Đọc hiểu bài Chợ tết - Đoàn Văn Cừ
Đọc hiểu bài Chợ tết - Đoàn Văn Cừ chi tiết giúp học sinh dễ dàng tham khảo để chuẩn bị tốt cho kiểm tra sắp tới trong chương trình học Ngữ văn 9.
Đọc hiểu bài Chợ tết - Đoàn Văn Cừ
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi,
Sương hồng lam, ôm ấp nóc nhà gianh,
Trên con đường viền trắng mép đồi xanh,
Người các ấp tưng bừng ra chợ Tết.
Họ vui vẻ kéo hàng trên cỏ biếc;
Những thằng cu áo đỏ chạy lon xon,
Vài cụ già chống gậy bước lom khom,
Cô yếm thắm che môi cười lặng lẽ.
Thằng em bé nép đầu bên yếm mẹ,
Hai người thôn gánh lợn chạy đi đầu.
Con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo sau.
Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa,
Tia nắng tía nháy hoài trong ruộng lúa,
Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh,
Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh.
Người mua bán ra vào đầy cổng chợ.
Con trâu đứng vờ dim hai mắt ngủ,
Để lắng nghe người khách nói bô bô.
Anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ,
Tìm đến chỗ đông người ngồi dở bán,
Một thầy khoá[1] gò lưng trên cánh phản,
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân.
Cụ đồ nho dừng lại vuốt râu cằm,
Miệng nhẩm đọc vài hàng câu đối đỏ.
Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ,
Nước thời gian gội tóc trắng phau phau.
(Trích Chợ tết, Đoàn Văn Cừ, Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Chân, NXB Văn học, 1999, tr.180-181)
Câu 1. Xác định thể thơ được sử dụng trong đoạn thơ trên.
Phương pháp giải
Dựa vào đặc trưng thể loại
Lời giải chi tiết
Thể thơ 8 chữ.
Câu 2. Chỉ ra những từ ngữ diễn tả trực tiếp không khí trên đường đi chợ Tết.
Phương pháp giải
Đọc và xác định những từ ngữ diễn tả trực tiếp không khí
Lời giải chi tiết
Những từ ngữ diễn tả trực tiếp không khí trên đường đi chợ Tết: tưng bừng, vui vẻ.
Câu 3. Nêu những hoạt động cụ thể của con người trong phiên chợ Tết được thể hiện ở phần thơ in đậm.
Phương pháp giải
Xác định các chi tiết miêu tả hoạt động của con người trong phiên chợ tết
Lời giải chi tiết
Những hoạt động cụ thể của con người trong phiên chợ Tết được thể hiện ở phần thơ in đậm:
+ Người mua bán ra vào;
+ Người khách nói bô bô;
+ Anh hàng tranh quẩy đôi bồ kĩu kịt, tìm đến chỗ đông người ngồi dở bán;
+ Thầy khóa gò lưng trên phản, tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân;
+ Cụ đồ nho vuốt râu, nhẩm đọc câu đối
+ Bà cụ lão bán hàng.
Câu 4. Trình bày tác dụng của từ láy tượng hình trong hai dòng thơ sau:
Một thầy khóa gò lưng trên cánh phản,
Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân.
Phương pháp giải
Vận dụng kiến thức đã học về từ láy tượng hình
Lời giải chi tiết
- Từ láy tượng hình trong hai dòng thơ: “hí hoáy”
- Tác dụng: Từ láy tượng hình “hí hoáy” trong câu thơ miêu tả sinh động hành động chăm chú, tỉ mỉ của thầy khóa khi mài nghiên và viết thơ xuân. Từ này gợi hình ảnh cụ thể, gần gũi, khắc họa rõ nét sự tập trung và khéo léo của nhân vật. Đồng thời, “hí hoáy” còn tạo nhịp điệu vui tươi, góp phần làm nổi bật không khí nhộn nhịp, sinh động của phiên chợ Tết.
Câu 5. Phân tích hiệu quả của việc sử dụng yếu tố miêu tả trong đoạn thơ.
Phương pháp giải
Gợi ý:
- Miêu tả thiên nhiên: “dải mây trắng đỏ dần”, “sương hồng lam”, “núi uốn mình trong chiếc áo the xanh” → khung cảnh rực rỡ, tươi sáng, tràn đầy sức sống
- Miêu tả con người và hoạt động: từ “thằng cu áo đỏ chạy lon xon”, “cô yếm thắm”, đến “thầy khóa hí hoáy viết thơ xuân”, “anh hàng tranh kĩu kịt” → không khí nhộn nhịp, vui tươi, đa dạng.
- Ngôn ngữ tạo hình: từ láy (“lon xon”, “lom khom”, “hí hoáy”), màu sắc (“đỏ”, “trắng”, “xanh”), ẩn dụ (“núi uốn mình”, “đồi thoa son”) → bức tranh sống động, giàu cảm xúc.
- Hiệu quả: khắc họa không gian Tết truyền thống, gợi vẻ đẹp văn hóa và tâm hồn Việt.
Lời giải chi tiết
Đoạn thơ đã sử dụng yếu tố miêu tả rất thành công, góp phần tái hiện bức tranh chợ Tết sinh động và đậm chất truyền thống. Thiên nhiên được khắc họa rực rỡ qua những gam màu giàu sức gợi: “dải mây trắng đỏ dần”, “sương hồng lam”, “núi uốn mình trong chiếc áo the xanh”, làm nền cho không khí ngày xuân. Hình ảnh con người và hoạt động cũng hiện lên chân thực, phong phú: “thằng cu áo đỏ chạy lon xon”, “cụ già chống gậy lom khom”, “anh hàng tranh kĩu kịt quẩy đôi bồ”, “thầy khóa hí hoáy viết thơ xuân”… Ngôn ngữ giàu tính tạo hình với nhiều từ láy, màu sắc, ẩn dụ khiến bức tranh vừa cụ thể vừa trữ tình. Nhờ vậy, tác giả không chỉ tái hiện không khí náo nức, vui tươi của ngày Tết mà còn gợi lên vẻ đẹp văn hóa, tâm hồn Việt Nam.
