Soạn bài Dế Chọi lớp 9 Kết nối tri thức

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc
Nghiêm cấm các hành vi sao chép với mục đích thương mại.

A. Trước khi đọc Dế Chọi lớp 9 Kết nối tri thức

Câu 1 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Em đã chơi hay quan sát trò chọi dế bao giờ chưa? Em hiểu gì về trò chơi này?

Trả lời:

Gợi ý:

- HS có thể quan sát trò chọi dế trực tiếp hoặc qua các video, clip được đăng tải

- Thông tin về trò chọi dế:

• Trò chơi này gồm 2 con dế sẽ được thi đấu với nhau mỗi hiệp trong một khu vực nhất định (hộp, chậu).
• Để 2 con dế trở nên hung hăng và lao vào đánh nhau thì người chơi sẽ huấn luyện hoặc bỏ đói để con dế vốn hiền lành trở nên hung dữ hơn.
• Hậu quả của trò chơi này thường sẽ gây nên cái chết đau thương cho các con dế vô tội

Câu 2 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Em suy nghĩ thế nào về hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế?

Trả lời:

Gợi ý:

• Trò chọi dế sẽ được mở rộng, không chỉ còn là trò chơi đơn giản của trẻ em, mà trở thành trò chơi mà người lớn cũng tham gia
• Người dân bị ép đi tìm dế để phục vụ thú vui của quan lại, vua chúa
• Nhiều người sẽ lợi dụng sở thích của vua để buôn bán trái phép dế, dùng các tiêu cực để huấn luyện dế
• Xuất hiện các vụ cá cược chọi dế với nguồn tiền, của cải lớn, biến tướng thành một hình thức cờ bạc

B. Đọc văn bản Dế Chọi lớp 9 Kết nối tri thức

Theo dõi 1 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Thời gian, không gian và sự việc liên quan đến nhan đề của truyện.

Trả lời:

- Thời gian: đời vua Tuyên Đức của nhà Minh

- Không gian: trong cung điện của nhà vua và các địa điểm trong dân gian

- Sự việc liên quan đến nhan đề của truyện:

• Trò chọi dế được ưa chuộng, nhà vua yêu cầu dân gian cống nộp dế
• Quan tri huyện hiến dế cho quan lớn, quan lớn thấy thích trò chọi dế nên đòi cống nạp dế thường xuyên
• Quan tri huyện lại đòi lí trưởng, lí trưởng đòi quan thấp hơn, cuối cùng chính người dân sẽ phải hứng chịu tác hại của việc lùng sục bắt dế để phục vụ trò chơi chọi dế

Theo dõi 2 trang 18 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Hoàn cảnh của nhân vật chính trong truyện

Trả lời:

Hoàn cảnh của nhân vật chính Thành trong câu chuyện:

- Tham gia thi khoa Đồng tử nhưng không thi đỗ

- Bị ép làm lí trưởng với nhiệm vụ đi sách nhiễu dân làng thay cho bọn quan trên, để bắt dân nộp dế

- Tính tình chất phác nên không dám sách nhiễu dân, nhưng cũng không nghĩ ra cách nào để có dế nộp lên quan, nên bị đánh 100 trượng, máu me be bét, luôn muốn tự tử

Theo dõi 3 trang 19 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Cô đồng bói toán có liên quan đến những sự việc nào trong truyện

Trả lời:

Cô đồng bói toán có liên quan đến những sự việc: vợ Thành đến xem bói ở cô đồng và được cô chỉ dẫn bằng một bức vẽ có liên quan đến việc bắt dế

Dự đoán trang 20 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Dự đoán điều gì xảy ra sau khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê mệt”?

Trả lời:

Sau khi con Thành sống lại nhưng “thần thái ngây ngốc như người gỗ, cứ ngủ mê mệt” thì Thành sẽ tiếp tục quay lại công cuộc đi tìm bắt dế. Và lần này, anh ta sẽ thành công bắt được một con dế tốt.

Theo dõi 4 trang 20 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Con dế mới bắt được có gì kì lạ?

Trả lời:

Điểm kì lạ của con dế mới bắt được là:

- Con dế thoắt ẩn thoắt hiện (khi Thành lấy bàn tay chụp lên thì thấy trống rỗng như không có gì, nhưng giơ tay lên thì nó nhảy vọt lên)

- Con dế từ vách chủ động nhảy xuống tay áo Thành

Đối chiếu trang 21 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Điều em dự đoán ở trên có chính xác không?

Trả lời:

HS tự đối chiếu với điều mình đã dự đoán.

C. Trả lời câu hỏi Dế Chọi lớp 9 Kết nối tri thức

Câu 1 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Nêu các sự kiện tạo nên cốt truyện và nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện.

Trả lời:

Nêu các sự kiện tạo nên cốt truyện của văn bản Dế Chọi:

- Trong cung, vua rất mê trò chọi dế, khiến các quan lại đua nhau tìm dế hay để nộp lên. Dân đen (tầng lớp thấp nhất trong xã hội) là người phải gánh chịu họa nộp dế chọi

- Thành bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ thúc ép dân nộp dế, nhưng do tính hiền lành không thúc ép được dân, không có dế nộp cho quan nên bị đánh đập tàn tệ

- Theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán, Thành bắt được một con dế quý

- Con trai Thành nhân lúc bố mẹ đi vắng lén mở hộp xem dế, vô tình làm dế chạy mất, sợ bị cha đánh nên cậu bé bỏ trốn, bị rơi xuống giếng

- Biết mất dế quý, Thành rất tức giận nhưng thấy con đã chết thì vẫn vô cùng đau khổ, nhưng khi Thành và vợ chuẩn bị liệm xác con đem chôn thì thấy con vẫn còn sống, dù thần thái đờ đỡ, ngây ngốc, ngủ mê mệt

- Thành quay lại hiện thực đau khổ đi tìm dế thì phát hiện một dế nhỏ kì lạ trong vườn nhà, nhưng vẫn phải giữ lại để có dế nộp quan

- Có người đem dế tốt đến thách đấu, Thành đem con dế nhỏ ra đấu, thế mà nó lại chiến thắng, thậm chí còn đánh bại cả một con gà

- Thành mừng rỡ đem dế nộp lên quan, nhờ con dế nhỏ có thể đánh thắng mọi con dế lớn khác mà Thành được quan ban thưởng

- Quan đem dế nhỏ nộp lên vua, nó trở thành con dế vô địch trong cung, thậm chí còn biết nhảy theo nhạc

- Các quan nộp dế nhỏ lên vua được vua trọng thưởng đã quay về nâng đỡ Thành, giúp anh đỗ tú tài

- Hơn 1 năm sau, con trai của Thành khỏe mạnh bình thường, kể cho anh nghe chuyện mình hóa thành con dế nhỏ vô địch kia. Quan tỉnh biết chuyện, này liền tiếp tục trọng thưởng cho Thành

Nhận xét ngắn gọn về không gian, thời gian, nhân vật chính trong truyện:

- Không gian: gắn với sinh hoạt của các nhân vật:

• Không gian hẹp: ngôi nhà của Thành, điện thờ của bà đồng gù làm nghề bói toán, ngôi chùa có mộ cổ mà Thành tìm dế, thôn nhỏ nơi Thành sinh sống...
• Không gian rộng: huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây, cung vua - địa xanh xác thực

- Thời gian: gắn với cảnh sinh hoạt của con người - diễn ra trong một mốc thời gian có thật trong lịch sử (đời vua Tuyên Đức nhà Minh) → Thể hiện sự mỉa mai của tác giả với xã hội đương thời

- Nhân vật chính:

• Con người (gia đình Thành, bà đồng gù làm nghề bói toán, người dân, quan lại, nhà vua) - không có nhân vật nào là thần tiên hay yêu ma.
• Riêng con trai của Thành có giai đoạn biến thành dế (nhưng sinh ra là người, cuối cùng vẫn trở lại là người) - nhân vật duy nhất liên quan đến yếu tố kì ảo (đây là yếu tố làm nên giá trị riêng của văn bản)

Câu 2 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Vì dế chọi mà gia đình Thành lâm vào cảnh ngộ như thế nào? Cũng nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được hưởng những gì? Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống.

Trả lời:

- Vì dế chọi mà gia đình Thành lâm vào cảnh ngộ khốn khổ:

• Thành bị ép giữ chức quan nhỏ, nhưng thực ra chỉ là tay sai của quan để đi ép dân nộp dế
• Thành không có thời gian làm ăn vì phải đi tìm dế nên gia đình nghèo khó
• Thành hiền lành không ép dân nộp dế được, không tìm đủ dế nộp cho quan nên bị đánh đòn tàn tệ đến mức muốn tự tử
• Thành phải tìm đến yếu tố tâm linh (đi coi bói) để tìm dế
• Con trai Thành vì làm mất dế mà hoảng sợ bỏ trốn, rơi xuống giếng suýt chết, lúc tỉnh lại thì ngẩn ngơ như khúc gỗ

- Nhờ dế chọi mà sau đó gia đình Thành được hưởng những điều sau:

• Thành được thưởng tiền bạc, được miễn sai dịch, được nâng đỡ để đậu tú tài
• Gia đình Thành được quan trọng thưởng, không quá vài năm đã có ruộng vườn trăm khoảnh, lầu gác nguy nga, trâu dê cả ngàn con, ra khỏi nhà mặc áo cừu, cưỡi ngựa tốt, giàu sang hơn cả nhà thế gia

- Phân tích ý nghĩa của sự đối lập giữa hai tình huống: Chỉ là một trò chơi dế chọi mà có thể khiến nhà Thành khổ sở, chịu đánh đập, đau đớn, mất mát, nhưng cũng có thể khiến nhà Thành trở nên giàu có, phú quý hơn người.

→ Sự phi lý ở đây là 1 trò chơi bình thường của trẻ con lại có sức mạnh to lớn, thay đổi hoàn toàn cuộc sống của một gia đình, dù người đó không làm nên điều gì cho xã hội, cộng đồng cả.

→ Từ đó tố cáo thói hống hách, hành xử vô lối, tùy tiện của những kẻ cầm quyền. Chúng sẽ khiến người dân phải sống trong bất trắc, nguy hiểm, phúc hay họa cũng không đoán trước được để đề phòng.

Câu 3 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Truyện có những yếu tố kì ảo nào? Các yếu tố kì ảo đó có ý nghĩa, vai trò gì trong truyện?

Trả lời:

- Những yếu tố kì ảo có trong truyện là:

• Khi vợ Thành đi xem bói ở bà đồng gù, thì được bà ném cho một mảnh giấy. Trên mảnh giấy đó có ghi lại con đường chỉ dẫn cho Thành tìm được một con dế quý
• Khi con trai của Thành ngã xuống giếng (vì bỏ chạy do quá sợ hãi lúc làm mất con dế quý của cha), thì hồn hóa thân thành con dế nhỏ, có thể đánh thắng mọi con dế khác

- Vai trò, ý nghĩa của các yếu tố kì ảo trong truyện:

• Những chi tiết kì ảo giúp hóa giải các vấn đề, tình huống được đặt ra trong câu chuyện mà nếu chỉ bằng các biện pháp thông thường thì không giải quyết được, chỉ có thể đi vào bế tắc (bà đồng chỉ cho Thành tìm ra con dế quý trong bối cảnh người dân cả nước lùng sục tìm dế một thời gian dài khiến dễ gần như không còn ngoài tự nhiên nữa)
• Chi tiết kì ảo giúp hướng câu chuyện tới những vấn đề, thế giới hay ý nghĩa mà tác giả muốn truyền cho người đọc (hướng câu chuyện từ thế giới thực sang thế giới ảo và thực đan xe khi con trai Thành hóa thành dế)
• Tạo nên sự hấp dẫn, thú vị cho câu chuyện, khơi gợi sự hứng thú của người đọc

Câu 4 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Tính chất hiện thực của truyện được thể hiện qua những chi tiết sự việc nào? Em có suy nghĩ gì về thái độ của tác giả khi miêu tả hiện thực đó.

Trả lời:

- Tính chất hiện thực của truyện Dế Chọi được thể hiện qua những chi tiết, sự việc sau:

• Thời gian trong câu chuyện là đời Tuyên Đức nhà Minh - một mốc thời gian có thật trong lịch sử
• Địa điểm diễn ra câu chuyện là huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây - một địa danh có thật ở Trung Quốc vào thời vua Tuyên Đức
• Các nhân vật trong câu chuyện hành động đúng với vị trí của mình trong xã hội (vua quan có quyền hành tuyệt đối, có thể đánh đập chửi bới, trách phạt dân đen theo ý mình), không có chuyện dân đen có thể chi phối, làm cho vua quan nghe lời mình

- Thái độ của tác giả khi khắc họa tính chất hiện thực trong câu chuyện: Tác giả không thể hiện trực tiếp thái độ của bản thân trong tác phẩm, nhưng thông qua các chi tiết thể hiện tính chất hiện thực đó, ông đã gián tiếp thể hiện sự phê phán nghiêm khắc và châm biếm sâu cay đối với hiện thực xã hội đương thời, khi mà xã hội tồn tại nhiều điều phi lí, vua quan hành xử vô lối.

Câu 5 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Phân tích lời người kể trong đoạn văn từ “Thành giở đi giở lại” đến “kì hạn nộp quan”.

Trả lời:

Trong đoạn văn từ “Thành giở đi giở lại” đến “kì hạn nộp quan” Chỉ có một câu văn là lời nhân vật (Thành tự nói chuyện với bản thân), còn lại đều là lời kể chuyện của người kể chuyện (ngôi thứ 3):

- Ngôn ngữ của người kể chuyện trong đoạn văn thực hiện nhiệm vụ:

• Làm phần dẫn cho lời của nhân vật
• Miêu tả cảnh vật, bối cảnh diễn ra sự việc được kể
• Kể lại diễn biến của sự việc

- Ngôn ngữ của người kể chuyện gián tiếp thể hiện thái độ của người kể với nhân vật và hiện thực cuộc sống được tái hiện

Câu 6 trang 22 Ngữ Văn 9 Tập 1 Kết nối tri thức: Những đặc điểm nào của truyện truyền kì được thể hiện trong truyện Dế chọi?

Trả lời:

Những đặc điểm của truyện truyền kì được thể hiện trong truyện Dế chọi:

• Cốt truyện Dế chọi là chuỗi các sự kiện được tổ chức theo quan hệ tuyến tính (những sự kiện đứng trước có vai trò định hướng, dẫn dắt để tạo ra sự kiện phía sau, tức là chúng có mối quan hệ nhân - quả với nhau, không thể lược bớt hay xáo trộn thứ tự với nhau)
• Kết hợp đan xen giữa yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo. Trong đó, yếu tố kì ảo tuy ít nhưng đóng vai trò then chốt, quan trọng trong việc phát triển cốt truyện và số phận của các nhân vật

D. Viết kết nối với đọc Dế Chọi

Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) nêu nhận xét của em về tính chất kì ảo của truyện Dế chọi.

Trả lời:

HS tham khảo các đoạn văn mẫu hay tại đây Đoạn văn nêu nhận xét của em về tính chất kì ảo của truyện Dế chọi lớp 9