách mạng. Ông vừa là người thầy, người đồng chí, người bạn kính trọng tin tưởng và thân yêu của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới.

c/ Đoạn kết.

- Đánh giá tổng hợp về con người của Mác trong các mối quan hệ…

- Mác có nhiều kẻ thù vì chúng bị vạch trần chân tướng, chúng căm ghét, run sợ vì đó là sự thật mà chúng không thể chối cãi hay bác bỏ.

- Mác không có kẻ thù riêng vì mục tiêu phê phán, đấu tranh của Mác là xã hội tư sản và học thuyết phản động, duy tâm phản khoa học của chúng, chứ không phải một cá nhân cụ thể nào.

-> Hàng triệu người: Giai cấp công nhân, nhân dân lao động toàn thế giới thương tiếc ông, chính là bằng chứng hùng hồn nhất chứng tỏ sức mạnh và sự bất tử của học thuyết Mác.

III. Tổng kết

- Mô hình chung lập luận toàn bài: Thông báo về cái chết - đánh giá sự nghiệp người quá cố – bày tỏ sự thương tiếc.

- Lập luận vừa trùng điệp vừa tăng tiến, và so sánh -> khẳng định Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng vĩ đại hiện đại.

Biện pháp so sánh tăng tiến được Ăng-ghen sử dụng ở phần hai để làm nổi bật cống hiến của C.Mác và tầm sao của một tư tưởng vĩ đại đối với thời đại

So sánh:

Giống như: - Đác-uyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ.

- Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.

- Nét đặc biệt của bài văn tế: đề cao + ca ngợi +thương tiếc, không bi ai, khuôn sáo.