Soạn bài Mùa xuân chín lớp 9 Chân trời sáng tạo

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc
Nghiêm cấm các hành vi sao chép với mục đích thương mại.

A. Chuẩn bị đọc Mùa xuân chín

Nếu cần chọn một tính từ có thể khái quát đúng nhất đặc tính của mùa xuân, em sẽ chọn từ nào? Hãy chia sẻ với các bạn lí do lựa chọn của mình.

Trả lời:

- Gợi ý: tính từ khái quát đặc tính của mùa xuân là "tươi mới"

- Lý giải: Mùa xuân về cây cối đua nhau đâm chồi nảy lộc, trổ lá mới rồi ra hoa rực rỡ, mọi người cũng xúng xính dọn dẹp nhà cửa, sắm áo quần, đồ dùng mới để đón chào năm mới với gam màu rực rỡ, từ đó tạo nên bầu không gian tươi mới

B. Trải nghiệm cùng văn bản Mùa xuân chín

Tưởng tượng 1 trang 124 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Em hình dung như thế nào về bức tranh thiên nhiên mùa xuân và con người trong ba khổ thơ đầu?

Trả lời:

Bức tranh thiên nhiên mùa xuân và con người trong ba khổ thơ đầu: trong trẻo, tươi mới, rực rỡ, đem lại cảm giác bình yên, vui vẻ và đậm chất trữ tình

Suy luận 2 trang 124 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Hình ảnh thiên nhiên mùa xuân và con người trong khổ thơ cuối là hình ảnh hiện tại hay quá khứ?

Trả lời:

Hình ảnh thiên nhiên mùa xuân và con người trong khổ thơ cuối là hình ảnh trong quá khứ

C. Suy ngẫm và phản hồi Mùa xuân chín

Câu 1 trang 124 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Theo cảm nhận của em, bức tranh thiên nhiên mùa xuân của làng quê Việt Nam được gợi tả trong khổ thơ thứ nhất là quen thuộc hay mới lạ? Vì sao? 

Trả lời:

- Bức tranh thiên nhiên mùa xuân của làng quê Việt Nam được gợi tả trong khổ thơ thứ nhất: vừa quen thuộc vừa mới lạ

- Bởi vì:

• Các sự vật trong bức tranh đều là các sự vật quen thuộc với làng quê: nắng, khói, mái nhà tranh, giàn thiên lí
• Các sự vật được khắc họa với các hành động, đặc điểm mới lạ, kì thú: sột soạt gió trêu tà áo biểu, nắng ửng khói mơ tan...

Câu 2 trang 124 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Hai dòng thơ - Ngày mai trong đám xuân xanh ấy/ Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi... là lời của ai, thể hiện quan niệm, thái độ gì trước sự thay đổi của con người và mùa xuân? 

Trả lời:

- Hai dòng thơ - Ngày mai trong đám xuân xanh ấy/ Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi... là lời của của: chủ thể trữ tình (nhân vật "khách xa"), hoặc cũng có thể hiểu là lời của thiên nhiên mùa xuân đang trêu đùa các cô thôn nữ ở trong làng

- Thể hiện quy luật của tạo hóa, đời người, khi trưởng thành thì sẽ tìm thấy một nửa kia của mình, kết duyên vợ chồng

Câu 3 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ,... có tác dụng như thể nào trong việc gợi tả cảnh sắc thiên nhiên và hình ảnh con người trong ba khổ thơ đầu?

Trả lời:

- Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ:

• Khổ 1: gợi tả cảnh sắc mùa xuân qua:
  • các từ ngữ chỉ màu sắc, âm thanh: khói mơ, lấm tấm vàng, áo biếc
  • hình ảnh nhân hóa "sột soạt gió trêu tà áo biếc"
• Khổ 2: 
  • khắc họa cảnh thiên nhiên tràn ngập sức sống qua hình ảnh "sóng cỏ xah tươi gợn tới trời"
  • khắc họa hình ảnh con người qua hình dáng những cô thôn nữ - đang ở độ tuổi đẹp nhất, xuân thì của con người, với niềm dự báo ngày mai sẽ có người lấy chồng bỏ cuộc chơi
• Khổ 3: gợi tả dấu hiệu mùa xuân bắt đầu "chín" qua một loạt các từ láy độc đáo: vắt vẻo, hổn hển, thầm thì

- Cách sử dụng vần, nhịp:

• Gieo vần: tan-vàng-sang, trời-đồi-chơi, mây-ngây
• Ngắt nhịp 4/3 quen thuộc của thể thơ bảy chữ (nhưng ở khổ 1 có ngắt câu đột ngột bằng dấu chấm, tạo dấu ấn riêng)

Câu 4 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Phân tích tâm trạng, cảm xúc của nhân vật “khách xa” được thể hiện trong khổ thơ thứ tư.

Trả lời:

Phân tích tâm trạng, cảm xúc của nhân vật “khách xa” trong khổ thơ thứ 4 như sau:

• Nỗi nhớ "chị ấy" gắn liền với nỗi nhớ "làng"
• Hình ảnh người phụ nữ "gánh thóc" "dọc bờ sông trắng nắng chang chang" bỗng bừng lên trong tâm hồn người "khác xa" (tác giả) → Khung cảnh làng quê từ đó bừng sáng lên với màu sáng trắng ngời
• Từ "còn" trong câu hỏi tu từ thể hiện niềm "bâng khuâng", nhớ nhung, tiếc nuối
• Các cảm xúc được thể hiện bằng cả giác qua (thị giác, xúc giác) mang lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc

Câu 5 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Nhận xét về cách tác giả đặt nhan đề cho bài thơ.

Trả lời:

Mẫu:

Nhan đề "Mùa xuân chín" với từ "chín" được sử dụng với nghĩa chuyển. Từ đó gợi nhắc về những ngày mùa xuân ở độ đẹp nhất, xuân sắc tươi tắn nhất, khi tất cả mọi vật, muôn loài trong thiên nhiên đều đã lột xác, rạo rực trong sắc xuân. Nhờ vậy mà giúp người đọc mường tượng về những gì trọn vẹn nhất, đầy đủ nhất của mùa xuân, từ đó thu hút mong muốn khám phá của người đọc.

Câu 6 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Theo em, vị trí, thời điểm quan sát, miêu tả “mùa xuân chín” của tác giả trong khổ thơ cuối so với ba khổ thơ đầu có sự thay đổi hay không? Điều đó có tác dụng gì trong việc thế hiện hình ảnh con người và thiên nhiên mùa xuân?

Trả lời:

- Thời điểm quan sát, miêu tả “mùa xuân chín” của tác giả trong khổ thơ cuối so với ba khổ thơ đầu đã có sự thay đổi:

	Khổ thơ đầu	Khổ thơ cuối
Thời điểm quan sát	- Cảnh vật được quan sát chủ yếu từ thời điểm hiện tại (đôi lúc đi kèm dự báo về tương lai "Ngày mai trong đám xuân xanh ấy")	- Cảnh vật được quan sát từ tương lai, được tưởng tượng từ những gì đang diễn ra
Vị trí quan sát	- Người quan sát đang ngằm nhìn cảnh một cách trực tiếp, gần gũi, sau đó dời góc nhìn bao quát, toàn cảnh: "Sột soạt gió trêu tà áo biếc Trên giàn thiên lí. Bóng xuân sang" "Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời Bao cô thôn nữ hát bên đồi" "Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi"	- Cảnh vật được quan sát từ một nơi xa, thông qua tâm tưởng, hồi ức ("lòng trí bâng khuâng", chứ không phải quan sát trực tiếp như khổ thơ đầu

- Như vậy, việc thay đổi vị trí, thời điểm quan sát đã giúp khắc họa rõ nét những đổi thay của thiên nhiên mùa xuân cùng hình ảnh con người (những nàng xuân nữ), từ đó thể hiện tâm trạng, cảm xúc bâng khuâng, nuối tiếc của tác giả về những dự cảm sẽ xảy ra trong tương lai

Câu 7 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Nêu một trong những biểu hiện về sự phù hợp của các yếu tố hình thức trong việc biểu đạt nội dung của văn bản.

Trả lời:

Yếu tố hình thức	Đặc điểm	Sự phù hợp trong việc biểu đạt nội dung
Thể thơ	Các dòng thơ bảy chữ, bốn dòng thơ tạo thành một khổ thơ, gieo vần chân ở cuối 3 câu thơ trong từng khổ	Phù hợp để khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân và cảm xúc nhân vật trữ tình theo từng khoảng thời gian - mỗi khổ thơ tương ứng mỗi đoạn, mỗi mốc thời gian diễn ra
Hình ảnh, từ ngữ	Sử dụng nhiều từ ngữ miêu tả vẻ đẹp mơ màng, huyền ảo, tràn ngập sức sống	Phù hợp để khắc họa vẻ đẹp mộng mơ, ngập tràn sức sống của mùa xuân nhưng man mác buồn về những tâm tư, dự cảm về người con gái
Biện pháp tu từ	Sử dụng biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, câu hỏi tu từ	Góp phần khắc họa nét sinh động, tươi mới của thiên nhiên mùa xuân, đồng thời bộc bạch sâu sắc hơn những suy tư, cảm xúc của tác giả
Vần, nhịp	Chủ yếu ngắt nhịp 4,3; Gieo vần chân ở các câu 1,2 và 4 trong một khổ thơ	Tạo giai điệu nhịp nhàng, đều đặn, uyển chuyển như bài dân ca, giúp khắc họa vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của mùa xuân

Câu 8 trang 125 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Nhận xét về cách tác giả cảm nhận bước đi của thời gian qua hình ảnh thiên nhiên và con người trong bài thơ.

Trả lời:

- Cách tác giả cảm nhận bước đi của thời gian qua hình ảnh thiên nhiên (năm dòng thơ đầu): mùa xuân xuất hiện một cách âm thầm, lặng lẽ, không phô trương, ồn ào: "làn nắng ửng", "trong khói mơ tan", "sột soạt", "trêu", "lấm tấm vàng", "tà áo biếc", "sóng cỏ xanh tươi"...

- Cách tác giả cảm nhận bước đi của thời gian qua hình ảnh con người (mười một dòng thơ còn lại): qua hình ảnh và âm thanh của con người trong khung cảnh thiên nhiên mùa xuân:

"Bao cô thôn nữ hát bên đồi":

• Tiếng ca của các cô đã đến độ chín, vui vẻ, hạnh phúc, làm tưng bừng lên cho những ngày hội xuân → Các cô gái đã đến tuổi đẹp nhất, đủ chín để lập gia đình. Các cô ca hát hết mình, bởi biết đâu ngày mai sẽ "theo chồng bỏ cuộc chơi".
• Tiếng ca đó gấp gáp, vội vã - đối lập với sự chậm rãi, âm thầm của thiên hiên mùa xuân
• Tiếng hát của các cô vang lên ở "bên đồi" nhưng bên này vẫn đang nghe thấy → Tiếng hát vội vãn trườn qua ngọn đồi, vang vọng, chiếm lĩnh không gian, đối lập với sự thầm thì, ý nhị của mùa xuân