Giáo án Địa lý 10 bài 9: Tác động của ngoại lực đến địa hình mặt Trái đất (tiếp)

Hoạt động của GV và HS

Nội dung chính

HĐ1: cặp đôi.

B1: GV cho HS quan sát các hình 9.4, 9.5, 9.6 và đọc nội dung trong SGK để tìm hiểu về xâm thực, thổi mòn, mài mòn.

- Bóc mòn là gì? Bóc mòn ảnh hưởng đến địa hình mặt đất thông qua hình thức nào?

- Kết quả do tác động của bóc mòn tạo ra?

- Biện pháp hạn chế quá trình xâm thực.

B2: Đại diện HS trình bày, cả lớp bổ sung.

B3: GV chốt lại kiến thức và giải thích thêm.

- Xâm thực có vai trò chủ yếu làm chuyển dời các sản phẩm phong hoá. Quá trình này không chỉ diển ra trên mặt mà cả dưới sâu với tốc độ nhanh. Vì vậy người ta phải có biện pháp để giảm quá trình xâm thực, bảo vệ đất (kè sông, trồng rừng…).

- Thổi mòn: sự tác động của gió với địa hình, tạo ra những mảng địa hình độc đáo, rõ rệt nhất là ở miền hoang mạc.

- Quá trình mài mòn cũng là quá trình xâm thực nhưng diễn ra chủ yếu trên bề mặt đất đá.

- Từ những kiến thức về xâm thực, thổi mòn, mài mòn. GV tổng hợp, khái quát về khái niệm bóc mòn.

HĐ2: cả lớp.

Vận chuyển là sự tiếp tục của quá trình bóc mòn. Vận chuyển có thể xảy ra trực tiếp nhờ trọng lực hoặc gián tiếp nhờ những tác nhân ngoại lực như gió, nước chảy, băng hà…

B1: GV yêu cầu HS dựa vàoSGK để cho biết:

Khái niệm quá trình vận chuyển, tác nhân ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển và hình thức vận chuyển?

B2: HS suy nghĩ, dựa vào SGK để trả lời

B3: Gv nhận xét, bổ sung và chuẩn kiến thức

HĐ3: Cặp/ cả lớp

B1: GV yêu cầu HS từng đôi thảo luận nội dung:

- Quá trình bồi tụ là gì?

- Nhân tố phụ thuộc?

- Hình thức bồi tụ?

- Các dạng địa hình bồi tụ?

B2: HS từng cặp đôi thảo luận và trình bày kết quả

B3: GV nhận xét, giải thích, bổ sung và chuẩn kiến thức.

(GV lấy ví dụ để làm rỏ khái niệm bồi tụ, chẳng hạn khi động năng của dòng chảy giảm dần, không đủ khả năng để vận chuyển dòng chảy rắn thì một bộ phận phù sa, trước hết là vật liệu thô (đá cứng, cuội, sỏi, cát…) sẽ tách khỏi dòng chảy và ở lại trên mặt đáy. Đó là quá trình tích tụ. Khi động năng và tốc độ dòng chảy giảm đột ngột (do tốc độ giảm ở nơi chuyển tiếp từ miền núi xuống đồng bằng) thì các vật liệu phù sa sẽ tích tụ tạo ra những nón phóng vật hoặc tam giác châu.

- Việc phân tách các hoạt động thành tạo địa hình của các tác nhân ngoại lực thành các quá trình trên mang tính chất quy ước vì ranh giới giữa chúng không rõ ràng.

- Trái Đất chịu sự tác động của rất nhiều nhân tố: ngoại lực và nội lực. Nội lực và ngoại lực đều tác động đồng thời lên bề mặt Trái Đất, trong tự nhiên khó có thể phân biệt được rạch ròi…

2. Quá trình bóc mòn

* K/n: Là quá trình các tác nhân ngoại lực (nước chảy, sóng biển, gió, băng hà) làm chuyển dời các sản phẩm phong hóa khỏi vị trí ban đầu.

* Tác nhân và kết quả:

- Nước chảy: Khe rãnh nông, khe rãnh xói mòn, thung lũng sông suối.

- Gió: Hố trũng thổi mòn, bề mặt đá rổ tổ ong, Các bề mặt đá mài nhẵn, ngọn đá sót hình nấm

- Sóng biển: Vách biển tạm thời, hàm ếch sóng vỗ, bậc thềm sóng vỗ.

- Băng hà: Vịnh biển (Phi o), Cao nguyên băng hà,

3. Quá trình vận chuyển.

- Vận chuyển: là quá trình di chuyển vật liệu từ nơi này đến nơi khác.

- Khoảng cách vận chuyển phụ thuộc:

+ Động năng quá trình ngoại lực

+ Trọng lượng và kích thước vật liệu

+Đặc điểm tự nhiên

- Hình thức:

+ Cuốn đi nhờ động năng của ngoại lực

+ Lăn trên đất dốc nhờ P vật liệu

4. Quá trình bồi tụ.

- Bồi tụ: là quá trình tích tụ các vật liệu phá huỷ.

- Quá trình bồi tụ phụ thuộc vào động năng các nhân tố ngoại lực

- Có hai hình thức bồi tụ:

₊ Vật liệu tích tụ dần trên đường đi theo thứ tự giảm dần kích thước và P

+ Vật liệu tích tụ và phân lớp theo trọng lượng.