I. Khái niệm cảm ứng và vai trò của cảm ứng đối với sinh vật
Câu hỏi 1 trang 129 KHTN lớp 7
Lấy các ví dụ về cảm ứng ở sinh vật và cho biết :
a. Tên kích thích và phản ứng của cơ thể đối với kích thích đó
b. Ý nghĩa của cảm ứng đó đối với cơ thể
Hướng dẫn giải :
Ví dụ về cảm ứng ở sinh vật :
a. Khi chạm tay vào gai cây xương rồng, tay ta sẽ có phản ứng rụt lại vì bị đau.
b. Ý nghĩa : Nhờ phản ứng rụt tay lại mà tay không còn chạm vào gai cây xương rồng, tránh tiếp tục làm tay đau
Câu hỏi 2 trang 129 KHTN lớp 7
Vì sao cảm ứng có vai trò quan trọng đối với cơ thể ? Lấy vị dụ thể hiện vai trò của cảm ứng
Hướng dẫn giải :
Cảm ứng có vai trò quan trọng đối với cơ thể là vì nhờ có đặc tính cảm ứng , sinh vật mới tồn tại, phát triển và thích nghi với điều kiện của môi trường.
Ví dụ : Cây cà chua trong chậu đặt ở cửa sổ sẽ có thiên hướng vươn ra phía có ánh sáng. Vì nó có cảm ứng với ánh sáng
Câu hỏi 3 trang 129 KHTN lớp 7
Quan sát hình 27.2 và 27.3, cho biết hình thức cảm ứng của mỗi sinh vật trong hình và vai trò của mỗi hình thức đối với đời sống của sinh vật này.
Gợi ý đáp án
Hình thức cảm ứng của mỗi sinh vật trong hình và vai trò của mỗi hình thức đối với đời sống của sinh vật này:
- Ở cây cà chua là cảm ứng ánh sáng. Vì nếu thiếu ánh sáng cây sẽ không phát triển được và có khi bị chết.
- Ở cây bí xanh là quả hướng về phía mặt đất. Vì nó chịu tác động của lực hút trái đất và khối lượng của quả trường rất nặng so với cây thân leo của nó.
- Ở chim là cảm ứng xù lông khi trời lạnh. Như thế có thể làm ấm cơ thể.
- Ở chó là cảm ứng lè lưỡi khi trời nóng . Khi đó nó sẽ giảm được nhiệt độ cơ thể, làm mát cơ thể
Vận dụng 1 trang 130 KHTN lớp 7
Vì sao có tên gọi cây hoa hướng dương?
Gợi ý đáp án
Có tên gọi cây hoa hướng dương là vì khi nở hoa hướng về phía mặt trời
Vận dụng 2 trang 130 KHTN lớp 7
Vào rừng nhiệt đới, chúng ta có thể gặp nhiều cây dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn và vươn lên cao. Nêu tác nhân kích thích và ý nghĩa của hiện tượng đó
Gợi ý đáp án
Tác nhân kích thích của hiện tượng này là : do tính hướng sáng của thực vật. Các cây dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn và vươn lên cao để tìm kiếm ánh sáng.
II. Cảm ứng ở thực vật
Câu hỏi 4 trang 131 KHTN lớp 7:
Trình bày và giải thích các bước của hai thí nghiệm chứng minh tính hướng sáng và tính hướng nước.
Trả lời:
- Trình bày và giải thích các bước của thí ngiệm chứng minh tính hướng sáng:
Bước tiến hành | Giải thích |
Bước 1: Chuẩn bị hai hộp A, B bằng bìa các tông đủ lớn để có thể đặt vào đó cốc trồng cây đậu. Ở hộp A, một bên thành hộp có một cửa sổ ngang tầm với ngọn cây đậu; ở hộp B, có một cửa sổ ở thành hộp phía trên. | Ở bước này tạo ra điều kiện chiếu sáng khác nhau ở 2 hộp: - Hộp A, ánh sáng chỉ được chiếu từ một bên. - Hộp B, ánh sáng được chiếu đều từ trên xuống dưới. |
Bước 2: Dùng hai cốc đựng đất, trồng một hạt đậu nảy mầm vào mỗi cốc và tưới đủ ẩm hằng ngày. | Bước này giúp trồng cây để tạo ra đối tượng thí nghiệm. |
Bước 3: Sau một tuần, khi các cây đậu đã đủ lớn, đặt một cốc vào hộp A và một cốc vào hộp B. Sau đó, đóng nắp hộp và đặt cả hai hộp ngoài sánh sáng. | Bước này là đưa đối tượng thí nghiệm – cây đậu vào các điều kiện chiếu sáng khác nhau ở hộp A và hộp B. |
Bước 4: Sau hai ngày, quan sát hướng vươn lên của cây đậu ở hộp A và hộp B. | Bước này nhằm thử xem phản ứng hướng sáng của cây đậu trong điều kiện chiếu sáng khác nhau. |
- Trình bày và giải thích các bước của thí ngiệm chứng minh tính hướng nước:
Bước tiến hành | Giải thích |
Bước 1: Trồng hai cây con vào hai hộp chứa mùn cưa (A và B). | Ở bước này nhằm tạo ra đối tượng thí nghiệm – cây con và điều kiện độ ẩm ban đầu như nau ở cả 2 hộp A và B. |
Bước 2: Ở hộp A, tưới nước cho cây bình thường, còn hộp B không tưới nước mà đặt cốc giấy có thể thấm nước ra ngoài. Hằng ngày bổ sung nước vào cốc để nước từ từ thấm dần ra mùn cưa. | Ở bước này nhằm tạo ra sự khác nhau về điều kiện nước ở hai hộp: - Hộp A, nước được tưới đều khắp từ mọi phía. - Hộp B, nước chỉ được tưới từ một phía (phía có cốc giấy). |
Bước 3: Sau 3 – 5 ngày, gạt lớp mùn cưa và nhấc thẳng cây lên. Quan sát hướng mọc của rễ cây non trong các hộp. | Ở bước này nhằm thử xem phản ứng hướng nước của rễ. |
Câu hỏi 5 trang 131 KHTN lớp 7:
Nêu kết quả các thí nghiệm và giải thích.
Trả lời:
- Kết quả và giải thích kết quả thí nghiệm của thí nghiệm tính hướng sáng:
+ Kết quả: Cây ở hộp A sẽ có ngọn cây cong về phía có cửa sổ. Cây ở hộp B sẽ có ngọn cây vươn thẳng lên phía trên.
+ Giải thích: Ngọn cây có tính hướng sáng. Ở hộp A, ánh sáng chỉ được chiếu từ một phía nên ngọn cây sẽ cong về phía có ánh sáng chiếu vào. Ở hộp B, ánh sáng được chiếu thẳng khiến các phía của ngọn cây đều nhận được ánh sáng nên ngọn cây sẽ vẫn mọc thẳng.
- Kết quả và giải thích kết quả thí nghiệm của thí nghiệm tính hướng nước:
+ Kết quả: Cây ở hộp A sẽ có rễ tỏa đều về các phía. Cây ở hộp B sẽ có rễ mọc lệch về phía chứa nguồn nước (cốc giấy).
+ Giải thích: Rễ cây có tính hướng nước. Ở hộp A, mọi phía đều nhận được nước nên rễ cây sẽ tỏa đều. Ở hộp B, nước chỉ có ở một bên – nơi chứa cốc nước nên rễ cây sẽ mọc lệch phía phía đó để tìm kiếm được nguồn nước.
Luyện tập 1 trang 131 KHTN lớp 7:
Hãy thiết kế thí nghiệm chứng minh cây có tính hướng tiếp xúc.
Gợi ý đáp án
Thiết kế thí nghiệm: Làm giàn leo cho cây đậu cô ve khi cây đang phát triển.
Như vậy, ta có thể quan sát thấy tua cuốn của cây mọc thẳng cho đến khi nó tiếp xúc với cọc rào. Sự tiếp xúc đã kích thích sự sinh trưởng kéo dài của các tế bào, khiến các tua của cây phát triển quấn quanh cọc.
Vận dụng 3 trang 131 KHTN lớp 7:
Tìm hiểu các loại cây trồng cần có giàn ở gia đình hoặc địa phương em
Gợi ý đáp án
Một số loại cây trồng cần có giàn: mồng tơi, hoa thiên lý, nho, bầu, bí, xu xu, mướp,…
Luyện tập 2 trang 132 KHTN lớp 7:
Lấy ví dụ một số loại cây trồng thường được chăm sóc bằng một trong những biện pháp sau: vun gốc, làm giàn, bón phân ở gốc, làm rãnh tưới nước, tỉa thưa cây để có năng suất cao.
Gợi ý đáp án
Lấy ví dụ :
- Cây trồng thường được chăm sóc bằng vun gốc như cây khoai tây.
- Chăm sóc bằng làm giàn như cây thiên lí, dưa chuột,…
- Chăm sóc bằng cách bón phân ở gốc như: cây lúa, cây dừa,…
Vận dụng 4 trang 132 KHTN lớp 7:
Nêu một số biện pháp tăng năng suất cây trồng dựa trên hiểu biết về các hình thức cảm ứng ở thực vật.
Gợi ý đáp án
Một số biện pháp tăng năng suất cây trồng dựa trên hiểu biết về các hình thức cảm ứng ở thực vật:
- Đối với tính hướng tiếp xúc: làm giàn leo cho cây
- Đối với tính hướng sáng: trồng cây ở những nơi quang đãng, mật độ cây trồng thưa.
- Đối với tính hướng hóa: cần bón phân sát bề mặt đất (cây lúa, cây dừa,…); một số loài cây khi bón phân cần đào hố ở sâu dưới đất (cam, bưởi,…)
- Tính hướng nước: cây ưa nước cần trồng gần sông, hồ, hoặc những nơi có điều kiện nguồn nước thuận lợi; cây không ưa nước thì không nên tưới nhiều, có thể trồng cây trong chậu hoặc nơi cách xa nguồn nước.
