Đọc hiểu bài Mười tay - Ca dao dân tộc Mường

Với nội dung bài Đọc hiểu bài Mười tay - Ca dao dân tộc Mường chi tiết giúp học sinh dễ dàng tham khảo để chuẩn bị tốt cho kiểm tra sắp tới trong chương trình học Ngữ văn 9.

Đọc hiểu bài Mười tay - Ca dao dân tộc Mường

Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi:

MƯỜI TAY

Bồng bồng con nín con ơi

Dưới sông con cá lội, ở trên trời chim bay

Ước gì mẹ có mười tay

Tay kia bắt cá, còn tay này bắn chim

Một tay chuốt chỉ chuồn kim

Một tay đi làm ruộng, một tay tìm hái rau

Một tay ôm ấp con đau

Một tay đi vay gạo, một tay cầu cúng ma

Một tay khung củi, muối dưa

Còn tay để van lạy, để bẩm thưa đỡ đòn

Tay nào để giữ lấy con

Tay nào lau nước mắt, mẹ vẫn còn thiếu tay

Bồng bồng con ngủ con say

Dưới sông cá vẫn lội, chim vẫn bay trên trời.

Câu 1. Chỉ ra các nhân tố của hoạt động giao tiếp trong bài ca dao.

Phương pháp giải

Xác định ai nói, nói với ai, nói để làm gì, nói như thế nào

Lời giải chi tiết

- Người nói: Người mẹ (nhân vật trữ tình)

- Người nghe: Con nhỏ

- Mục đích: Thổ lộ nỗi vất vả, ước mơ và tình thương con sâu sắc

- Cách nói: Trực tiếp, tha thiết, đầy hình ảnh cụ thể sinh động

Câu 2. Trong bài ca dao, nhân vật trữ tình ước điều gì? Qua đó, em hiểu gì về cuộc sống của họ?

Phương pháp giải

Tìm câu ước và liên hệ cuộc sống thực tế

Lời giải chi tiết

- Nhân vật trữ tình ước mình có mười tay để làm hết mọi việc: bắt cá, chuốt kim, làm ruộng, gánh nước, chăm con...

→ Cuộc sống của họ rất vất vả, thiếu thốn, phải làm nhiều việc cùng lúc để lo cho con và gia đình.

- Họ là hình ảnh tiêu biểu cho người phụ nữ tần tảo, hi sinh thầm lặng vì con.

Câu 3. Tìm và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ có trong bài ca dao.

Phương pháp giải

Nhận diện điệp ngữ, ẩn dụ, liệt kê, nhân hóa…

Lời giải chi tiết

- Điệp ngữ: “Một tay…” lặp lại nhiều lần → nhấn mạnh sự đa đoan, tất bật của người mẹ.

- Liệt kê: hàng loạt hành động (bắt cá, chuốt kim, bồng con, làm ruộng, nấu cơm…) → tạo cảm giác quá tải nhưng vẫn phải gánh vác.

- Hình ảnh ước lệ “mười tay” → ẩn dụ cho sức lao động phi thường, mong muốn làm được nhiều hơn để chăm lo chu đáo cho con.

Câu 4. Bài ca dao thuộc chủ đề gì?

Phương pháp giải

Từ nội dung rút ra chủ đề

Lời giải chi tiết

Bài ca dao thuộc chủ đề người phụ nữ – tình mẫu tử – nghị lực vượt khó.

Câu 5. Viết đoạn văn (5 - 10 câu) nêu suy nghĩ của em về ý nghĩa của tinh thần nghị lực vượt khó.

Phương pháp giải

Xác định vấn đề cần bàn luận

Nêu suy nghĩ của em về vấn đề

Lời giải chi tiết

Đoạn tham khảo:

Tinh thần nghị lực vượt khó là yếu tố quan trọng giúp con người vượt qua thử thách trong cuộc sống. Trong bài ca dao, người mẹ tuy vất vả trăm bề nhưng vẫn gắng gượng làm tất cả vì con. Hình ảnh "ước gì mẹ có mười tay" thể hiện ý chí mạnh mẽ, không lùi bước dù cuộc sống thiếu thốn, cực nhọc. Em rất cảm phục những người như thế – những người luôn biết cố gắng, không than vãn mà âm thầm hi sinh cho người khác. Từ đó, em nhận ra rằng dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu, chỉ cần có nghị lực thì con người vẫn có thể vượt lên và sống có ý nghĩa. Đó cũng là bài học quý giá em luôn ghi nhớ trong cuộc sống.