Khi nào có lực ma sát?
Khi nào có lực ma sát? được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Vật lý lớp 8. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.
Khi nào có lực ma sát?
Câu hỏi: Khi nào có lực ma sát?
Trả lời
- Lực ma sát là lực xuất hiện giữa bề mặt tiếp xúc của hai vật, lực ma sát phụ thuộc vào bề mặt tiếp xúc, độ lớn của áp lực, lực ma sát sẽ không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc và tốc độ vật.
1. Lực ma sát là gì?
- Lực ma sát là một loại lực cản xuất hiện giữa các bề mặt vật chất, chống lại xu hướng thay đổi vị trí tương đối giữa hai bề mặt.
- Nói một cách đơn giản, các lực cản trở chuyển động của một vật, được tạo ra bởi những vật tiếp xúc với nó, được gọi là lực ma sát.
- Lực ma sát làm chuyển hóa động năng của chuyển động tương đối giữa các bề mặt thành năng lượng ở dạng khác. Việc chuyển hóa năng lượng được tích lũy một phần thành điện năng hay quang năng. Trong đa số trường hợp trong thực tế, động năng của các bề mặt được chuyển hóa chủ yếu thành nhiệt năng.
2. Các loại lực ma sát
- Theo lý thuyết, lực ma sát gồm có ba loại lực: lực ma sát trượt, lực ma sát nghỉ, lực ma sát lăn.
- Lực ma sát nghỉ là gì?
+ Ma sát nghỉ, hay còn gọi là ma sát tĩnh, chính là lực xuất hiện giữa hai vật tiếp xúc, trong đó vật này có xu hướng chuyển động so với vật còn lại. Tuy nhiên, vị trí tương đối của chúng chưa thay đổi. Ví dụ: lực ma sát nghỉ ngăn cản một vật sắp trượt (chuẩn bị trượt nhưng vị trí tương đối vẫn chưa thay đổi nhiều hoặc có thay đổi nhưng rất ít) trên một bề mặt nghiêng.
+ Hệ số của lực ma sát nghỉ thường ký hiệu là μt. Nó thường lớn hơn so với hệ số của loại lực ma sát động. Lực ma sát nghỉ thường cản trở lực ban đầu làm cho vật chuyển động.
- Lực ma sát trượt là gì?
+ Hiểu rõ về lực ma sát nghỉ, bạn có thể dễ dàng hiểu khái niệm lực ma sát trượt là gì. Lực ma sát trượt là loại lực ma sát được sinh ra khi một vật chuyển động trượt trên một bề mặt. Bề mặt tác dụng lên vật tại điểm tiếp xúc sinh ra một lực ma sát trượt, cản trở chuyển động của vật trên bề mặt đó.
- Lực ma sát lăn là gì?
+ Gần giống với lực ma sát trượt, lực ma sát lăn là loại lực ngăn cản sự lăn của các vật có hình tròn, có thể hiểu đơn giản là loại lực cản trở chuyển động lăn. Độ lớn của lực ma sát lăn nhỏ hơn tất cả các lực ma sát động khác. Lực ma sát lăn xuất hiện trong quá trình một vật lăn trên một vật khác tại điểm tiếp xúc và cản trở chuyển động lăn. Lực ma sát lăn sẽ có đặc điểm giống như lực ma sát trượt.
3. Công thức tính lực ma sát
- Công thức tính Lực ma sát trượt
Fmst = µt N
Trong đó:
+ Fmst: độ lớn của lực ma sát trượt (N)
+ µt: hệ số ma sát trượt
+ N: Độ lớn áp lực (phản lực) (N)
- Công thức tính Lực ma sát lăn
Fmsl có đặc điểm như lực ma sát trượt.
- Công thức tính Lực ma sát nghỉ
Fmsn = Ft Fmsn Max = μn N (μn > μt )
Trong đó:
+ Fmsn Max : lực ma sát cực đại (N)
+ Ft: Độ lớn của ngoại lực (thành phần ngoại lực) song song với bề mặt tiếp xúc μn.
4. Lực ma sát có lợi hay có hại
Lực ma sát có thể có lợi
- Lực ma sát trượt giúp ta viết phấn lên bảng dễ hơn.
- Lực ma sát giữa mặt răng của ốc và vít có tác dụng ép chặt các vật.
- Làm mặt bảng không quá trơn, phần không quá cứng
- Làm rãnh cho ốc thay cho đinh thẳng.
- Khi ta quẹt diêm, lực ma sát giúp que diêm phát ra lửa, tăng độ nhám của mặt giấy ở sườn bao diêm, lực ma sát giúp que diễm phát ra lửa.
Lực ma sát có thể có hại
- Lực ma sát trượt giữa đĩa và xích xe làm mòn đĩa xe và xích.
- Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của trục và làm mòn trục.
+ Khắc phục: Tra dầu vào xich xe
+ Khắc phục: Dùng ổ bi.
- Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng khi ta muốn đẩy thùng
+ Khắc phục: Dùng xe lăn.
5. Làm thế nào để giảm lực ma sát
- Lực ma sát tuy có ứng dụng nhiều trong cuộc sống nhưng có nhiều điểm bất lợi và con người luôn muốn giảm ma sát để giảm thiểu tác hại.
- Chuyển ma sát trượt thành ma sát lăn. Chẳng hạn như trong ổ bi đó là chuyển ma sát trượt thành ma sát lăn, giảm ma sát đáng kể, giảm khả năng bị bào mòn.
- Làm giảm ma sát tĩnh: đoàn tàu hỏa khi khởi động thông thường đầu tàu sẽ bị giật lùi, điều này sẽ giúp đầu tàu kéo từng toa và chỉ chống lực ma sát tĩnh từng toa chứ không phải là ma sát tĩnh của cả đoàn tàu.
- Thay đổi bề mặt vật liệu/chất liệu: thay đổi bề mặt sẽ giúp giảm ma sát. Ví dụ dùng các chất bôi trơn như dầu mỡ đối với các bề mặt rắn. Điều này sẽ giúp giảm hệ số ma sát giảm khả năng bị bào mòn.
----------------------------------------
Như vậy chúng tôi đã giới thiệu các bạn tài liệu Khi nào có lực ma sát? Mời các bạn tham khảo thêm tài liệu: Lý thuyết môn Vật lí lớp 8, Giải bài tập môn Vật lý lớp 8, Giải vở bài tập Vật Lý 8, Tài liệu học tập lớp 8, ngoài ra các bạn học sinh có thể tham khảo thêm đề học kì 1 lớp 8 và đề thi học kì 2 lớp 8 mới nhất được cập nhật.
