Khoa học tự nhiên 7 Bài 23: Quang hợp ở thực vật Chân trời sáng tạo

Giải Khoa học tự nhiên 7 Bài 23: Quang hợp ở thực vật Chân trời sáng tạo hướng dẫn trả lời các câu hỏi trong SGK Khoa học tự nhiên lớp 7 Bài 23, giúp các em nắm vững kiến thức được học trong bài, luyện giải KHTN 7 hiệu quả.

Mở đầu trang 108 Bài 23 KHTN lớp 7:

Thực vật có vai trò rất quan trọng đối với tự nhiên và đối với đời sống con người. Vì sao thực vật được xem là “lá phổi xanh” của Trái Đất?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Thực vật được xem là “lá phổi xanh” của Trái Đất vì: Trong quá trình quang hợp, thực vật sử dụng khí CO₂ và thải ra khí O₂ ra môi trường. Nhờ đó, hàm lượng 2 khí này được giữ ổn định trong không khí, đảm bảo sự diễn ra bình thường của quá trình hô hấp ở nhiều sinh vật sống khác.

1. Quá trình quang hợp

Câu hỏi thảo luận 1 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 108

Quan sát Hình 23.1, hãy cho biết các chất tham gia và các chất được tạo thành trong quá trình quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Các chất tham gia và các chất được tạo thành trong quá trình quang hợp:

Các chất tham gia: ánh sáng mặt trời, carbon dioxide, nước và chất khoáng.
Các chất tạo thành: chất hữu cơ (glucozơ, tinh bột), oxygen.

Câu hỏi thảo luận 2 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 108

Lá cây lấy các nguyên liệu để thực hiện quá trình quang hợp từ đâu?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Lá cây lấy các nguyên liệu để thực hiện quá trình quang hợp từ môi trường (không khí và đất)

Câu hỏi thảo luận 3 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 108

Hoàn thành sơ đồ sau:

\(?\: +\: ?\: \xrightarrow[Chất\; diệp\; lục]{Ánh \: sáng} \: ? \; + \; ?\)

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Sơ đồ:

\(Nước\: +\: Carbon\; dioxide\: \xrightarrow[Chất\; diệp\; lục]{Ánh \: sáng} \: Glucose \; + \; Oxygen\)

Câu hỏi thảo luận 4 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 109

Quan sát Hình 23.2, hãy xác định:

• Nguồn cung cấp năng lượng cho thực vật thực hiện quá trình quang hợp.
• Các chất vô cơ đã được lá cây sử dụng để tổng hợp nên glucose trong quá trình quang hợp.
• Dạng năng lượng đã được chuyển hoá trong quá trình quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Nhận xét:

• Nguồn cung cấp năng lượng cho thực vật thực hiện quá trình quang hợp là năng lượng mặt trời (quang năng) được diệp lục ở lá cây hấp thụ.
• Các chất vô cơ đã được lá cây sử dụng để tổng hợp nên glucose trong quá trình quang hợp là nước và carbon dioxide.
• Dạng năng lượng đã được chuyển hóa trong quá trình quang hợp là năng lượng ánh sáng mặt trời (quang năng) thành năng lượng được tích trữ trong các hợp chất hữu cơ (hóa năng).

Câu hỏi thảo luận 5 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 109

Vì sao nói: "Trong quá trình quang hợp, trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng luôn diễn ra đồng thời và có mối quan hệ chặt chẽ."?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Nói "Trong quá trình quang hợp, trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng luôn diễn ra đồng thời và có mối quan hệ chặt chẽ." vì:

• Quá trình trao đổi chất trong quang hợp ở lá cây luôn đi cùng với chuyển hoá năng lượng ánh sáng thành năng lượng hoá học trong các hợp chất hữu cơ.
• Không có quá trình trao đổi chất, cây sẽ không có nguyên liệu để thực hiện quá trình chuyển hoá năng lượng.

=> Hai quá trình này luôn diễn ra đồng thời và có mối quan hệ chặt chẽ.

Luyện tập trang 109 KHTN lớp 7

Hoàn thành bảng thông tin sau:

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Vận dụng trang 109 KHTN lớp 7

Tại sao khi trời nắng, đứng dưới bóng cây thường có cảm giác dễ chịu hơn khi sử dụng ô để che?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

• Khi trời nắng, cây quang hợp nhả ra khi oxygen, và hấp thu carbon dioxide. Việc có nhiều oxygen và ít carbon dioxide xung quanh sẽ giúp người đứng trước bóng cây dễ chịu hơn.
• Mặt khác, sự thoát hơi nước ở lá cây còn có tác dụng làm giảm nhiệt độ môi trường so với nơi không có cây nên người đứng dưới bóng cây sẽ thấy mát hơn.

→ Khi trời nắng, đứng dưới bóng cây thường có cảm giác dễ chịu hơn khi sử dụng ô để che.

2. Vai trò của lá với chức năng quang hợp

Câu hỏi thảo luận 6 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 110

Quan sát Hình 23.3, hãy cho biết:

Ở hầu hết các loài cây, phiến lá thường có bản dẹt và rộng. Đặc điểm này có vai trò gì trong quá trình quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Phiến lá thường có bản dẹt và rộng giúp thu nhận ánh sáng trong quá trình quang hợp?

Câu hỏi thảo luận 7 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 110

Mạng gân lá dày đặc có vai trò gì trong quá trình quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Mạng gân lá dày đặc làm nhiệm vụ dẫn nước cho quá trình quang hợp và dẫn các sản phẩm quang hợp đến các cơ quan khác.

Câu hỏi thảo luận 8 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 110

Quan sát Hình 23.4, hãy cho biết:

Bào quan lục lạp trong tế bào thịt lá có vai trò gì với chức năng quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Vai trò của bào quan lục lạp trong tế bào thịt lá: chứa chất diệp lục có khả năng hấp thu và chuyển hoá năng lượng ánh sáng.

Câu hỏi thảo luận 9 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 110

Vai trò của khí khổng trong quá trình quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Vai trò của khí khổng trong quá trình quang hợp: giúp khí carbon dioxide , oxygen, hơi nước đi vào và đi ra khỏi lá một cách dễ dàng.

Luyện tập trang 110 KHTN lớp 7

Hãy cho biết đặc điểm và vai trò của phiến lá, gân lá, lục lạp, khí khổng trong quá trình quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Phiến lá: Thường có hình bản dẹt, rộng. Có vai trò giúp thu nhận được nhiều ánh sáng cho quá trình quang hợp.

Gân lá: Có mạch dẫn, phân bố dày đặc ở lá. Có vai trò dẫn nước cho quá trình quang hợp và dẫn các sản phẩm quang hợp đến các cơ quan khác.

Lục lạp: Chứa chất diệp lục. Có vai trò hấp thu và chuyển hóa năng lượng ánh sáng trong quá trình quang hợp đồng thời lục lạp cũng là bào quan diễn ra quá trình quang hợp.

Khí khổng: Thuộc lớp biểu bì lá. Có vai trò giúp cho các khí carbon dioxide, oxygen, hơi nước đi vào và đi ra khỏi lá một cách dễ dàng, đảm bảo cho hoạt động quang hợp diễn ra bình thường.

Vận dụng trang 111 Khoa học tự nhiên 7

Ở một số cây có lá tiêu biến thì quá trình quang hợp diễn ra ở bộ phận nào?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Ở các cây có phiến lá biến đổi như xương rồng, cành giáo,.. bộ phận của cây thực hiện quá trình quang hợp là: Thân cây.

Thân của cây cành giao và cây xương rồng có màu xanh tươi, điều này cho thấy rằng trong thân cây có chứa lục lạp (bào quan quang hợp).

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp

Câu hỏi thảo luận 10 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 111

Liệt kê một số yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Một số yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quang hợp:

• Ánh sáng
• Nước
• Carbon dioxide
• Nhiệt độ

Câu hỏi thảo luận 11 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 111

Cho ví dụ chứng tỏ các loài cây khác nhau có nhu cầu ánh sáng khác nhau

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Ví dụ chứng tỏ các loài cây khác nhau có nhu cầu ánh sáng khác nhau:

• Những cây ưa sáng: phi lao, lúa, ngô,... có nhu cầu chiếu sáng cao, cường độ ánh sáng mạnh, thường mọc nơi quang đãng hoặc có thân cao, tán lá phân bố ở tầng trên của tán rừng.
• Những cây ưa bóng: lá lốt, dương xỉ,... có nhu cầu chiếu sáng thấp, thường mọc dưới tán cây khác hoặc nơi có bóng râm.

Câu hỏi thảo luận 12 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 111

Nêu ảnh hưởng của nước đến quá trình quang hợp của thực vật.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Ảnh hưởng của nước đến quá trình quang hợp của thực vật:

• Vừa là nguyên liệu của quá trình quang hợp, vừa là yếu tố tham gia vào việc đóng, mở khí khổng để trao đổi khí.
• Khi lá cây no nước, quang hợp đạt hiệu quả cao.
• Khi thiếu nước từ 40-60%, quang hợp giảm mạnh và có thể dẫn đến ngừng quang hợp.
• Có vai trò đối với sự dẫn truyền các sản phẩm được tổng hợp trong quá trình quang hợp từ lá đến các bộ phận khác.

Câu hỏi thảo luận 13 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 112

Quan sát đồ thị Hình 23.6, hãy:

• Nhận xét về ảnh hưởng của hàm lượng khí carbon dioxide đến cường độ quang hợp ở cây bí đỏ và cây đậu.
• Cho biết nồng độ khí carbon dioxide trong không khí đạt bao nhiêu thì cây có thể quang hợp.
• Dự đoán nếu hàm lượng khí carbon dioxide trong không khí quá cao thì quang hợp của cây sẽ như thế nào.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Nhận xét về ảnh hưởng của hàm lượng khí carbon dioxide đến cường độ quang hợp ở cây bí đỏ và cây đậu:

• Quan sát biểu đồ ta thấy, ở cùng nồng độ khí carbon dioxide nhưng cây bí đỏ có cường độ quang hợp cao hơn cây đậu do chúng có nhu cầu khác nhau về ánh sáng.
• Nồng độ khí carbon dioxide trong không khí vào khoảng 0,008 đến 0,01% thì cây có thể quang hợp.
• Nếu hàm lượng khí carbon dioxide trong không khí quá cao thì cây có thể sẽ chết vì ngộ độc.

Câu hỏi thảo luận 14 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 112

Quan sát đồ thị Hình 23.7, hãy xác định:

• Nhiệt độ tối ưu cho quang hợp ở cây khoai lang, cây cà chua, cây dưa chuột.
• Nhiệt độ môi trường mà quang hợp diễn ra bình thường ở phần lớn thực vật.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Dựa vào hình, ta thấy:

Nhiệt độ tối ưu cho quang hợp ở:

• cây khoai lang: 30^oC đến dưới 40^oC.
• cây cà chua: 25^oC đến dưới 35^oC.
• cây dưa chuột: 20^oC đến 25^oC.

Nhiệt độ môi trường mà quang hợp diễn ra bình thường ở phần lớn thực vật là từ 25^oC đến 35^oC.

Câu hỏi thảo luận 15 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 112

Khi nhiệt độ môi trường quá cao (trên 40 ^o C) hoặc quá thấp (dưới 0 ^o C) thì quang hợp ở thực vật sẽ diễn ra như thế nào? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Khi nhiệt độ môi trường quá cao (trên 40 ^o C) hoặc quá thấp (dưới 0 ^o C) thì quang hợp ở thực vật sẽ bị giảm hoặc ngừng trệ vì các lục lạp hoạt động kém hoặc bị phá huỷ.

Câu hỏi thảo luận 16 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 113

Hãy cho biết quang hợp của thực vật có vai trò gì với môi trường và đời sống con người. Cho ví dụ.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Quang hợp của thực vật có nhiều vai trò với môi trường và đời sống con người:

• Tạo ra chất hữu cơ cung cấp cho các sinh vật khác: voi, hươu, nai,... ăn cỏ, khỉ ăn hoa quả trên cây,...
• Giúp cân bằng hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí.

Câu hỏi thảo luận 17 KHTN 7 Chân trời sáng tạo bài 23 trang 113

Vì sao quang hợp ở thực vật giúp cân bằng hàm lượng carbon dioxide và oxygen trong không khí?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Quang hợp ở thực vật giúp cân bằng hàm lượng carbon dioxide và oxygen trong không khí vì cây xanh lấy khí carbon dioxide từ không khí và trả về khí oxygen, trong khi hoạt động sống của các sinh vật khác lại lấy khí oxygen và thải ra khí carbon dioxide.

=> Giúp điều hoà, cân bằng hàm lượng của hai loại khí này.

Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Chân trời sáng tạo bài 23

Bài 1 trang 113 Khoa học tự nhiên 7 CTST

Trình bày đặc điểm các bộ phận của lá cây phù hợp với chức năng quang hợp.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Các bộ phận của lá cây phù hợp với chức năng quang hợp:

• Lá cây dạng bản dẹt, phiến lá rộng giúp thu nhận được nhiều ánh sáng.

• Tế bào lá có nhiều lục lạp, chứa chất diệp lục giúp hấp thu và chuyển hoá năng lượng ánh sáng.
• Khí khổng nằm ở lớp biểu bì của lá, có vai trò chính trong quá trình trao đổi khí và thoát hơi nước.
• Gân lá có chức năng vận chuyển nước đến lục lạp và vận chuyển chất hữu cơ từ lục lạp về cuống lá, từ đó vận chuyển đến các bộ phận khác của cây.

Bài 2 trang 113 Khoa học tự nhiên 7 CTST

Quang hợp có ý nghĩa như thế nào với sự sống của các sinh vật trên Trái Đất? Những sinh vật nào có thể quang hợp?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Ý nghĩa của quang hợp với sự sống của các sinh vật trên Trái Đất:

• Cung cấp chất hữu cơ và năng lượng cải thiết cho sự sống.
• Giúp cân bằng lượng oxygen và carbon dioxide trong không khí.
• Trong chuỗi thức ăn tự nhiên, chỉ các các sinh vật tự dưỡng mới có khả năng quang hợp, tạo ra nguồn thức ăn cho nhiều sinh vật khác.

Bài 3 trang 113 Khoa học tự nhiên 7 CTST

Vì sao trong bể kính nuôi cá cảnh, người ta thường cho vào các loại cây thuỷ sinh (ví dụ: rong đuôi chó)?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Trong bể kính nuôi cá cảnh, người ta thường cho vào các loại cây thuỷ sinh để giúp cá hô hấp tốt hơn:

• Trong môi trường nước thường có rất ít khí oxygen.
• Trong quá trình quang hợp, các loại cây thuỷ sinh sẽ hấp thụ khí carbon dioxide và thải khí oxygen vào trong nước. Từ đó cung cấp oxygen cho cá cảnh để giúp chúng hô hấp thuận lợi.

Bài 4 trang 113 Khoa học tự nhiên 7 CTST

Vì sao trong nông nghiệp, để tăng năng suất, người ta thường dùng đèn để chiếu sáng vào ban đêm ở một số loại cây trồng?

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Trong nông nghiệp, để tăng năng suất, người ta thường dùng đèn để chiếu sáng vào ban đêm ở một số loại cây trồng vì:

• Nhiều loại cây trồng là cây ngày dài, cần nhiều ánh sáng và thời gian chiếu sáng lâu.
• Việc chiếu sáng vào ban đêm sẽ giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt hơn, cho năng suất cao và còn có thể thu hoạch sớm.

Bài 3 trang 113 Khoa học tự nhiên 7 CTST

Hãy nêu một số hoạt động bảo vệ cây xanh ở trường học của em.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi

Một số hoạt động bảo vệ cây xanh ở trường học của em:

• Tổ chức các phong trào: phủ xanh đất trống đồi trọc, tết trồng cây vào mùa xuân,...
• Tham gia chăm sóc cây trồng ở vườn trường.

>> Bài tiếp theo: Khoa học tự nhiên 7 Bài 24: Thực hành: Chứng minh quang hợp ở cây xanh