Soạn bài Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man lớp 9 Chân trời sáng tạo
Soạn Văn 9 Pơ-liêm quỷ Riếp và Ha-nu-man
Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc
Nghiêm cấm các hành vi sao chép với mục đích thương mại.
A. Chuẩn bị đọc Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man
Em biết truyện dân gian nào kể về cuộc đấu tranh giữa người với quỷ? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp.
Trả lời:
Gợi ý: Truyện Bốn anh tài
Truyện kể về bốn chàng trai gồm Cẩu Khây, Nắm Tay Đóng Cọc, Lấy Tai Tát Nước, Móng Tay Đục Máng với sức mạnh đặc biệt và trái tim dũng cảm đã lên đường tiêu diệt con quỷ hung ác chuyên ăn thịt người và súc vật. Sau trận chiến căng thẳng và cam go, bốn anh tài đã thành công đánh bại con quỷ và đem lại hòa bình cho làng bản.
B. Trải nghiệm cùng văn bản Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man
Theo dõi 1 trang 88 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Chú ý tính biểu cảm của Ha-nu-man.
Trả lời:
Tính biểu cảm của Ha-nu-man thể hiện qua:
- Từ ngữ có tính biểu cảm: Ôi, Trời ơi, ư, kinh khủng thế...
- Các câu nghi vấn, cảm thán để bộc lộ cảm xúc của nhân vật
Suy luận 2 trang 90 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Điều gì khiến cả Ha-nu-man và người thị nữ đều muốn tìm cách cứu nàng Si-ta?
Trả lời:
Điều khiến cả Ha-nu-man và người thị nữ đều muốn tìm cách cứu nàng Si-ta là:
- Tấm lòng hướng thiện, khát vọng được trở thành một con người chân chính của Ha-nu-man
- Tấm lòng yêu thương con người, mong muốn đứa trẻ con được có mẹ của người thị nữ
- Niềm tin tưởng rằng Si-ta là người tốt, xứng đáng được giải cứu và trở về đoàn tụ với con cái
Suy luận 3 trang 92 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Câu nói của Quỷ Riếp hé mở điều gì đáng lưu ý trong con người của vua Pơ-liêm và trong mỗi con người nói chung?
Trả lời:
Câu nói của Quỷ Riếp hé mở rằng: trong mỗi con người đều có một mặt xấu, một linh hồn của ác quỷ
Suy luận 4 trang 93 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Các câu thoại của Quỷ Riếp, Ha-nu-man, Pơ-liêm trong đoạn này cho thấy cái ác kẻ thù của con người tồn tại ở đâu?
Trả lời:
Các câu thoại của Quỷ Riếp, Ha-nu-man, Pơ-liêm trong đoạn này cho thấy cái ác kẻ thù của con người tồn tại ở ngay xung quanh chúng ta
Suy luận 5 trang 95 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Những câu nói của Si-la trong đoạn này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Trả lời:
Những câu nói của Si-la thể hiện sự ngờ vực, nghi kị bên trong mỗi con người. Pơ-liêm đã không hoàn toàn tin tưởng người vợ cùng chung chăn gối với mình bao năm qua là Si-ta, khiến cho mầm mống nghi ngờ ngày càng lớn dần và chi phối hành động của ông. Điều đó sẽ khiến ông không bao giờ được hạnh phúc.
C. Suy ngẫm và phản hồi Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man
Câu 1 trang 96 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Tóm tắt nội dung, xác định mâu thuẫn, xung đột chính trong văn bản.
Trả lời:
- Tóm tắt nội dung văn bản:
Sau một thời gian trở về kinh thành, Pơ-liêm đã tin lời dèm pha của quỷ Riếp, cho rằng nàng Si-ta đã phản bội mình. Vì vậy, Pơ-liêm đã phế ngôi hoàng hậu của Si-ta và ghẻ lạnh với nàng. Riếp biến thành hình dạng của Su-pa-kha để tiến cung, chiếm lấy ngôi hoàng hậu. Hắn sau Ha-nu-ma giết nàng Si-ta vì tội phản bội. Đúng lúc đó, một thị nữ đã tình nguyện chết thay để cứu nàng Si-ta đang mang thai. Bí mật này đã được giữ kín và nàng Si-ta thuận lợi tiến vào rừng sâu ẩn náu, hạ sinh bé Si-la là con của Pơ-liêm. Phía kinh thành, Pơ-liêm sống trong sự dằn vặt, buồn phiền cô độc, không lúc nào ngừng thương nhớ Si-ta. Một ngày nọ, khi Pơ-liêm đang thiết triều thì Ha-nu-ma đã vạch trần bộ mặt và âm mưu của quỷ Riếp, giúp Pơ-liêm tỉnh ngộ. Sau đó, Ha-nu-ma hiến kế để nhà vua được gặp con trai và vợ của mình. Nhưng lúc bấy giờ nhà vua và nàng Si-ta đã ở hai thế giới hoàn toàn tách biệt.
- Mâu thuẫn, xung đột chính trong văn bản: là sự xung đột giữa sự cao cả và cái thấp kém (một dạng mâu thuẫn, xung đột quen thuộc của bi kịch):
- Hoàng hậu Si-ta và những người yêu quý, bảo vệ cô (cái cao cả, tốt đẹp) >< Quỷ Riếp chiếm ngôi hoàng hậu, lũng loạn triều đình, hãm hại Si-ta (cái xấu xa, thấp kém)
- Khát vọng được làm người của Ha-nu-ma (cái cao cả) >< Sự giới hạn về hình dáng, hành động của kiếp thú (cái thấp hèn)
Câu 2 trang 96 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Phân tích tính cách của nhân vật Pơ-liêm. Lí giải nguyên nhân gây ra nỗi bất hạnh của Si-ta, Pơ-liêm và sự chia lìa giữa hai người ở phần cuối văn bản.
Trả lời:
- Phân tích tính cách của nhân vật Pơ-liêm:
| Đặc điểm tính cách của Pơ-liêm | Hành động và lời nói thể hiện đặc điểm tính cách của Pơ-liêm | Nhận xét của nhân vật khác về tính cách của Pơ-liêm |
| - Tính cách chứa đựng nhiều mâu thuẫn | - Yêu Si-ta nhưng vì ngờ vực, cả tin mà phụ bạc nàng, nhưng sau đó lại cảm thấy hối tiếc, dằn vặt bản thân - Hành động và lời nói luôn tồn tại song song cả thiện và ác Dẫn chứng: "Ha-nu-ma, nếu đúng như vậy thì đó là lỗi tại ta. Ta mang lốt của con người mà sao trong tâm ta vẫn còn những điều tối tăm của kiếp thú. Ta như con cá bơi trong nước mà sao vẫn chịu khát. Bởi vì ta đã để mất đi những gì tốt đẹp nhất của đời ta. Khi ta bắt đầu thắng thì ta bắt đầu bại. Khi ta có trong tay tất cả thì lại là lúc ta mất dần tất cả" | Dẫn chứng: "Ở Pơ-liêm tình yêu không thắng nổi nghi ngờ" - Si-ta "Vậy còn một chút tâm hồn của con người hạ thần muốn gìn giữ nhưng hạ thần e rằng nơi triều chính này, hạ thần không giữ nổi" |
| - Mắc sai lầm, nên luôn phải sống trong sự cô đơn, hối tiếc, dằn vặt, tự trách | Dẫn chứng: "Đã hơn mười năm qua, hơn mười năm trôi qua, ta luôn nghĩ về nàng. Ta không thể nào quên được nàng. Ta linh cảm như nàng bị oan uổng. ĐÓ là ta đã mắc phải mưu của quỷ Riếp. Ta đã hành hạ nàng. Ta đã nghi ngờ nàng. Ta cảm giác như mỗi bước đi của ta đều thấy hắn theo sát ta để hại ta, để phá ta! Su-pa-kha-pay... nàng cũng là hiện thân của quỷ Riếp để lừa dối ta" | Dẫn chứng: "Em nghe người ta nói rằng bóng tối buồn thảm đã tỏa ra từ chính cung điện của đức vua, đức vua luôn sống trong sự nghi ngờ, không muốn tin ai, không muốn gần ai. Ngay cả người vợ hiền đức của đức vua mà đức vua cũng còn nghi ngờ để rồi nàng phải chết" |
| - Biết lắng nghe điều phải, biết sửa sai để xứng đang làm cha, làm vua | - Ra tay trừng trị cái ác Dẫn chứng: "KHông, cái ác sẽ bị trừng trị. Ha-nu-ma, hãy đua cung cho ta (bắn Riếp). Ha nu-ma, Riếp chết hẳn chưa? Hắn chết chưa? - Trở lại với tình yêu, tình phụ tử, đức vua anh minh Dẫn chứng: "Trời ơi, Ha-nu-ma ơi! ĐÚng con ta đây rồi, con ta thật đây rồi... Con hãy tha thứ cho cha... Con hãy đưa cha về gặp mẹ con ngay nào". |
- Lí giải nguyên nhân gây ra nỗi bất hạnh của Si-ta, Pơ-liêm và sự chia lìa giữa hai người ở phần cuối văn bản:
- Nguyên nhân trực tiếp: sự dèm pha, lũng đoạn của quỷ Riếp (Sa-ku-pha)
- Nguyên nhân sâu xa: sự mâu thuẫn bên trong con người Pơ-liêm khi đứng ở vị trí tối cao của quyền lực. Trong chính nhà vua xảy ra sự tranh chấp giữa các thiện và cái ác, phần người và phần quỷ. Khi lơi lỏng, Pơ-liêm đã để phần ác (sự hoài nghi, ghen tuông mù quáng) bùng lên, tạo cơ hội cho quỷ Riếp xâm nhập vào và làm điều ác
Câu 3 trang 97 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Chỉ ra sự khác biệt trong tính cách giữa hai nhân vật Ha-nu-man và Quỷ Riếp. Tính cách của hai nhân vật này có vai trò như thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Pơ-liêm?
Trả lời:
- Sự khác biệt trong tính cách giữa hai nhân vật Ha-nu-man và Quỷ Riếp:
| Ha-nu-ma | Quỷ Riếp | |
| Trong mối quan hệ với Si-ta | - Trân trọng, cảm thương nàng Si-ta nhân hậu - Bất chấp nguy hiểm để cứu Si-ta | - Hóa thân thành Su-pa-kha hãm hại Si-ta, chiếm ngôi hoàng hậu của nàng - Lũng đoạn triều đình |
| Trong mối quan hệ với Pơ-liêm | - Ái ngại trước sau lầm của Pơ-liêm nhưng vẫn luôn trung thành với nhà vua - Tìm cách khuyên nhủ, đánh thức phần người trong Pơ-liêm, giúp cha con Pơ-liêm đoàn tụ | - Tìm cách lừa gạt Pơ-liêm, khơi dậy sự ghen tuông mùa quáng trong Pơ-liêm, dồn ngài vào những đau khổ của sự nghi kị |
- Vai trò của tính cách của hai nhân vật trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Pơ-liêm:
- Ha-nu-ma: hiện thân cho khao khát làm người nhân hậu, trung thực - phần con người, cái thiện
- Quỷ riếp: Hiện thân cho dục vọng xấu xa, tàn ác, không từ một mưu mô, thủ đoạn nào - phần xấu xa, đen tối, thấp kém
→ Sự đối lập về đặc điểm tính cách và sự tranh đấu giữa hai nhân vật này, chính là hiện thân cho cuộc đấu tranh giữa mặt sáng (phần người, cái thiện) với mặt tối (sự độc ác, nghi kị, ghen tuông mù quáng) ở bên trong con người nhân vật Pơ-liêm
→ Do đó, đặc điểm tính cách của Ha-nu-ma và quỷ Riếp có vai trò quan trọng, giúp thực thể hóa cuộc đấu tranh trong tính cách của nhân vật Pơ-liêm
Câu 4 trang 97 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Phân tích một số lời thoại mà theo em là có tác dụng thể hiện tính cách của nhân vật Si-ta.
Đang cập nhật...
Câu 5 trang 97 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Xác định chủ đề của văn bản.
Đang cập nhật...
Câu 6 trang 97 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Theo em, văn bản trên thể hiện những đặc điểm nào của thể loại bi kịch? Cho biết dựa vào đâu để em xác định được như vậy.
Đang cập nhật...
Câu 7 trang 97 Ngữ Văn 9 Tập 2 Chân trời sáng tạo: Có ý kiến cho rằng: Nàng Si-ta được Lưu Quang Thuận - Lưu Quang Vũ viết phỏng theo nhân vật, cốt truyện dân gian. Đó là câu chuyện thuộc về một thời đã xa. Tuy vậy, tác phẩm vẫn có khả năng gây xúc động cho người đọc người xem thời nay. Em có đồng ý với nhận định trên không? Vì sao?
Đang cập nhật...
