Khoa học tự nhiên 7 Bài 18: Quang hợp ở thực vật

Khoa học tự nhiên 7 Bài 18: Quang hợp ở thực vật được biên soạn hướng dẫn bạn đọc trả lời chi tiết các nội dung câu hỏi bài tập SGK KHTN lớp 7 Cánh diều.

>> Bài trước đó: Khoa học tự nhiên 7 Bài 17: Vai của trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở sinh vật

I. Vai trò của lá cây với chức năng quang hợp

Câu hỏi 1 trang 91 KHTN lớp 7

Quan sát hình 18.2, cho biết các bộ phận của lá cây và chức năng của các bộ phận đó trong quá trình quang hợp. ....

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Các bộ phận của lá cây và chức năng của chúng trong quá trình quang hợp:

• Phiến lá: dạng bản dẹt giúp thu nhận được nhiều ánh sáng.
• Lục lạp (ở lớp tế bào giữa lá): chứa diệp lục thu nhận ánh sáng dùng cho tổng hợp chất hữu cơ của lá cây.
• Gân lá: chứa mạch dẫn giúp vận chuyển nước cung cấp nguyên liệu cho quá trình quang hợp đến lục lạp và vận chuyển chất hữu cơ là sản phẩm cho quá trình quang hợp từ lục lạp về cuống lá, từ đó vận chuyển đến các bộ phận khác của cây.
• Khí khổng (phân bố trên bề mặt lá): có vai trò chính trong quá trình trao đổi khí (cung cấp CO₂ cho quá trình quang hợp và giải phóng O₂ được tạo ra do quá trình quang hợp) và thoát hơi nước.

Luyện tập 1 trang 91 KHTN lớp 7

Nêu các đặc điểm của lá cây phù hợp với chức năng quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Lá cây đã có cấu tạo thích nghi với chức năng quang hợp như sau:

Phiến lá có dạng bản dẹt, mỏng giúp thu nhận được nhiều ánh sáng.

Trong lớp biểu bì của mặt lá có khí khổng để cho khí CO2 khuếch tán vào bên trong lá đến lục lạp cung cấp cho quá trình quang hợp đồng thời để cho khí O2 là sản phẩm của quá trình quang hợp khuếch tán ra khỏi lá.

Tế bào ở lớp giữa của lá chứa nhiều diệp lục để trực tiếp hấp thụ được năng lượng của các tia sáng chiếu lên lá.

Hệ gân lá phát triển, chứa các mạch gỗ (con đường cung cấp nước cùng các ion khoáng cho quang hợp) và mạch rây (con đường dẫn sản phẩm quang hợp ra khỏi lá).

Các bộ phận của lá cây và chức năng của chúng trong quá trình quang hợp:

Phiến lá: dạng bản dẹt giúp thu nhận được nhiều ánh sáng.

Lục lạp (ở lớp tế bào giữa lá): chứa diệp lục thu nhận ánh sáng dùng cho tổng hợp chất hữu cơ của lá cây.

Gân lá: chứa mạch dẫn giúp vận chuyển nước cung cấp nguyên liệu cho quá trình quang hợp đến lục lạp và vận chuyển chất hữu cơ là sản phẩm cho quá trình quang hợp từ lục lạp về cuống lá, từ đó vận chuyển đến các bộ phận khác của cây.

Khí khổng (phân bố trên bề mặt lá): có vai trò chính trong quá trình trao đổi khí (cung cấp CO₂ cho quá trình quang hợp và giải phóng O₂ được tạo ra do quá trình quang hợp) và thoát hơi nước.

Vận dụng 1 trang 91 KHTN lớp 7

Theo em, những cây có lá tiêu biến (ví dụ cây xương rồng lá biến đổi thành gai) thì có thể quang hợp được không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

• Ở thực vật, tất cả các bộ phận chứa diệp lục của cây như thân non, cành non, lá, quả xanh,… đều có khả năng quang hợp. Do đó, lá chỉ là bộ phận chính thực hiện chức năng quang hợp chứ không phải là bộ phận duy nhất có khả năng quang hợp.
• Cây có lá tiêu biến như cây xương rồng thì vẫn có thể quang hợp được. Vì ở những cây này, thân hoặc cành sẽ có lục lạp (biểu hiện là thân hoặc cành có màu xanh) nên thân hoặc cành sẽ thay lá làm nhiệm vụ quang hợp.

II. Quá trình quang hợp

Câu hỏi 2 trang 91 KHTN lớp 7

Cho biết các chất tham gia và sản phẩm tạo thành trong quang hợp ở thực vật.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Các chất tham gia quá trình quang hợp ở thực vật:+ Nước

• Carbon dioxide (CO₂)
• Ánh sáng

Các sản phẩm tạo thành trong quá trình quang hợp ở thực vật:

• Chất hữu cơ
• Oxygen (O₂)

Vận dụng 2 trang 91 KHTN lớp 7

Quang hợp có ý nghĩa như thế nào đối với sự sống trên Trái Đất?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Quang hợp có vai trò quyết định đối với sự sống trên Trái Đất:

Quang hợp tạo ra các chất hữu cơ phục vụ đời sống của các sinh vật như làm thức ăn, nơi ở; làm nguyên liệu cho công nghiệp; làm dược liệu;… Không có quang hợp sẽ không có sự tổng hợp chất hữu cơ → tất cả các loài sinh vật sẽ chất.

Quang hợp hấp thụ khí Carbon dioxide (CO₂) và giải phóng khí Oxygen (O₂) giúp điều hòa không khí, cung cấp Oxygen cho sự sống. Không có quang hợp, tất cả những loài hiếu khí (cần Oxygen cho sự sống) cũng sẽ chết.

Vận dụng 3 trang 91 KHTN lớp 7

Những sinh vật nào có thể quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Những sinh vật có thể quang hợp là:

• Thực vật
• Tảo
• Một số vi khuẩn như vi khuẩn lam,…

III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong quang hợp

Câu hỏi 3 trang 92 KHTN lớp 7

Quan sát hình 18.3, mô tả mối quan hệ giữa quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong quang hợp ở lá cây.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Quan sát hình ảnh ta thấy, quá trình trao đổi và chuyển hóa các chất trong quang hợp ở lá cây luôn đi cùng với chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học trong các hợp chất hữu cơ:

• Năng lượng ánh sáng Mặt Trời được lục lạp hấp thụ, một phần chuyển hóa thành năng lượng hóa học dự trữ trong chất hữu cơ ở lá cây
• Nước và carbon dioxide từ môi trường ngoài được hấp thụ và vận chuyển đến lục lạp, qua các quá trình biến đổi tạo thành chất hữu cơ và oxygen.

→ Quá trình trao đổi chất và chuyển hóa các chất trong quang hợp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, luôn diễn ra đồng thời, gắn liền với nhau

Câu hỏi 4 trang 92 KHTN lớp 7

Viết sơ đồ dạng chữ thể hiện mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở tế bào lá cây.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Nước + Carbon dioxide \(\overset{Ánh\: sáng\: mặt\: trời}{\rightarrow}\) chất hữu cơ + Oxygen.

Luyện tập 2 trang 92 KHTN lớp 7

Cho các cụm từ: năng lượng ánh sáng, năng lượng hoá học. Hãy chọn cụm từ thích hợp trong các cụm trên thay cho các dấu hỏi (?)

Bảng 18.1 Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong quá trình quang hợp ở tế bào lá cây.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

>> Bài tiếp theo: Khoa học tự nhiên 7 Bài 19: Các yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp