Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 44 lớp 9 Tập 1 Kết nối tri thức

• Dùng từ đồng âm: chín

→ Tác giả dùng yếu tố chín (chỉ số lượng) đồng âm với yếu tố chín (sự kĩ lưỡng, thấu đáo, đầy đủ, toàn vẹn ở mọi khía cạnh)

• Tạo tính chất hài hước, dí dỏm cho câu tục ngữ
• Khuyên người ta nên học kĩ càng, thấu đáo, bài bản một nghề chứ không nên chỉ học qua loa, hời hợt một lúc nhiều nghề

• Dùng từ đồng nghĩa: phụ - cha, mẫu - mẹ

→ Tác giả sử dụng yếu tố đồng nghĩa trong một câu văn

• Tạo tính chất hài hước, dí dỏm cho câu đối, đồng thời tạo sự đăng đối giữa hai câu thơ (phụ đối với mẫu, cha đối với mẹ)
• Câu đối thể hiện sự hiếu thảo, quan tâm của người con với cha mẹ đồng đều, không bên nặng bên nhẹ

• Dùng lối nói lái

→ Tác giả sử dụng tên một bộ phận của đồ vật ghép với tên một loài vật để tạo ra một từ ngữ chỉ bộ phận của con vật:

• mắt (giậu) + cáo = mắt cáo
• lòng (rổ) + tôm = lòng tôm

• Tạo sự bất ngờ, thú vị, hóm hỉnh cho câu thơ
• Khuyên người ta rào giậu phải nhỏ hơn mắt cáo (thật nhỏ), rổ phải có lòng sâu hơn chiều dài con tôm (thật cao)

Dùng từ trái nghĩa

• Chi tiết "bánh cả thúng" - ý chỉ nhiều trái nghĩa với bánh ít
• Chi tiết "trầu cả khay" - ý chỉ có nhiều trái nghĩa với trầu không

• Tạo sự bất ngờ, thú vị, bật lên tiếng cười từ sự trái ngược bất ngờ giữa tên gọi của sự vật với cách đặt vấn đề

Dùng từ cùng trường nghĩa:

• Các từ nếp, xôi, gạo, cơm đều là các danh từ liên quan đến cây lúa

• Tạo nên sự thú vị, hấp dẫn cho lời nói (các sản vật của nền nông nghiệp lúa nước đều được nhắc đến một cách trân trọng và thân thương)

Dùng từ đồng âm:

• "đá": động từ chỉ hành động dùng chân tác động lên một vật
• "đá": danh từ chỉ một loại chất rắn rất cứng

• Giúp làm phong phú cách tư duy của người nghe (buộc người nghe phải ngẫm nghĩ để hiểu chính xác nghĩa được diễn tả)
• Giúp làm tăng sự hấp dẫn cho lời nói (lúc mới nghe sẽ thấy câu nói khó hiểu, nhưng thật ra lại rất giản dị)

Dùng từ đồng âm và kết hợp các từ cùng trường nghĩa:

• Các danh từ "chợ Đồng Nai", "Bến Nghé, "anh Hươu" chứa các tiếng đồng âm với loài vật hươu, nai, nghé
• Các từ hươu, nai, nghé, bò cùng trường nghĩa chỉ các loài động vật bốn chân, thuộc bộ guốc chẵn

• Giúp tạo nên sự thú vị, hấp dẫn và tăng sức ấn tượng với người nghe (các địa danh có âm đọc như loài vật)

Dùng lối nói lái:

• cá đối - cối đá
• mèo cái - mái kèo

• Giúp làm phong phú tư duy người nghe, kích thích suy nghĩ để tìm ra nghĩa đúng
• Giúp tăng sự hấp dẫn cho lời nói (dựa trên mối liên hệ thú vị giữa tên gọi của con vật và cách chúng trở thành tên gọi của đồ vật)

Dùng từ đồng âm:

• "dầu" chỉ một loại nhiên liệu và "dầu" chỉ một loại dược phẩm
• "bắp" chỉ một loại lương thực (còn gọi là ngô) và "bắp" chỉ một bộ phận có hình thuôn dài ở cây chuối
• "than" chỉ một loại nhiên liệu màu đen và "than" chỉ một hành động nói thành lời về nỗi khổ, bất hạnh của người nói

• Giúp làm tăng sự phong phú trong tư duy và khả năng liên tưởng của người nghe
• Giúp tạo sự thú vị, hấp dẫn cho người nói (tạo sự bất ngờ)