Đọc hiểu bài Trở về - Thạch Lam
Đọc hiểu bài Trở về - Thạch Lam chi tiết giúp học sinh dễ dàng tham khảo để chuẩn bị tốt cho kiểm tra sắp tới trong chương trình học Ngữ văn 9.
Đọc hiểu bài Trở về - Thạch Lam
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
TRỞ VỀ
(Lược đoạn đầu: Tâm cùng vợ về nghỉ mát ở quê và tiện dịp thăm nhà sau nhiều năm. Khi gặp mẹ, chàng nhận thấy bà đã già đi nhiều nhưng vẫn sống trong sự đơn giản như trước. Tâm cảm thấy xa lạ với quê hương và không còn tha thiết với kỷ niệm cũ. Dù mẹ và cô Trinh - người bạn thời nhỏ, thể hiện sự quan tâm, chàng chỉ cảm thấy hờ hững. Cuộc trò chuyện giữa mẹ và con ngày càng nhạt nhẽo, anh quyết định rời đi.)
Nghĩ đến vợ đợi, Tâm vội vàng đứng dậy. Bà cụ nhìn theo khẩn khoản:
- Cậu hãy ở đây ăn cơm đã. Đến chiều hãy ra.
- Thôi, bà để tôi về. Độ này bận công việc lắm. Tâm lại an ủi:
- Nhưng thế nào có dịp tôi cũng về.
Rồi Tâm mở ví lấy ra bốn tấm giấy bạc 5 đồng đưa cho mẹ. Tâm hơi kiêu ngạo, trước mặt cô Trinh, chàng nói:
- Đúng hai chục, bà cầm lấy mà tiêu, có thiếu tôi lại gửi về cho. Bà cụ run run đỡ lấy gói bạc, rơm rớm nước mắt.
Tâm làm như không thấy gì, vội vàng bước ra:
- Thôi, bà ở lại. Chào cô Trinh nhé. Bảo tôi có nhời hỏi thăm tất cả họ hàng. Ra đến ngoài Tâm nhẹ hẳn mình. Chàng tự cho đã làm xong bổn phận.
(….)
Bỗng nhiên, Tâm giật lùi lại: Một bà cụ già khom lưng dựa bên một cô con gái, đi ra phía ga. Tâm nhận ra bà mẹ. Có lẽ bà cụ muốn được trông thấy con một lần nữa. Chắc bà tưởng Tâm đi xe hỏa. Chàng lộ vẻ khó chịu. Bà cụ còn ra đây làm gì? Tâm sợ lúc bà cụ lại khóc lóc, để cố giữ chàng lại. Hay nắm lấy áo chàng mà kể lể giữa chốn đông người. Chàng tưởng nghe thấy những câu bình phẩm to nhỏ, và trông thấy những cái mỉm cười chế giễu của mọi người. Vợ chàng sẽ nói thế nào?
- Thôi, chúng ta về ngay đi.
Tâm nói như người sốt ruột, giật cánh tay vợ rảo bước mau.
Đợi bà cụ đi khuất đầu phố, Tâm và vợ trở lại nhà hàng trả tiền, rồi đánh xe ra ngoài.
Máy chạy đều, cái xe êm ru bắt đầu lướt trên đất.
Khi đến chỗ quặt quá ga, bỗng nhiên Tâm thoáng thấy đứng bên cạnh đường, một bà cụ già khom lưng dựa vào một cô con gái. Chiếc xe chạy bắn vọt bùn lên quần áo hai người. Trong một giây, Tâm thấy cặp mắt đen láy của cô gái quê mở to ngạc nhiên nhìn mình.
Tâm không ngoảnh lại, chàng nghĩ đến bà mẹ, đến cô Trinh vẫn chơi đùa với chàng thuở nhỏ. Song những hình ảnh ấy như xa xăm lắm, và Tâm vẫn thấy dửng dưng không bận tâm trí. Giữa những kỷ niệm ấy với Tâm, như có một cái bờ ngăn cản: xe ô tô, vợ chàng, cái đời sang trọng, sung sướng của chàng hiện giờ.
Phong cảnh đồng ruộng hai bên đường vùn vụt trốn lại sau như càng làm xa cách chàng với cảnh thôn quê cũ.
(Trích “Trở về” - Trong tập truyện Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam)
Câu 1. Chỉ ra dấu hiệu để xác định ngôi kể của đoạn trích
Phương pháp giải
Xác định người xưng (ngôi thứ mấy) trong lời kể, xem ai là người trực tiếp kể chuyện và cách gọi tên nhân vật trong văn bản.
Lời giải chi tiết
- Đoạn trích được kể theo ngôi thứ ba.
- Dấu hiệu: người kể chuyện không xuất hiện trực tiếp trong truyện mà gọi tên nhân vật là “Tâm”, “bà cụ”, “cô Trinh”, đồng thời biết rõ suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật Tâm
Câu 2. Vì sao bà mẹ và cô Trinh lại đi ra phía ga?
Phương pháp giải
Dựa vào ngữ cảnh và diễn biến tâm lý của nhân vật để suy đoán động cơ hành động.
Lời giải chi tiết
Bà mẹ và cô Trinh đi ra phía ga vì muốn được nhìn thấy Tâm một lần nữa trước khi anh rời quê. Bà mẹ nhớ con, lưu luyến và mong được tiễn con, dù chỉ từ xa. Điều này thể hiện tình yêu thương sâu nặng và chân thành của người mẹ dành cho con trai mình.
Câu 3. Nhận xét về tâm trạng của nhân vật Tâm trong đoạn trích.
Phương pháp giải
Dựa vào ngôn ngữ miêu tả nội tâm, hành động và thái độ của nhân vật để đánh giá tâm trạng.
Lời giải chi tiết
Tâm có tâm trạng lạnh nhạt, dửng dưng và xa cách với mẹ, với quê hương và những kỷ niệm xưa. Anh xấu hổ, lo sợ bị đánh giá nếu bị người thân níu kéo giữa chốn đông người. Anh chạy trốn khỏi tình cảm quê nhà, tự cho mình đã làm tròn “bổn phận” chỉ bằng vật chất. Tâm trạng ấy thể hiện sự tha hóa trong tình cảm, do lối sống chạy theo tiện nghi, vật chất của anh.
Câu 4. Theo em, hình ảnh đồng ruộng hai bên đường ở cuối tác phẩm có ý nghĩa như thế nào?
Phương pháp giải
Phân tích hình ảnh biểu tượng, liên hệ với tâm trạng và chủ đề của truyện.
Lời giải chi tiết
Hình ảnh “đồng ruộng hai bên đường vùn vụt trốn lại sau” mang ý nghĩa tượng trưng cho sự xa cách ngày càng lớn giữa Tâm và quê hương. Nó thể hiện sự rời xa, cắt đứt của nhân vật với cội nguồn, với ký ức, với những người thân yêu. Đây cũng là một lời cảnh tỉnh nhẹ nhàng mà sâu sắc của nhà văn về lối sống vô cảm, quên cội nguồn trong xã hội hiện đại.
Câu 5. Theo em, đoạn trích trên phản ánh thực trạng gì? Suy nghĩ của anh/chị về thực trạng đó
Phương pháp giải
Phân tích thông điệp xã hội từ tác phẩm, liên hệ thực tế đời sống và nêu quan điểm cá nhân.
Lời giải chi tiết
Đoạn trích phản ánh thực trạng con người ngày càng xa rời quê hương, quên đi cội nguồn, chạy theo đời sống vật chất mà trở nên lạnh lùng, vô cảm với tình thân.
Đây là một thực trạng đáng lo ngại trong xã hội hiện đại. Nhiều người cho rằng chỉ cần gửi tiền là đã làm tròn bổn phận với cha mẹ, trong khi họ thiếu đi sự thấu hiểu, sẻ chia và gắn bó về tinh thần.
Em cho rằng, mỗi người cần trân trọng và giữ gìn tình cảm gia đình, luôn nhớ về cội nguồn, quê hương - nơi lưu giữ những ký ức và yêu thương không điều kiện. Đừng để giàu sang vật chất làm mai một nhân cách và giá trị tình cảm thiêng liêng.
