Phân tích “Con đường mùa đông” – Puskin
Phân tích “Con đường mùa đông” – Puskin
Phân tích “Con đường mùa đông” – Puskin là bài viết bao gồm dàn ý và văn mẫu hay do VnDoc biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh có thêm tư liệu học tập môn Ngữ văn 11. Mời các bạn tham khảo!
I. Dàn ý Phân tích “Con đường mùa đông” – Puskin
I. Mở bài
Dẫn dắt và giới thiệu về tác phẩm.
II. Thân bài
1. Khái quát:
a. Tác giả
- A. Puskin (1799 – 1837): Sinh ra và lớn lên tại thành phố Moscow trong một gia đình có dòng dõi quý tộc.
- Puskin bộc lộ năng khiếu văn chương từ nhỏ, 16 tuổi đã có tác phẩm nổi tiếng.
- Ông viết rất nhiều thể loại như thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết.
- Chủ đề trong các sáng tác của ông rất đa dạng như phê phán chế độ chuyên chế Nga Hoàng, ca ngợi tình yêu, ca ngợi thiên nhiên đất nước,..
- Ông được mệnh danh là “Mặt trời thi ca Nga”.
b. Tác phẩm:
- “Con đường mùa đông” được sáng tác vào năm 1826 – sau khi Puskin bị đi đày.
- Nội dung chính: Nỗi buồn, sự cô đơn của con người và khát khao hạnh phúc, niềm tin vào tương lai vượt lên nghịch cảnh.
- Bố cục:
+ Ba khổ đầu: Nỗi buồn được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên.
+ Khổ thứ tư: Khổ bản lề, chuyển tiếp giữa hai phần.
+ Ba khổ cuối: Điểm tựa tinh thần, khát khao hạnh phúc của con người.
2. Phân tích:
a. Ba khổ đầu: Nỗi buồn được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên.
- Khổ thơ thứ nhất:
+ Thời gian là đêm khuya mùa đông, không gian là cánh đồng bao la.
+ Động từ “gợn”: Sự chuyển động nhẹ nhàng của màn sương.
+ Các động từ “Xuyên”, “nhô”: Sự xuất hiện bất ngờ của vầng trăng.
+ Từ láy “buồn bã”: Những tia sáng hiu hắt, yếu ớt trên cánh đồng u buồn.
=> Khung cảnh nên thơ, trữ tình nhưng ảm đạm.
- Khổ thơ thứ 2 và khổ thơ thứ 3:
+ Con đường vắng lặng, buồn tẻ.
+ Cỗ xe tam mã đang lăn bánh“Vun vút”: Sự trôi chảy không ngừng của thời gian.
+ Tiếng lục lạc rung lên đơn điệu, tẻ ngắt, chứa đầy sự mệt mỏi qua nghệ thuật lấy động để tả tĩnh.
+ Bài ca của người xà ích chứa đựng cả niềm vui và nỗi buồn.
=> Mỗi âm thanh xuất hiện vừa nhấn mạnh nỗi buồn, vừa cho thấy hướng vận động của nhân vật trữ tình để vượt qua những khó khăn trên con đường Nỗi buồn thời thế hòa với với sự cô đơn của thân phận.
b. Khổ thơ thứ tư:
- Từ phủ định “Không”: Nhấn mạnh vào sự đìu hiu, hoang vu.
- Thiên nhiên Nga hiện lên qua hình ảnh tuyết trắng và những cánh rừng.
- Hình ảnh “những cột dài cây số” là biểu tượng cho những cột mốc trong cuộc đời, ngược chiều với sự vận động tiến lên của con người.
=> Con người luôn vận động và ý thức được sự trôi chảy của thời gian.
c. Ba khổ thơ cuối:
- Khổ 5 và khổ 6:
+ “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...”: Sự thể hiện dòng cảm xúc mãnh liệt.
+ Hình ảnh “ngày mai”: Niềm tin vào tương lai.
+ Hình ảnh “Nhi – na”: Không phải một cô gái cụ thể nào biểu tượng cho khát khao hạnh phúc bình dị, đơn sơ.
+ Hình ảnh “lò lửa đỏ”: Biểu tượng cho mái ấm.
+ “Ngắm em, ngắm mãi không thôi”: Niềm hạnh phúc xốn xang dâng lên trong tâm hồn.
+ “Kim đồng hồ kêu tích tắc”: Dòng thời gian vẫn không ngừng trôi nhưng con người vẫn kiên cường bước tới.
+ “Để ta bên nhau trong đêm”: Khát khao về hòa bình, hạnh phúc đã trở thành động lực để nhân vật trữ tình vượt qua những gian truân.
- Khổ 7:
+ Hình ảnh chiếc xe ngựa cùng bác xà ích lặp lại, tạo nên kết cấu vòng tròn tương ứng cho bài thơ.
+ “Sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng”: Nỗi buồn đã được lắng lại, hóa thành niềm yêu cuộc sống và niềm tin vào tương lai tươi sáng.
ð Nỗi buồn không bi lụy mà hóa thành tình yêu cuộc sống, khát vọng tự ho, niềm tin vào tương lai.
3. Tổng kết
III. Kết bài
II. Phân tích “Con đường mùa đông” – Puskin
1. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 1
Khi nhắc đến Puskin, nhà văn N.Gogol đã ưu ái gọi ông là “Nhà thơ dân tộc”. Đọc những sáng tác của Puskin, ta không chỉ thấy được vẻ đẹp của ngôn ngữ, cảnh sắc thiên nhiên Nga mà trên hết còn cảm nhận được “tinh thần Nga”, “con người Nga trong sự phát triển của nó”. Bài thơ “Con đường mùa đông” là một trong những sáng tác tiêu biểu nhất của Puskin, thể hiện rõ tài năng của “Mặt trời thi ca Nga”.
Puskin (1799 – 1837) sinh ra và lớn lên tại thành phố Moscow trong một gia đình có dòng dõi quý tộc. Tài năng văn học của ông đã bộc lộ từ khi ông còn là một thiếu niên. Sống trong thế kỉ 19 – “Thế kỉ vàng” của văn học Nga nhưng cũng là thế kỉ bạo tàn của lịch sử bởi các cuộc chiến tranh diễn ra liên tiếp, Puskin đã dùng ngòi bút của mình để thực hiện những lý tưởng cao cả, chống lại sự bạo ngược của Nga Hoàng và bênh vực nhân dân Nga. Vào tháng 10 năm 1826, sau khi Puskin được bãi lệnh đi đày, ông đã trở về Pê – téc – bua rồi hay tin Khởi nghĩa tháng Chạp thất bại. Bài thơ “Con đường mùa đông” đã ra đời trong hoàn cảnh đó, cho thấy tâm trạng đau buồn, cô đơn vì thời thế của nhà thơ. Cả bài thơ có bảy khổ thơ với kết cấu vòng tròn đặc biệt, cho thấy “Nỗi buồn sáng trong” và khát vọng tự do mãnh liệt.
Ba khổ thơ đầu là nỗi buồn được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp nhưng nhuốm màu cô đơn. Hình ảnh cánh đồng, khu rừng được bao phủ trong bạt ngàn tuyết trắng của xứ sở bạch dương hiện lên thật huyền ảo:
Xuyên qua sương mù gợn sóng
Mặt trăng nhô ra
Trăng buồn bã dội ánh sáng
Lên cánh đồng u buồn
Thời gian là đêm khuya mùa đông tĩnh mịch, không gian là cánh đồng bao la trải dài đến vô tận. Làn sương mờ dày đặc bao trùm lên tất cả. Động từ “gợn” cho thấy sự chuyển động nhẹ nhàng của màn sương. Động từ “Xuyên” được đảo lên đầu câu kết hợp với động từ “nhô” ở câu thơ thứ hai diễn tả sự xuất hiện khá bất ngờ của vầng trăng. Trăng vàng xé tan lớp sương đêm nhưng lại “dội” xuống những ánh vàng tẻ nhạt. Từ láy “buồn bã” gợi liên tưởng đến những tia sáng hiu hắt, yếu ớt. Nguồn sáng bàng bạc ấy đọng lại trên cánh đồng u buồn. Khung cảnh nên thơ, trữ tình nhưng phảng phất nét ảm đạm. Bức tranh thiên nhiên Nga được tác giả cảm nhận bằng rất nhiều giác quan và bằng cả tâm hồn tinh tế. Esenin – nhà thơ của làng quê Nga cũng đã đem những vạt rừng, ánh trăng Nga vào trong sáng tác:
Ánh sáng trăng to lớn
Soi thẳng mái nhà ta
Những cây bạch dương đứng
Như những cây nến to
Vầng trăng của Esenin mang đến nguồn sáng lớn lao “Soi thẳng mái nhà”, những cây bạch dương cũng tráng lệ và lung linh tựa “những cây nến to”. Nếu thiên nhiên của Esenin rực rỡ sắc màu thì thiên nhiên của Puskin lại hết sức tinh khôi, tự nhiên và chân thực.
Nói như Ostrovsky thì những câu thơ của Puskin “giản dị” và “trơn tru” quá nhưng “không biết rằng ông đã bỏ biết bao công sức cho câu thơ được giản dị và trơn tru”. Điều này được thể hiện rất rõ trong bài thơ “Con đường mùa đông”. Chỉ là những thanh âm quen thuộc như tiếng bánh xe, tiếng lục lạc và tiếng hát của con người nhưng bỗng có sức cuốn hút lạ thường
Trên đường mùa đông, buồn tẻ
Xe tam mã vun vút lao đi
Lục lạc đơn điệu
Mệt mỏi rung lên.
Bài ca của người xà ích
Có gì phảng phất thân yêu
Như niềm vui mừng khôn xiết
Như nổi buồn nặng đìu hiu.
Giữa khung cảnh im lìm đủ làm tê tái cõi lòng con người, chiếc xe tam mã đang lăn bánh không ngừng nghỉ. “Vun vút” không chỉ diễn tả tốc độ rất nhanh của cỗ xe mà còn là sự trôi chảy không ngừng, lạnh lùng của thời gian. Tiếng lục lạc rung lên đơn điệu, tẻ ngắt, chứa đầy sự mệt mỏi. Nhà thơ đã lấy động để tả tĩnh, lấy âm thanh để cực tả cái yên ắng. Bài ca của người xà ích vang lên đầy “phảng phất thân yêu” như một sự cứu cánh cho tâm hồn. Ta nghe trong bài hát ấy lao xao những niềm vui khôn tả và cả những nỗi buồn nặng trĩu. Mỗi âm thanh xuất hiện vừa nhấn mạnh nỗi buồn, vừa cho thấy hướng vận động của nhân vật trữ tình để vượt qua những khó khăn trên con đường của chính mình. Nỗi lòng của Puskin hòa quyện giữa nỗi buồn thời thế với sự cô đơn của thân phận. Trong những ngày bị giam ở ngục tù, ông đã gửi gắm nỗi niềm ấy vào hình ảnh chú đại bàng:
Tôi ngồi sau chấn song ngục lạnh
Chú đại bàng non trẻ trong lồng
Bên cửa sổ anh bạn buồn chớp cánh
Rỉa miếng mồi thịt máu đỏ loang
Khi đã thoát khỏi cảnh ngục tù, tưởng như cánh cửa tự do đã mở ra với Puskin. Nhưng là một con người nặng lòng với đất nước, thời đại, Puskin vô cùng đau buồn khi khỏi nghĩa tháng Chạp thất bại. Người thanh niên trẻ cảm thấy lạc lõng, bơ vơ trước tình cảnh đất nước. Khổ thơ thứ tư được coi là khổ bản lề, chuyển tiếp giữa hai phần đối xứng của bài thơ, cho thấy sự thấm thía của con người trước cái trôi chảy của thời gian:
Không một mái lều, ánh lửa
Tuyết trắng và rừng bao la...
Chỉ những cột dài cây số
Bên đường sừng sững chào ta
Từ phủ định “Không” đặt ở đầu câu thơ lại một lần nữa nhấn mạnh vào sự đìu hiu, hoang vu. Màn đêm hun hút không biết đâu là điểm dừng, chẳng có lấy một dấu hiệu của sự sống con người. Thiên nhiên Nga hiện lên qua hình ảnh tuyết trắng và những cánh rừng sâu bạt ngàn. Không gian càng ngày càng được mở rộng. Tất cả mang đến một ấn tượng về một đất nước rộng lớn và hùng vĩ. Hình ảnh “những cột dài cây số” là biểu tượng cho những cột mốc trong cuộc đời. Chúng ngược chiều với sự vận động tiến lên của con người, đánh dấu những điều mà ta đã trải qua. Những cột cây số lạnh lùng đến tàn nhẫn càng khiến nhân vật trữ tình trở nên lẻ loi.
Từ không gian nỗi buồn trong tâm tưởng, nhà thơ đã thoát ra để tìm thấy điểm tựa tinh thần trong ba khổ thơ cuối:
Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...
Trở về với em ngày mai
Nhi-na, bên lò lửa đỏ
Ngắm em, ngắm mãi không thôi
Kim đồng hồ kêu tích tắc
Xoay đủ những vòng nhịp nhàng
Và xua lũ người tẻ ngắt
Để ta bên nhau trong đêm.
Từ “buồn” được lặp lại nhiều lần trong bài thơ như một điệp khúc của bản nhạc du dương. Nỗi buồn mênh mang và sâu thăm thẳm ấy tràn khắp không gian và trào lên không ngừng trong lồng ngực nhân vật trữ tình. Chàng trai phải thốt lên: “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...”. Thán từ “Ôi” kết hợp cùng những từ “buồn đau”, “cô lẻ” thể hiện dòng cảm xúc mãnh liệt. Tuy nhiên, cái đẹp của thơ Puskin nằm ở chỗ dẫu con người buồn thương nhưng không bao giờ bi lụy. Những vần thơ đột ngột bừng sáng khi nhắc đến “ngày mai” và hình ảnh “Nhi – na”. Thực tại hôm nay dẫu cô đơn và khắc khổ nhưng nhân vật trữ tình vẫn dạt dào khát khao hạnh phúc, niềm tin hướng đến tương lai. Nhi – na có thể là bất cứ cô gái Nga thân thương nào, không nhất thiết là một con người cụ thể. Hình ảnh “lò lửa đỏ” gợi liên tưởng đến một mái ấm bình dị, đơn sơ. Câu thơ cuối của khổ thơ thứ năm được ngắt nhịp 2/4 với hai từ “Ngắm” được lặp lại cho thấy niềm hạnh phúc xốn xang dâng lên trong tâm hồn. Kim đồng hồ vẫn kêu, dòng thời gian vẫn không ngừng trôi chảy nhưng con người không sợ hãi trước bước đi của thời gian mà kiên cường bước tới, để yêu thương và đoàn tụ. Câu thơ “Để ta bên nhau trong đêm” cho thấy khát khao về hòa bình, hạnh phúc đã trở thành động lực để nhân vật trữ tình bước tiếp, vượt qua những gian truân.
Sầu lắm, Nhi-na: đường xa vắng
Ngủ quên bác xà ích lặng im
Nhạc ngựa đều đều buông xa thẳm
Sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng
Nhân vật trữ tình như đang tâm sự với cô gái Nhi – na về nỗi lòng của mình: “đường xa vắng. Hình ảnh chiếc xe ngựa cùng bác xà ích lặp lại, tạo nên kết cấu vòng tròn tương ứng cho bài thơ. Bác xà ích đã lặng im, tiếng nhạc ngựa trở nên đều đều, vầng trăng khuất sau màn sương. Nỗi buồn đã được lắng lại, hóa thành niềm yêu cuộc sống và niềm tin vào tương lai tươi sáng. Puskin đã diễn tả những cung bậc cảm xúc cùng những khát khao cao đẹp nhất của con người bằng một hình thức giản dị. Thiên nhiên dù là thảo nguyên hay bão tuyết, tất cả đều nhuốm màu tâm trạng. Nỗi buồn trong thơ ông là thực sự là “Nỗi buồn trong sáng”, rất hiện thực mà rất đỗi nên thơ.
“Con đường mùa đông” là một sáng tạo nghệ thuật tuyệt vời của Puskin. Nhà thơ đã khắc họa vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên và tâm hồn con người Nga một cách trọn vẹn, đúng như Belinxki đã nhận xét: “Hơi thơ của Puskin vô cùng trong trong sáng, nó tràn ngập hiện thực. Nó không rắc phấn trắng, phấn hồng lên cuộc sống mà mô tả hiện thực như nó vốn có. Thơ của Puskin luôn có bầu trời và bầu trời đó luôn hòa quyện với mặt đất”.
2. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 2
“Xuyên những làn sương gợn sóng
Mảnh trăng mờ do chiếu qua,
Buồn rải ánh vàng lại láng
Lên cánh đồng buồn giăng xa."
Tác phẩm Con đường mùa đông được tác giả Puskin sáng tác vào năm 1826. Thời điểm này vào khoảng tháng 12 lúc này các cuộc nổi dậy được phát triển mạnh mẽ. Bị đi đày, nhà thơ vô cùng sợ hãi và lo lắng không hiểu chuyện gì đang xảy ra trước mắt. Trong giai đoạn đó con đường sự nghiệp của Puskin chứa đầy những động cơ sâu sắc cùng tình cảm rất đáng lo ngại đối với những người đồng đội của mình. Các nhà viết tiểu sử cho rằng tác phẩm này được viết trong quá trình mà nhà thơ trên hành trình đi thẩm vấn ngài thống đốc Pskov. Chắc hẳn công việc này đối với nhà thơ mang rất nhiều điều sâu sắc và ý nghĩa hơn so với cái nhìn đầu tiên. Nó chứa biết bao triết lý và ẩn dụ.
"Con đường mùa đông" gồm có tất cả là bảy khổ thơ có mối quan hệ chặt chẽ về ý nghĩa. Khổ thơ đầu và khổ thơ cuối được liên kết với nhau bởi một chủ đề chung đó là buồn và chán. Khổ thơ đầu tác giả đã nhắc đến trăng (trăng soi đường) còn ở khổ thơ cuối là (mặt trăng mờ sương) qua đó đã tạo nên bố cục vành khuyên thật độc đáo và đặc sắc. Đoạn trích này là phần đầu của bài thơ, là sự bộc lộ - khung cảnh đêm mùa đông, một người anh hùng trữ tình - dường như nhân vật trữ tình trong tác phẩm chính là tác giả, một anh hùng xuất hiện trong kế hoạch thứ hai – là người đánh xe ngựa ca một bài hát một bài đượm buồn, thê lương.
Có thể thưởng thức hình ảnh con đường mùa đông theo đúng nghĩa đen của nó, hoặc ta có thể so sánh con đường mùa đông giống với cuộc đời của con người, với cuộc đời của một người anh hùng anh dũng, trữ tình. Con đường mùa đông hiện lên với một khung cảnh vắng vẻ, tẻ nhạt, đơn điệu, chỉ được đánh dấu bởi các đường kẻ sọc. Nhưng chính những chi tiết ấy lại là toàn bộ biểu tượng, nguồn cảm xúc của tác phẩm. Cuộc đời của người anh hùng trữ tình đối với độc giả, mang những cảm xúc thật thân quen, gần gũi nhưng đối với bản thân anh ta dường như cuộc đời ấy chỉ chứa điều trống rỗng và sự tẻ nhạt. Dặm sọc - là một biểu tượng tiêu biểu của sự biến thiên trong cuộc sống, đó là sự hiện diện của các vạch sọc màu đen và trắng.
"Trên đường mùa đông vắng vẻ
Cỗ xe tam mã băng đi
Nhạc ngựa đều đều buồn tẻ
Đều đều khắc khoải lòng quê.
Bài ca của người xà ích
Có gì phảng phất thân yêu
Như niềm vui mừng khôn xiết,
Như nỗi buồn nặng đìu hiu,
Không một mai lên, ánh lửa
Tuyết trắng và rừng bao la...
Chỉ những cột dài cây số
Bên đường sừng sững chờ ta"
Bài thơ mang cảm xúc chủ đạo là nỗi buồn man mác cùng niềm khao khát. Do đó, những cảnh sắc mộng mơ của cánh đồng cỏ buồn, đã được tác giả củng cố qua sự lặp lại của hình ảnh "ánh sáng buồn của mặt trăng." Cảnh vật chính là sự phản chiếu đúng nỗi lòng, tâm trạng của một người anh hùng trông thật vắng lặng, buồn tẻ và nhạt nhẽo. Sự nhàm chán đó lướt qua một lượt trên sự đơn điệu của cảnh sắc, trong hồi chuông, trong sự chảy trôi của thời gian đo được, trong những màn so tài sọc vượt qua khung cửa sổ. Sự nhàm chán ấy đã được tác giả truyền tải bằng cách sử dụng dấu câu chấm lửng. Dường như một tia hy vọng nào đó sẽ được trông thấy qua hình tượng người đánh xe ngựa, bài hát mà anh ấy ca, nó thể hiện rõ nét "sự vui chơi liều lĩnh". Khiến cho cô gợi nhớ về anh hùng của ngày xưa.
Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...
Trở về với em ngày mai
Nhi-na, bên lò lửa đỏ
Ngắm em, ngắm mãi không thôi.
Kim đồng hồ kêu tích tắc
Xoay đủ những vòng nhịp nhàng,
Và xua lũ người tẻ ngắt
Để ta bên nhau trong đêm.
Ngủ quên bắc xã ích lặng im
Sầu lắm, Nhi-na: đường xa vắng,
Sương mờ che lấp anh trong nghiêng
Nhạc ngựa đầu đầu buồn xa thẳm,
Sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng”
Hình ảnh những người thân luôn bên cạnh giúp bạn vơi đi sự chán trường trong suốt quãng đường đi. Người hùng trữ tình đã dũng cảm ngỏ lời với cô ấy, và anh ta hứa rằng họ sẽ sớm được ở bên nhau. Điều đó đã làm dịu bản thân. Làm cho những mạch suy nghĩ về nhân vật nữ chính tên là Nina, một cô gái mộng mơ, trữ tình sẽ tiếp thêm sức mạnh và không cho phép bạn được phát điên.
Các vần chéo được sử dụng một cách chính xác đã khắc họa nên một bức tranh rõ nét, thể hiện đúng nội dung của tác phẩm, nhờ đó đã thành công truyền tải hình ảnh và cảm xúc tới các độc giả. Chiều dài bốn mét chính là một thước đo chính cho bài thơ này.
“Con đường mùa đông” là một bài thơ thuộc thể loại trữ tình và sử thi, vậy nên tác phẩm mang một vẻ đẹp tuyệt vời, đông thời miêu tả khung cảnh con đường mùa đông về đêm thật thơ mộng biết bao, trên bầu trời với đầy những đám mây hiếm hoi vây xung quanh vầng trăng tròn đang tỏa ra thứ ánh sáng đượm buồn. Trong thơ Puskin, cảnh sắc thiên nhiên bỗng trở nên thật sống động và bỗng dưng biến từ một sự phơi bày, tức là việc tả cảnh, trở thành một người anh hùng hành động. Qua đó đã thành công để lại trong lòng độc giả những ấn tượng sâu sắc.
3. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 3
Tác phẩm Con đường mùa đông của tác giả Puskin là một bài thơ trữ tình có tính sử thi, được sáng tác vào năm 1826. Đây là thời kỳ đặc trưng bởi sự phát triển mạnh mẽ của các cuộc nổi dậy và kháng cự. Bài thơ có nhiều cung bậc cảm xúc đặc trưng của thời kỳ, đồng thời chứa dấu ấn riêng của nhà thơ vĩ đại.
Trong đoạn trích này, tác giả miêu tả khung cảnh một đêm mùa đông với sương mù và ánh sáng mờ mờ của mặt trăng. Những âm thanh đơn điệu của tiếng chuông, cảnh vật đơn điệu và tiếng chạy của chó săn troika cùng với những bài hát của người đánh xe tạo ra một tình trạng mệt mỏi và buồn chán cho người. Nhân vật trữ tình là tác giả và cô gái mà ông nhớ nhung xuất hiện ngay trong đoạn mở đầu. Trong khung cảnh mù mịt buồn thương ấy, ánh mắt của người con gái cũng chẳng mấy vui vẻ, được tác giả miêu tả bằng một ánh buồn. Chỉ với 1 câu thơ rất đơn giản, người phụ nữ ấy đã xuất hiện trong mắt người đọc với sự Người đọc như cảm nhận được nỗi buồn man mác và niềm khao khát trong bài thơ và cảm thấy mình đã chạm vào tâm hồn của nhân vật trữ tình. Sự chọn lựa các từ ngữ cùng với những đặc điểm âm nhạc của bài thơ tạo nên một nhịp điệu đặc trưng, thể hiện sự nhấp nháy của tâm trạng và cảm xúc. Những hình ảnh tuyệt đẹp như mặt trăng mờ sương, rừng sâu và tuyết trắng cùng với một con đường vắng vẻ, tạo nên một bối cảnh đặc biệt và gợi lên sự hoài niệm và sâu lắng.
Một hình ảnh khiến người đọc chú ý nữa chính là lời hát của những người đánh xe:
“Niềm vui đó là điều xa vời,
Đau lòng đó …
Không có lửa, không có túp lều đen …
Hoang vu và tuyết rơi … Gặp tôi
Chỉ dặm sọc
Đi qua một mình.”
Hoàn cảnh của đất nước và thế giới đã khiến những kẻ dân đen như người đánh xe ấy chẳng còn sức sống. Trong khung cảnh mịt mờ, hình ảnh con người luôn xuất hiện qua từ ngữ “một mình”, cho thấy sự cô độc và đáng thương. Đoạn thơ tiếp tục miêu tả một cảnh vật trống rỗng, không có lửa ấm, không có túp lều đen để trú ẩn. Hình ảnh của hoang vu và tuyết rơi tạo ra một bối cảnh lạnh lẽo, cô đơn như một người, một con thú nhỏ bị bỏ rơi. Toàn bộ đoạn thơ này tạo ra một tâm trạng u ám, mất mát và buồn bã. Nó thể hiện sự tương phản giữa mong muốn niềm vui và thực tế cô đơn và xa cách. Phải chăng, đây cũng chính là những suy nghĩ của tác giả khi đi một mình và nhớ về người con gái u buồn ở phương xa?
Sử dụng ngôn ngữ hình ảnh tinh tế, tác giả tạo nên một bầu không khí u ám và lạnh lẽo, đồng thời thể hiện sự cô đơn và tuyệt vọng của con người trong cuộc sống. Bài thơ mang đến một cái nhìn tinh tế về tâm trạng và cảm xúc của nhân vật chính, khắc họa hình ảnh đêm đông cô đơn và tuyệt vọng một cách sống động. Tác phẩm này khéo léo thể hiện sự đau khổ và cô đơn của con người, đồng thời khám phá những khía cạnh sâu xa về tình yêu, hy vọng và tuyệt vọng. Các chi tiết về cảnh vật, âm thanh và cảm xúc được mô tả một cách chính xác và đa chiều, tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh về đêm mùa đông đầy u buồn. Tác giả tạo ra một không gian tưởng tượng mà người đọc có thể đắm mình trong đó, cảm nhận được tình cảm và tâm trạng của nhân vật chính. Những đau khổ, sự tuyệt vọng và niềm hy vọng đan xen trong bài thơ tạo nên một trạng thái tâm lý phức tạp và sâu sắc, đồng thời mở ra nhiều khía cạnh để suy ngẫm về cuộc sống và nhân sinh.
Ngay trong đoạn sau, tình cảm của nhân vật trữ tình đã khiến cho cả bài thơ dường như bừng sáng hẳn lên. Câu đầu tiên diễn tả ý định của người viết trở về và gặp người yêu vào ngày mai. Người viết hy vọng rằng trong cuộc gặp gỡ này, anh ta có thể quên đi những khó khăn và buồn bã. Thời gian được coi là một vòng tròn vô nghĩa, đồng hồ không còn phát ra âm thanh, vậy là chẳng có gì đáng thức được hai người đang chìm trong tình yêu. Câu thơ tiếp theo đề cập đến tiếng đồng hồ và mô tả nó làm cho vòng tròn đo được của nó, có thể ám chỉ sự tiếp diễn của thời gian và cuộc sống. Tác giả hy vọng rằng trong tương lai, những điều nhàm chán sẽ được loại bỏ và không gian tối tăm của nửa đêm sẽ không còn chia cắt giữa hai người.
Vượt qua mịt mờ của thời đại và thiên nhiên, con người đã tìm lại được ánh sáng và ấm áp thông qua tình yêu của mình. Vậy nên nói, Puskin là ông hoàng cảm xúc, nắm giữ được từng cung bậc của người đọc và chính mình.
4. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 4
Bài thơ “Con đường mùa đông” của Alexander Puskin là một tác phẩm xuất sắc của văn học Nga, thể hiện rõ sự tài năng và tầm ảnh hưởng của tác giả trong nền văn hóa Nga. Bài thơ này không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một tấm gương sáng cho việc thể hiện cảm xúc và tâm trạng của nhân vật chính thông qua từng chi tiết và hình ảnh được xây dựng một cách tinh tế.
Puskin, được biết đến như “Mặt trời thi ca Nga,” đã xuất thân trong một gia đình quý tộc và sớm bộc lộ tài năng văn học. Ông đã dành cuộc đời của mình để viết về nhiều chủ đề khác nhau, từ phê phán chế độ chuyên chế Nga Hoàng đến ca ngợi tình yêu, thiên nhiên và đất nước. Bài thơ “Con đường mùa đông” được sáng tác vào năm 1826, trong thời gian Puskin bị đi đày, và nó thể hiện sự đau buồn và cô đơn của tác giả trong bối cảnh lịch sử khó khăn.
Bài thơ này bắt đầu bằng ba khổ đầu, thể hiện nỗi buồn qua bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng của mùa đông. Puskin đã sử dụng ngôn ngữ mạch lạc và hình ảnh đẹp đẽ để tạo ra một bầu không khí u buồn, với màn sương mờ đặc và vầng trăng loáng thoáng trên cánh đồng bao la. Từ láy “buồn bã” đã được sử dụng để tạo nên một cảm giác yếu đuối và melankolik, thể hiện tâm trạng cô đơn và bất lực của nhân vật chính.
Trong ba khổ thơ tiếp theo, bài thơ chuyển sang mô tả những âm thanh của cuộc sống hàng ngày, như tiếng lục lạc và tiếng xe cộ. Puskin đã tận dụng những âm thanh này để tạo ra một nhịp điệu đầy sức sống trong bài thơ, nhấn mạnh sự trôi chảy của thời gian và cuộc sống. Bài ca của người xà ích, mặc dù đơn điệu, đã thể hiện sự phức tạp của cuộc sống, với cả niềm vui và nỗi buồn.
Khổ thơ thứ tư đặc biệt quan trọng, vì nó là khổ bản lề, chuyển tiếp giữa hai phần đối xứng của bài thơ. Từ phủ định “Không” ở đầu câu thơ đã được sử dụng để nhấn mạnh sự đìu hiu và hoang vu của nhân vật chính. Hình ảnh của tuyết trắng và những cột dài cây số là biểu tượng cho những cột mốc trong cuộc đời, đánh dấu những điều mà nhân vật đã trải qua. Sự lạnh lùng của thiên nhiên và khung cảnh vô tận càng khiến nhân vật trở nên lẻ loi.
Trong ba khổ thơ cuối cùng, tác giả biểu đạt sự hy vọng và khát khao hạnh phúc của nhân vật chính. Hình ảnh của “ngày mai” và “Nhi-na” biểu tượng cho tương lai và niềm hy vọng. Khát vọng về mái ấm và hạnh phúc được thể hiện qua hình ảnh “lò lửa đỏ.” Từ “kim đồng hồ kêu tích tắc” nhấn mạnh sự liên tục của thời gian, nhưng con người vẫn kiên cường tiến lên để tìm kiếm hạnh phúc và hy vọng.
Cuối cùng, bài thơ kết thúc bằng một hình ảnh đầy ý nghĩa của chiếc xe ngựa và bác xà ích. Từ phủ định “Không” ở đầu bài thơ được lặp lại, nhưng cuối cùng, sự lạc quan và hy vọng đã chiến thắng. Hình ảnh của “sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng” thể hiện rằng dù cuộc đời có khó khăn và bí ẩn, sự lạc quan và niềm tin vẫn luôn có thể tìm thấy.
Tóm lại, “Con đường mùa đông” của Puskin không chỉ là một tác phẩm văn học nổi tiếng mà còn là một bức tranh tinh thần về cuộc sống, tình yêu và hy vọng. Bài thơ này thể hiện sự mạnh mẽ của con người trong việc đối mặt với khó khăn và niềm tin vào tương lai tươi sáng.
5. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 5
Thông qua việc khám phá "Con đường mùa đông" của Alexander Pushkin, ta bước vào một thế giới bài thơ huyền ảo, được đặc trưng bởi hình ảnh của một đêm mùa đông. Bài thơ này đã được sáng tác vào năm 1826, một thời điểm đặc biệt trong lịch sử Nga với sự phát triển mạnh mẽ của các cuộc nổi dậy xã hội và tâm lý lo sợ vì bị xua đày. Pushkin thể hiện sự hoang mang và lo lắng trong tác phẩm này.
Một trải nghiệm cá nhân quan trọng của Pushkin là hành trình thẩm vấn thống đốc Pskov, nơi ông đã trải qua nhiều tâm trạng sâu sắc và tương tư. Có thể thấy rằng việc viết "Con đường mùa đông" diễn ra trong thời gian này và có thể chứa nhiều triết lý và ý nghĩa ẩn sau những dòng vần.
Bài thơ được cấu thành từ bảy khổ thơ, mỗi khổ chặt chẽ liên quan về ý nghĩa. Khổ thơ đầu và cuối liên quan với nhau thông qua chủ đề chung của sự buồn và cô đơn. Sự thay đổi từ "trăng" (trong khổ đầu) đến "mặt trăng mờ sương" (trong khổ cuối) tạo ra một sự thay đổi hấp dẫn trong cấu trúc và tạo ra một bố cục độc đáo và đặc biệt cho bài thơ.
Bài thơ diễn tả một hình ảnh trường cỏ mùa đông tĩnh lặng, chỉ có dấu vết và vạch kẻ đánh dấu mặt đường. Tuy nhiên, những chi tiết đơn giản này đều chứa đựng nhiều ý nghĩa. Có thể thấy con đường mùa đông có thể tượng trưng cho cuộc sống của một người anh hùng, với tất cả những cảm xúc rất thân thuộc với độc giả nhưng cảm nhận bởi anh ấy là sự vắng lặng và sự tẻ nhạt. Dấu kẻ đánh dấu trên mặt đường tượng trưng cho sự biến đổi trong cuộc sống, với các dải đen và trắng biểu thị sự đan xen và biến đổi.
Bài thơ diễn tả một hình ảnh của cuộc sống trên con đường mùa đông với các chi tiết như "cỗ xe tam mã" và "nhạc ngựa" chứa đựng nhiều cảm xúc của tác giả. Dấu câu chấm lửng được sử dụng để truyền tải sự nhàm chán và thất vọng, nhưng cũng có một tia hy vọng nhờ hình ảnh người đánh xe ngựa và bản hát dũng cảm.
Cuối cùng, bài thơ "Con đường mùa đông" thể hiện rõ sự tương tư và khao khát của người anh hùng. Hình ảnh những người thân luôn sát cánh bên anh đã giúp anh vượt qua sự chán trường trong cuộc hành trình của mình và làm dịu đi sự cô đơn. Thể hiện thông qua bản hát dũng cảm của người anh hùng dành cho cô gái tên là Nina, bài thơ này chứa đựng nhiều cảm xúc sâu sắc và rất thú vị.
6. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 6
A. X.Puskin (1799-1837), “Mặt trời của thi ca Nga” (ảnh), ông được xem là “khởi đầu của mọi khởi đầu” (Gorki), là “con người của tinh thần Nga” (Gôgôn). Thơ ông mang một vẻ đẹp Nga từ thiên nhiên đến tâm hồn con người. “Con đường mùa Đông” của Puskin là một bài thơ như thế.
Mùa Đông nước Nga thật lạnh giá. Đa phần diện tích nước Nga nằm ở vùng giáp Bắc cực. Do ảnh hưởng của khí hậu Hàn đới nên mùa Đông dài mùa Hè ngắn, nhiệt độ có thể xuống tới âm 70 độ C. Thế giới từng chứng kiến Napoleon và Hitler, hai kẻ có tham vọng điên cuồng, đều bất lực trước băng giá ở Nga. Nhưng cái lạnh đáng kinh ngạc ấy - nét đặc trưng của mùa Đông nước Nga - lại có sức hấp dẫn vô cùng với người Nga, đặc biệt với Puskin. Đã bao lần mùa Đông nước Nga đi vào thơ ông, nó là đề tài nhạy cảm với tâm hồn thi sỹ.
Các nhà báo TP.HCM chụp ảnh lưu niệm bên tượng đài Puskin ở TP Saimt Pertersbourg (năm 2017)
Trong thời gian bị quản thúc tại làng Mi khai lốp xkôiê, vùng quê ngoại thuộc Tây Bắc nước Nga mà Puskin gọi là “mảnh đất cô đơn”, với những tháng ngày cô lẻ bên bà nhũ mẫu già, Puskin đã cho ra đời chùm thơ: Con đường mùa Đông, Buổi sáng mùa Đông, Buối tối mùa Đông. Trong đó bài “Con đường mùa Đông” Puskin viết vào năm 1826 là một tuyệt tác trữ tình mà thiên nhiên và tâm hồn Nga đã được phản ánh một cách thuần khiết, đẹp đẽ.
1. Vẻ đẹp thiên nhiên Nga
Bài thơ được coi là bức tranh phong cảnh Nga đặc sắc với vẻ đẹp hoang sơ, lạ lùng của mùa Đông nước Nga.
Mở đầu bài thơ là khung cảnh:
“Xuyên những làn sương gợn sóng
Mảnh trăng mờ ảo chiếu qua
Buồn rải ánh vàng lai láng
Lên cánh đồng buồn dăng xa”.
Một đêm Đông quạnh hiu với làn sương mờ, ánh trăng mờ, cánh đồng mờ xa. Không gian đó trải dài tít tắp tưởng chừng vô tận. Cảnh vắng lặng, bao la và buồn man mác.
Càng buồn hơn khi không gian mờ ảo đó không dấu vết của con người, của sự sống, không ánh lửa hy vọng.
“Không một mái lều ánh lửa
Tuyết trắng và rừng bao la
Chỉ những cột dài cây số
Bên đường sừng sững chào ta”.
Tất cả hun hút vô tận, xa thẳm, mông lung, quạnh quẽ. Chiếc xe tam mã và người lữ hành như bị bao vây bởi rừng sâu và tuyết. Chỉ có lung linh màu tuyết trắng, rừng Tai ga bạt ngàn, sương mù bao phủ. Chỉ thấy những cột cây số hữu hình mà vô cảm đang chạy ngược chiều… Không gian đã trải rộng lại thêm trải rộng. Con đường mùa Đông đã dài lại được kéo dài tưởng chừng như vô tận. Nước Nga đấy, một bình nguyên vĩ đại với những khoảng không bờ bến, một nước Nga trải dài bất tận, đất rộng người thưa.
Người “họa sỹ” Puskin, bằng ngôn từ của mình đã “vẽ” lên một bức tranh thủy mặc với gam màu đen trắng: ánh trăng trắng, tuyết trắng, mặt trăng trắng, sương trắng trên cái nền đen sẫm của rừng.
Trên con đường mùa Đông “Cỗ xe tam mã băng đi” - một cỗ xe rất “Nga”, vô cùng thân thiết với những tâm hồn Nga. Có phải vì thế mà không gian ở đây mang đặc trưng của nước Nga ?
Không gian đó, ngoài những hình ảnh, đường nét, màu sắc còn có cả khúc nhạc dịu êm, du dương: tiếng lục lạc đơn điệu buồn tẻ, khúc hát dân ca của người xà ích “Như niềm vui mừng khôn xiết/ Như nỗi buồn nặng đìu hiu”, làm dấy lên trong lòng lữ khách một nỗi buồn dịu ngọt. Kết thúc bài thơ vẫn là tiếng: “Nhạc ngựa đều đều buông xa thẳm”, gieo vào lòng người một nỗi buồn da diết.
Không gian đêm trên “con đường mùa Đông” tĩnh lặng, hiu quạnh quá. Ở đây, nhà thơ đã “lấy động để tả tĩnh”. Những âm thanh khe khẽ tuy giúp cho bức tranh cựa mình nhưng lại làm nổi bật cái im lìm của đêm Đông.
Không cần đến những màu sắc rực rỡ, thiên nhiên trong bài thơ trong trẻo, thanh khiết, đẹp chân thực, tự nhiên, gần gũi và sống động lạ thường. Nó rất “Nga” và đậm hồn quê hương xứ sở. Cảnh sắc thiên nhiên mùa Đông nước Nga đã được Puskin miêu tả một cách tinh tế, chọn lọc.
2. Vẻ đẹp tâm hồn Nga
Nhưng có bức tranh thiên nhiên nào không mang vóc dáng và tâm hồn con người? Trong thơ Puskin, thiên nhiên nhiều khi chỉ làm khung cảnh cho tâm trạng, nơi ký thác cái tôi trữ tình của tác giả.
Người ta thường nói đến tâm hồn đầy “nữ tính” của người Nga trong con mắt của nhân gian, đó là bản sắc của người Nga không trộn lẫn. “Tính nữ” ấy trong bài thơ “Con đường mùa Đông” trước hết bộc lộ trong tình yêu thiên nhiên đất nước. Cảnh sắc đã được lữ khách cảm nhận bằng tất cả giác quan, bằng sự hòa nhập của tâm hồn. Có cảm giác nhân vật trữ tình đăm chiêu, mơ màng xúc động nhìn bao quát toàn cảnh, nhìn từ trên không trung xuống dưới mặt đất, từ gần đến xa… lặng ngắm con đường mùa Đông vắng vẻ. “Tính nữ” ấy còn bộc lộ trong “nỗi buồn Nga”, một “nỗi sầu không lời và vô duyên cớ”. Nỗi buồn của những tâm hồn đa cảm, nhạy cảm, giàu yêu thương mà cố nhà thơ Phạm Tiến Duật có lần đã nói: “Nỗi buồn Nga thực đáng gọi là thày”.
Hơn nữa, Puskin con mang trong mình nỗi buồn riêng tư bị lưu đày, nỗi buồn chung của Tổ quốc, nhân dân bị sống dưới ách chế độ nông nô, cách mạng không thành… Âm điệu chủ đạo của bài thơ là âm điệu buồn - Một nỗi buồn xa vắng, mênh mông và trong sáng tuyệt trần. Nỗi buồn đó tỏa rộng và thấm sâu từ cảnh vật đến lòng người. Trong bài thơ, từ “buồn” xuất hiện với tần số rất cao: có trăng buồn và cánh đồng buồn, có con đường mùa Đông buồn tẻ, có khúc hát ngân nga buồn của người xà ích, có tâm hồn chán ngán buồn bã của lữ khách, có tiếng lục lạc đơn điệu buồn tẻ. Sự xuất hiện của rừng sâu, tuyết, sương, những cột cây số càng làm cho nỗi buồn thêm phần cô đơn, lạnh lẽo. Đến nỗi nhân vật trữ tình phải thốt lên: “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ”, “Sầu lắm…”.
Nhưng nhân vật trữ tình không chìm đắm trong nỗi buồn. Vượt lên trên thực tại, Puskin không tuyệt vọng, không bi lụy. Bài thơ đột ngột bừng sáng, nỗi buồn lấp lánh ánh sáng của niềm tin, của khao khát một hạnh phúc bình dị. Trong tâm trạng nặng nề cô lẻ, nhân vật trữ tình thầm gọi tên người con gái Nga yêu thương, mơ ước về một về một không gian nhỏ hẹp, bình yên, ấm áp, một hạnh phúc đơn sơ: có lò lửa đỏ, có tiếng đồng hồ kêu tích tắc. Và “ta” được ở bên “em” “Ngắm em, ngắm mãi không thôi”, câu thơ diễn tả khát vọng da diết. Câu: “Để ta bên nhau trong đêm” là kết tinh của trái tim và khát vọng thăng hoa của nhân vật trữ tình.
Suốt hai khổ thơ 5 và 6 là cảm hứng đoàn tụ, yêu thương. Cảm hứng ấy trong nguyên tác được thể hiện bằng hai tiếng “Ngày mai…” “Ngày mai…” như một điệp khúc của tâm trạng xốn xang, mong đợi. Trong tuyết lạnh mà nghĩ về lửa đỏ, mái ấm gia đình hạnh phúc, trong chia ly mà nghĩ về sum họp, trong xa vắng mà hy vọng trở về gặp người thương. Niềm khao khát ấy trở thành bến đợi, thành ngọn lửa sưởi ấm trái tim giá lạnh cô đơn, sẻ chia và an ủi nhân vật trữ tình trên đường đời sóng gió, gian truân. Chính sự khắc khoải về hạnh phúc ấy nên những nỗi buồn không làm nhân vật trữ tình ủy mỵ mà thêm tha thiết yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp và củng cố niềm tin để vượt lên số phận, hoàn cảnh. Tâm trạng buồn nhưng luôn hướng tới tương lai của nhân vật trữ tình đã tạo nên một “nỗi buồn trong sáng” (Biêlinxki), có tác dụng thanh lọc tâm hồn. Nỗi buồn ấy rất “Puskin”, rất “Nga”, nó nói lên “vẻ đẹp tâm hồn Nga” đáng yêu, đáng quý biết bao.
Sinh thời, Puskin từng tâm niệm: “Tiếng nói tôi liêm khiết/Tiếng vọng nhân dân Nga”. Phải chăng, với bài thơ “Con đường mùa Đông” Puskin đã phần nào thực hiện được sứ mệnh thi ca cao cả đó.
7. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 7
Con đường là một hình ảnh quen thuộc trong đời thường nhưng trong nhiều tác phẩm văn chương, nó còn là một "nhân vật" có đời sống riêng và chứa đựng nhiều ý nghĩa thú vị. Nó không chỉ là con đường đi mà còn là đường đời, và có vai trò quan trọng trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm. Như hình tượng con đường trong bài thơ Con đường mùa đông của Puskin.
Trước hết, con đường được hiểu theo nghĩa đen, đó là một con đường đất bình thường. Con đường được đặt giữa một bối cảnh không - thời gian buồn. Thời gian ban đêm vắng lặng, mùa đông lạnh lẽo tái tê lòng người. Nó chạy qua cánh đồng mênh mông, không một ánh lửa, mái lều... Nghĩa là cuộc hành trình ấy không có điểm dừng nghỉ ngơi, không có hơi ấm con người, không có chỗ an toàn cho lữ hành. Nó có tác dụng làm tăng thêm sự cô đơn trong lòng người. Trong không gian phẳng lặng ấy cũng xuất hiện một không gian động nhỏ nhoi với những âm thanh và hình ảnh đơn điệu, tẻ nhạt. Đó là cỗ xe tam mã với tiếng " lục lạc đơn điệu / mệt mỏi rung lên " như ru ngủ hành khách. Những cột sọc chỉ đường xuất hiện liên tục nhưng không làm cho con đường mới mẻ thêm chút nào. Những cột cây số có tác dụng đo độ dài con đường và cũng đo luôn cả chiều sâu ban đêm. Con đường là một không gian hình tuyến đâm thẳng vào đêm đen và chạy thẳng vào rừng sâu mịt mù. Nó giống như con người lao thẳng vào một cuộc hành trình vô định trong một thời kỳ tối tăm mà không rõ tương lai sẽ ra sao...
Con đường tuy buồn bã, tẻ nhạt nhưng vẫn phảng phất một vẻ đẹp sống động. Ánh trăng xuyên qua sương mù dát vàng trên mặt đất tạo nên vẻ đẹp thơ mộng, bàng bạc. Trăng gợi cảm hứng cho người xà ích cất lên khúc ca tha thiết:
"Khi thì niềm vui rộn rã
Khi thì nỗi buồn tâm tình"
Khúc ca chất chứa những thăng trầm của đời người. Có lẽ bài hát đã gợi cho thi nhân nhớ đến những đoạn đường chìm nổi trong đời mình. Chàng cũng nhớ đến người yêu và mơ ước những phút giây êm đềm với hạnh phúc giản dị đời thường. Chàng sẽ " xua đám người tẻ ngắt " và ngồi bên bếp lửa ấm áp tình người ngắm nàng " không chán mắt ". Lúc ấy, chàng sẽ không còn ngồi trên chiếc xe ngựa rong ruổi trên con đường gian nan nữa. Nhưng đó là ước mơ nằm ở cuối con đường, là viễn cảnh của ngày mai, của tương lai...
Còn bây giờ, tác giả vẫn đang sống với thực tại, đang đi trên con đường hoang vắng, thăm thẳm trong đêm đông lạnh lẽo. Xe tam mã vẫn lao đi, bánh xe vẫn lăn đều đặn như vòng đời con người. Bác xà ích đã chọn con đường tẻ nhạt đó để sống suốt đời với tiếng lục lạc đơn điệu hằng ngày. Bác chấp nhận một cuộc đời vất vả, đơn điệu nhưng thanh thản. Tiếng bánh xe quay đều và tiếng lục lạc đơn điệu đã ru ngủ bác xà ích. Trong lúc thế giới đang say ngủ thì nhà tư tưởng Puskin vẫn thức giấc, lặng lẽ ưu tư và buồn bã thú nhận " đường tôi đi tẻ ngắt ". Hiện tại, nhà thơ đang đi trên con người của bác xà ích nên buồn tẻ là phải. Ông ao ước đi trên con đường khác, nó không tẻ nhạt mà sống động, mới mẻ hơn. Trên con đường ấy không có " đám người tẻ ngắt " an phận thủ thường mà chỉ có những người có chí khí lớn lao, dấn thân trên con đường gập ghềnh để tìm tới một tương lai tươi sáng hơn.
Đi trên Con đường mùa đông , ta nhìn thấy đủ mọi cung bậc của cuộc đời: buồn - vui, tĩnh - động, sáng - tối, đơn điệu - mới lạ... Có người thanh thản ngủ say như mọi đêm, có người thao thức đợi bình minh đang chờ đón ở cuối con đường. Có người hằng ngày bằng lòng đi trên con đường cũ, có người khao khát đi trên con đường mới đẹp hơn. Nói chung trên một con đường đi có muôn nẻo đường đời...
8. Phân tích Con đường mùa đông mẫu 8
Trong những tác phẩm của Pushkin, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của ngôn từ hay hình ảnh thiên nhiên Nga mà còn hiểu rõ hơn về bản sắc văn hóa, tinh thần của người Nga. Ông đã dùng ngôn ngữ để tái hiện không chỉ cảnh vật mà còn cảm xúc, tâm trạng và tầm nhìn về cuộc sống, tạo nên những tác phẩm vĩ đại với sức sống rất riêng, rất đậm chất dân tộc. Bài thơ “Con đường mùa đông” không chỉ là một tác phẩm văn học nổi tiếng mà còn là một tuyên ngôn về vẻ đẹp của văn hóa Nga, về lòng tự hào dân tộc và về sức mạnh của từng lời, từng câu thơ của một trong những nhà văn vĩ đại nhất của Nga.
Puskin (1799 – 1837) là người con của Moscow, từ một gia đình quý tộc với dòng họ lâu đời. Tài năng văn học của ông đã gây ấn tượng từ khi còn ở độ tuổi thiếu niên. Sống trong "Thế kỷ Vàng" của văn học Nga, thế kỷ cũng đồng thời chứng kiến những bi kịch của lịch sử với những cuộc chiến tranh liên miên, Puskin đã sử dụng ngòi bút để thể hiện lý tưởng cao cả, đối mặt và chống lại sự bạo ngược của Nga Hoàng, đồng thời bênh vực cho nhân dân Nga.
Vào tháng 10 năm 1826, sau khi bãi lệnh kết án đày đi, Puskin trở về quê hương Pê – téc – bua, và nghe tin về thất bại của Khởi nghĩa tháng Chạp. Trong hoàn cảnh đau buồn, cô đơn vì biến cố của thời cuộc, ông sáng tác bài thơ "Con đường mùa đông". Bài thơ này, với bảy khổ thơ và kết cấu vòng tròn đặc biệt, không chỉ thể hiện tâm trạng u tối, cô đơn của nhà thơ mà còn đọng lại "Nỗi buồn sáng trong" và khát vọng tự do mãnh liệt.
Tác phẩm này không chỉ là sự biểu lộ cá nhân của Puskin mà còn là một tấm gương sâu sắc về tinh thần không khuất phục, khao khát tự do, và lòng yêu nước không ngừng cháy bỏng trong tác giả cũng như trong cả những người sống trong thời kỳ đó.
Ba khổ thơ đầu là nỗi buồn được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp nhưng nhuốm màu cô đơn. Hình ảnh cánh đồng, khu rừng được bao phủ trong bạt ngàn tuyết trắng của xứ sở bạch dương hiện lên thật huyền ảo:
Xuyên qua sương mù gợn sóng
Mặt trăng nhô ra
Trăng buồn bã dội ánh sáng
Lên cánh đồng u buồn
Cảnh vật trải dài trong bài thơ như một khung hình chụp lấy thời gian là đêm mùa đông im lìm, khi không gian lan tỏa một cảm giác vô cùng rộng lớn của cánh đồng trải dài đến tận cùng nhìn chằm chằm. Màn sương mờ dày đặc đổ bóng lên mọi thứ, tạo ra sự bao trùm, bí ẩn mà cũng thú vị. Động từ "gợn" nhẹ nhàng như làm nhấn mạnh sự di chuyển tinh tế của màn sương, tạo ra một hình ảnh uốn lượn đẹp mắt.
Sự kết hợp giữa "xuyên" và "nhô" khiến cho việc xuất hiện bất ngờ của vầng trăng trở nên rực rỡ hơn. Trăng vàng vỡ tan lớp sương, nhưng ngược lại, lại tạo ra những vệt ánh sáng tinh tế, không rực rỡ nhưng đầy ý nghĩa. Từ "buồn bã" gợi lên hình ảnh những tia sáng hiu quạnh, mong manh, nhưng vẫn lưu lại trên cánh đồng u buồn, tạo ra một bức tranh vẫn trữ tình nhưng đầy u buồn.
Tác giả đã biến những hình ảnh thiên nhiên của Nga thành những trải nghiệm đậm chất giác quan và cảm xúc tinh tế từ tâm hồn. Esenin, nhà thơ của làng quê Nga, cũng đã mang những hình ảnh về rừng rậm, ánh trăng của đất nước vào trong tác phẩm của mình, tạo ra những bức tranh sâu lắng về vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ của quê hương.
Ánh sáng trăng to lớn
Soi thẳng mái nhà ta
Những cây bạch dương đứng
Như những cây nến to
Vầng trăng của Esenin lan tỏa nguồn sáng mạnh mẽ, “Soi thẳng mái nhà”, nhưng cây bạch dương cũng lộng lẫy và lung linh như “những cây nến to”. Trái ngược với sắc màu rực rỡ của thiên nhiên Esenin, thiên nhiên trong thơ của Puskin lại đơn giản, tự nhiên và chân thực.
Theo Ostrovsky, những dòng thơ của Puskin có vẻ “giản dị” và “trơn tru” đến mức không có ai biết được ông đã bỏ ra bao nhiêu công sức để tạo ra những dòng thơ đơn giản và trơn tru như vậy. Điều này được thể hiện rõ trong bài thơ “Con đường mùa đông”. Những âm thanh quen thuộc như tiếng bánh xe, tiếng lục lạc và tiếng hát của con người, dường như có một sức hút kỳ lạ, thu hút người đọc một cách bất ngờ.
Trên đường mùa đông, buồn tẻ
Xe tam mã vun vút lao đi
Lục lạc đơn điệu
Mệt mỏi rung lên.
Bài ca của người xà ích
Có gì phảng phất thân yêu
Như niềm vui mừng khôn xiết
Như nổi buồn nặng đìu hiu.
Trong cảnh im lặng vô cùng, đủ để tê tái lòng người, chiếc xe tam mã vẫn tiếp tục lăn bánh không ngừng. “Vun vút” không chỉ miêu tả vận tốc nhanh của cỗ xe mà còn là biểu hiện của sự trôi chảy không ngừng, sự lạnh lùng của thời gian. Tiếng lục lạc vọng lên đơn điệu, cô đơn, đậm chất mệt mỏi. Nhà thơ đã sử dụng tiếng động để miêu tả sự tĩnh lặng, lấy âm thanh để thể hiện sự yên bình. Bài hát của người xà ích vang lên như một sự cứu cánh cho tâm hồn, đầy “phảng phất thân yêu”.
Trong giai điệu đó, ta cảm nhận được sự huyên náo của những niềm vui không thể diễn tả và cả những nỗi buồn nặng trĩu. Mỗi âm thanh, mỗi giai điệu vừa làm nổi bật nỗi buồn, vừa cho thấy sự chiến đấu, vận động của nhân vật trữ tình để vượt qua những khó khăn trên con đường của chính mình. Trái tim của Puskin hòa quyện giữa nỗi buồn thời thế và sự cô đơn của số phận. Trong những ngày giam cầm tại ngục tù, ông đã gửi gắm những cảm xúc đó vào hình ảnh của chú đại bàng.Tôi ngồi sau chấn song ngục lạnh
Chú đại bàng non trẻ trong lồng
Bên cửa sổ anh bạn buồn chớp cánh
Rỉa miếng mồi thịt máu đỏ loang
Khi rời khỏi cõi tù ngục, có vẻ như cánh cửa tự do đã mở ra trước mắt Puskin. Tuy nhiên, ông là một người có tâm hồn sâu sắc, trìu mến đất nước và thời đại, cảm xúc của ông đau đớn khi thấy nghĩa tháng Chạp đổ bể. Thanh niên trẻ cảm thấy lạc lõng, bơ vơ đối diện với hoàn cảnh của đất nước. Khổ thơ thứ tư, được xem như một khổ thơ nối, chuyển tiếp giữa hai phần tương đối đối xứng của bài thơ, thể hiện sự nhạy cảm của con người trước sự trôi chảy không ngừng của thời gian.
Không một mái lều, ánh lửa
Tuyết trắng và rừng bao la...
Chỉ những cột dài cây số
Bên đường sừng sững chào ta
Từ phủ định "Không" đặt ở đầu câu thơ một lần nữa nhấn mạnh sự cô đơn, hoang vắng. Bóng đêm đầy đặn không phản ánh điểm dừng, không có bất kỳ dấu hiệu nào của sự sống con người. Thiên nhiên Nga hiện lên qua hình ảnh tuyết trắng và những cánh rừng sâu thẳm, rộng lớn. Không gian mở ra ngày càng rộng lớn, tạo nên ấn tượng về một đất nước hùng vĩ và bao la. Hình ảnh "những cột dài cây số" trở thành biểu tượng cho những cột mốc trong cuộc đời, những điểm dừng của quãng đường đã qua. Chúng đối lập với sự tiến lên, phát triển của con người, đánh dấu những giai đoạn đã trải qua.
Những cột cây số đều đặn, lạnh lùng đến tàn nhẫn, lại càng làm nhân vật trữ tình trở nên cô đơn và lạc lõng. Chúng là những biểu tượng rõ ràng về thời gian và những thử thách đã vượt qua, đồng thời tạo nên một tầm nhìn cô đơn, khắc sâu vào tâm hồn nhân vật, khiến họ cảm thấy cô lập trước vẻ lạnh lùng và bất biến của cuộc sống.
Từ không gian nỗi buồn trong tâm tưởng, nhà thơ đã thoát ra để tìm thấy điểm tựa tinh thần trong ba khổ thơ cuối:
Ôi buồn đau, ôi cô lẻ...
Trở về với em ngày mai
Nhi-na, bên lò lửa đỏ
Ngắm em, ngắm mãi không thôi
Kim đồng hồ kêu tích tắc
Xoay đủ những vòng nhịp nhàng
Và xua lũ người tẻ ngắt
Để ta bên nhau trong đêm.
Từ “buồn” lặp đi lặp lại trong bài thơ như một âm nhạc du dương, nhấn mạnh nỗi buồn sâu thẳm lan tỏa khắp không gian và không ngừng tràn đầy trong trái tim nhân vật trữ tình. Anh chàng phải thốt lên: “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…”. Thán từ “Ôi” kết hợp cùng với những từ “buồn đau”, “cô lẻ” thể hiện dòng cảm xúc mãnh liệt. Tuy nhiên, điều đẹp đẽ trong thơ của Puskin là, mặc dù con người có cảm thấy buồn bã nhưng họ không bao giờ chìm đắm hoàn toàn trong nỗi đau đớn đó. Có những đoạn thơ đột ngột sáng lên khi nhắc đến “ngày mai” và hình ảnh của “Nhi – na”. Dù hiện tại có cô đơn và khó khăn, nhân vật trữ tình vẫn đầy khát khao hạnh phúc và niềm tin vào tương lai. Nhi – na có thể đại diện cho bất kỳ người con gái Nga nào, không nhất thiết là một người cụ thể. Hình ảnh của “lò lửa đỏ” gợi lên một cái nhìn về một nơi ấm áp, giản dị, nhẹ nhàng.
Câu thơ cuối cùng của khổ thứ năm được ngắt nhịp 2/4 với hai từ “Ngắm” được lặp lại, thể hiện niềm hạnh phúc xốn xang dâng trào trong tâm hồn. Thời gian vẫn trôi, kim đồng hồ vẫn kêu, nhưng con người không sợ hãi trước những bước chuyển đổi của thời gian, mà kiên cường bước đi vì tình yêu và hy vọng. Câu thơ “Để ta bên nhau trong đêm” thể hiện khát khao về sự hòa bình, hạnh phúc, trở thành động lực để nhân vật trữ tình tiếp tục bước đi, vượt qua mọi gian khó.
Sầu lắm, Nhi-na: đường xa vắng
Ngủ quên bác xà ích lặng im
Nhạc ngựa đều đều buông xa thẳm
Sương mờ che lấp ánh trăng nghiêng
Nhân vật trữ tình trong bài thơ dường như đang thổ lộ tâm trạng của mình với cô gái Nhi-na về cuộc hành trình trên con đường xa vắng. Hình ảnh chiếc xe ngựa và bác xà ích lặp đi lặp lại, như một vòng tròn không ngừng, tạo nên một kết cấu vòng tròn tương ứng cho bài thơ. Bác xà ích im lặng, tiếng nhạc ngựa trở nên đều đặn hơn, và vầng trăng khuất sau màn sương. Sự lặng lẽ này khiến nỗi buồn lắng xuống, biến thành niềm yêu thương cuộc sống và niềm tin vào một tương lai tươi sáng.
Puskin đã sử dụng một hình thức văn chương giản dị để diễn tả những cung bậc cảm xúc cũng như những khát khao cao đẹp nhất của con người. Thiên nhiên, bất kể là thảo nguyên bao la hay bão tuyết đầy u buồn, đều nhuốm màu tâm trạng của nhân vật. Nỗi buồn trong tác phẩm của ông không chỉ đơn thuần là nỗi buồn, mà lại là "Nỗi buồn trong sáng", một điều hiện hữu, gần gũi với cuộc sống, nhưng cũng đầy sức hút, nên thơ và tinh tế.
“Con đường mùa đông” thật sự là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời từ bàn tay của Puskin. Nhà thơ đã vẽ nên không chỉ vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn tâm hồn sâu lắng của người Nga một cách toàn vẹn và chân thực. Tác phẩm của Puskin không chỉ đơn thuần là việc mô tả hay tường thuật về cảnh vật, mà còn là việc tái hiện một cách chân thực nhất về cảm xúc, tâm trạng và bản chất của người Nga. Đó không phải là việc làm cho cuộc sống trở nên hoàn mỹ hơn, mà là việc đưa ra một cái nhìn chân thực, sâu sắc về thế giới xung quanh. Từng dòng thơ của Puskin như một bức tranh sống động về vẻ đẹp của thiên nhiên và sự phong phú, phức tạp của tâm hồn con người.
