Trao đổi Em đọc sách báo trang 114 lớp 5 Tập 1 Cánh Diều

THỎ NÂU XỬ KIỆN

Ngày ấy, ở một làng nọ có một anh nhà giàu sống sung sướng trong lụa là gấm vóc. Cạnh nhà anh ta là túp lều của hai vợ chồng nông dân nghèo. Hai nhà tuy có hoàn cảnh khác nhau nhưng lại xây dựng được tình xóm giềng rất tốt. Họ thường qua lại nói chuyện với nhau.

Một hôm có anh thương gia là bạn của anh nhà giàu sang nhà anh nhà nghèo chơi. Ngồi nói chuyện một lúc thì mọi người ngửi thấy mùi xào nấu từ bếp anh nhà giàu bay sang. Vợ anh nhà nghèo nói:

– Vợ chồng nhà tôi ăn cơm đúng vào lúc bếp nhà anh nhà giàu xào rau, rán cá thơm phức. Ngửi mùi xào nấu đó chúng tôi chẳng cần ăn cũng thấy no rồi. Anh thấy đấy, cả hai vợ chồng tôi đều béo tốt thế này cơ mà.

Người đấy nghe xong liền kể lại cho anh nhà giàu nghe. Nghe xong anh nhà giàu mới hiểu là tại sao nhà mình ăn toàn những món ngon mà chẳng bao giờ thấy có mùi vị, cả nhà ăn đều không thấy ngon và ngày càng gầy đi. Thế là anh nhà giàu giận anh nhà nghèo ra mặt. Còn anh nhà nghèo thì không hiểu tại sao ông bạn láng giềng giàu có của mình tự dưng lại ghét mình đến thế.

Anh nhà giàu nghĩ: Phải làm cho ra nhẽ vụ này”. Vì thế tức tốc vào kinh thành kính cẩn tâu vua câu chuyện trên. Vua cho gọi anh nhà nghèo đến hỏi:

– Chuyện anh nhà giàu nói thế có đúng không?

– Đúng ạ – Anh nhà nghèo trả lời: Chúng con ngửi mùi thịt, cá nấu nướng ở bếp nhà hàng xóm bay sang và ăn cơm nhà mình ạ.

Nhà vua nghĩ mãi không biết xử trí thế nào bèn nổi trống triệu tập triều đình và dân chúng lại tuyên bố:

– Ai xử được vụ kiện giữa anh nhà giàu và anh nhà nghèo ta sẽ phong cho làm tể tướng.

Cả nước lan truyền lệnh vua nhưng chưa thấy ai nhận xử vụ này. Sứ giả nhà vua đi mãi, cuối cùng gặp được thỏ nâu. Thỏ nâu hỏi:

– Bác sứ giả ơi, có chuyện gì xảy ra vậy?

– Nhà vua đang rất bối rối vì có anh nhà giàu và anh nhà nghèo kiện nhau. Vua sai tìm người tài giỏi xử giúp. Nếu ai xử được sẽ được phong làm tể tướng – Sứ giả trả lời.

– Hãy về thưa với nhà vua rằng tôi sẽ xử được vụ này – Thỏ vừa nhai rau ráu cà rốt vừa trả lời.

– Vậy thì đi ngay thôi.

Thỏ nâu theo sứ giả vào cung. Nghe sứ giả tâu là có một con thỏ muốn nhận xử vụ này, nhà vua rất ngạc nhiên. Nhưng rồi nhà vua cũng đồng ý và ra lệnh cho thỏ:

– Nhà ngươi phải xử cho công bằng để dân chúng được thấy. Nếu xử không công bằng ra sẽ chém đầu nhà ngươi.

– Cái đó tuỳ ngài – Thỏ nâu trả lời.

Thỏ nâu ngồi lên ghế quan toà và bắt đầu xét xử. Thỏ cho gọi anh nhà giàu và vợ chồng anh nhà nghèo đến. Thỏ hỏi anh nhà giàu trước:

– Theo anh mùi vị thức ăn mà anh nhà nghèo ngửi phải trả với giá bao nhiêu?

Anh nhà giàu ngãi tai, mãi mới ấp úng trả lời:

– Tôi nghĩ phải đáng trăm đồng bạc, không kém.

Thỏ quay sang anh nhà nghèo hỏi:

– Có phải vợ chồng anh ăn cơm vào lúc bếp nhà hàng xóm bốc mùi xào rán thức ăn không?

– Đúng đấy ạ – anh nhà nghèo trả lời – Chúng tôi ăn cơm vào lúc đó. Ông biết không mùi thức ăn của họ bay lên ngào ngạt.

– Thế anh có vào nhà hàng xóm khi họ xào nấu thức ăn không?

– Không bao giờ.

Thỏ quay ra chất vấn anh nhà giàu:

– Anh nhà nghèo nói không sai chứ.

– Không sai. Anh ta không đến bao giờ – Anh nhà giàu trả lời.

Thỏ nâu quay lại chỗ nhà vua, xin cho mượn trăm đồng bạc và ra lệnh lấy rèm vải ngăn phòng xử ra làm đôi, một bên anh nhà nghèo ngồi, một bên anh nhà giàu ngồi, sau đó Thỏ đưa tiền cho anh nhà nghèo:

– Hãy đếm đi, đếm to vào. Thỏ bảo: Còn anh nhà giàu, hãy chú ý nghe tiếng đếm.

Anh nhà nghèo đếm: “Một, hai, ba,…, một trăm”.

Khi đấy Thỏ nói với anh nhà giàu:

– Thế nào, ông nhận đủ một trăm rồi chứ.

Rồi Thỏ quay ra nói lớn:

– Anh nhà nghèo chỉ ngửi mùi thức ăn mà không được ăn nên đã trả tiếng đếm tiền cho anh nhà giàu. Như vậy là công bằng. Phiên toà kết thúc.

Lúc chuẩn bị ra về, Thỏ nâu bảo:

– Những chuyện lặt vặt như thế này các ngươi phải tự giải quyết lấy, không phải chuyện gì cũng đưa nhau ra tòa xét xử mất thời gian công sức mà lại mất cả tình hàng xóm láng giềng nữa.

Hai người gật đầu xin hứa sẽ sống tốt hơn để không làm phiền ai và giữ được tình người.

THỎ THẦY KIỆN

Cổ tích Campuchia

Ở một làng kia, có hai người láng giềng, một người tốt, siêng năng, hiền lành, một người tham lam, quỷ quyệt. Người tốt tên là Rốc-say. Người xấu tên là Thi-say. Một hôm hai người rủ nhau vào rừng đặt bẫy thú. Rốc-say đặt bẫy dưới đất, còn Thi-say đặt bẫy trên cây. Xong đâu đấy, cả hai cùng quay về nhà ngủ.

Mờ sáng hôm sau, Thi-say trở dậy, lần ra rừng. Chàng ta trèo lên cây, thấy bẫy rỗng không, chẳng có con thú nào mắc bẩy của mình cả. Thi-say liền mò sang bẫy của Rốc-say. Một con hươu đã bị mắc bẫy. Thi-say liền tháo ngay bẫy của Rốc-say, vác con hươu, trèo lên cây, mắc vào bẫy của mình. Xong đâu đấy, anh ta quay về nhà, làm nốt giấc ngủ còn dở dang.

Khi Rốc-say ra xem bẫy thì thấy bẫy của mình đã sập, trong bẫy còn vết máu, nhưng thú thì chẳng thấy đâu. Anh biết ngay là có kẻ đã vớt phỗng tay trên mất con thú của mình. Anh lần theo vết máu dưới đất để tìm. Vết máu dẫn Rốc-say tới gốc cây có bẫy của Thi-say. Chàng ta vội trèo lên cây thì thấy con hươu của mình nằm gọn trong bẫy của ông bạn láng giềng.

Anh về nhà, kể lại chuyện ấy cho vợ nghe, rồi nói:

– Chuyện đâu có chuyện lạ đời. Hươu mà lại biết chạy lên cây chui vào bẫy! Đúng là Thi-say đã đánh tráo con hươu của mình.

Vợ Rốc-say liền xui chồng đi kiện. Anh chàng nghe lời, vội đi trình quan ngay. Quan cho đòi cả hai bên nguyên, bị lên hầu, rồi xử rằng:

– Xưa nay vật nào đã nằm ở đất của nhà ai, thì thuộc về nhà ấy. Con hươu đã nằm trong bẫy của Thi-say, vậy thì Thi-say được con hươu ấy.

Xử xong, quan cho hai người về. Nhưng Rốc-say không chịu. Anh ta xin quan hoãn việc thi hành bản án lại một ngày để anh ta tìm thầy kiện. Quan bằng lòng và hẹn đến sáng sớm ngày sau sẽ xử lại vụ kiện này. Rốc-say ra về, lòng buồn phiền, mặt cau có, giận dữ vì nỗi thua kiện oan. Dọc đường anh tình cờ gặp một con thỏ đang gặm cỏ ở bên đường. Thỏ hỏi:

– Này bác, có việc gì mà vẻ mặt bác buồn phiền làm vậy?

– Đang bực mình vì thua kiện đây – Rốc-say trả lời. Rồi anh chàng Rốc-say đem đầu đuôi câu chuyện kể cho Thỏ nghe.

Nghe xong, Thỏ nói:

– Này bác, để đấy tôi giúp cho. Nhưng nếu mà được kiện thì bác trả công tôi những gì?

Rốc-say trả lời:

– Được ta sẽ biếu chú năm “bất”

Thỏ cười:

– Tôi thì cần gì tiền. Chỉ cần bác cho tôi một nải chuối thật to, chín là tốt rồi.

Rốc-say trả lời:

– Cái đó thì có khó gì! Nếu chú giúp ta được kiện, ta sẽ biếu chú cả buồng chuối, chứ chẳng phải là một nải chuối đâu.

Hai bên tạm biệt nhau, hẹn sáng mai lại gặp.

Sáng sớm hôm sau, Rốc-say ra chỗ hẹn gặp Thỏ. Nhưng đợi hoài mà chẳng thấy Thỏ đâu. Mãi đến lúc mặt trời đã lên cao bằng con sào mới thấy Thỏ lững thững đi tới. Thỏ gặp Rốc-say chào hỏi vồn vã, nhưng chẳng nói gì tới việc kiện cáo cả. Nó hỏi Rốc-say:

– Thế nào, bác đã sắp sẵn chuối cho tôi chưa?

Rốc-say sốt ruột trả lời:

– Đâu đã vào đấy rồi. Nhưng này, ta đi hầu kiện thôi chứ, quá muộn rồi!

Nhưng thỏ vẫn nhở nhơ gặm cỏ, chơi đường, làm như không biết gì đến vẻ sốt ruột của Rốc-say. Nó bảo:

– Trời hôm nay nóng thật!

Rốc-say ừ hừ cho qua chuyện, rồi lại giục:

– Này, chú Thỏ, đi thôi chứ? Quan hẹn là sáng sớm đã phải có mặt rồi!

Lúc ấy, Thỏ mới nói:

– Đừng có cuống lên thế. Mọi việc đã có tôi thu xếp, bác cứ để mặc tôi.

Nói đoạn, Thỏ lại nằm khểnh, gãi đầu, gãi bụng. Rốc-say nén lòng đợi một lúc, nhưng rồi ruột nóng như lửa đốt, anh lại nói:

– Chú định thế nào, chú Thỏ! Quá hẹn lâu rồi!

Thỏ bực quá, gắt lên:

– Đã bảo là cứ mặc tôi mà lại! Lúc nào tôi thấy cần đi, tôi khắc bảo.

Thỏ đợi đến lúc mặt trời gần đứng bóng mới cùng Rốc-say đi đến quan hầu kiện. Lúc ấy đã gần tan buổi hầu. Quan thấy Rốc-say đến liền mắng:

– Sao bây giờ ngươi mới vác mặt đến? Đã đến muộn như vậy thì ta cho ngươi biết tay: ta sẽ không xử lại nữa, cứ y án hôm qua mà thi hành!

Thỏ lúc ấy mới tiến ra. Nó vái chào quan rất cung kính, rồi nói:

– Xin quan hãy bớt giận. Để cho bác Rốc-say đến hầu kiện muộn, chính là tại tôi. Tôi đã giữ bác Rốc-say lại đường để cùng xem chuyện kì lạ! Từ thuở cha sinh mẹ đẻ, quả là bây giờ tôi mới thấy là một! Quan mà trông thấy việc kì lạ như vậy, thì chắc chắn là quan cũng không thể nhấc chân mà bước đi được.

Quan nghe Thỏ nói thế, lấy làm lạ, ra lệnh:

– Ngươi hãy kể chuyện ấy cho ta nghe xem nào!

Thỏ liền nói:

– Bẩm vâng! Số là tôi đang đi ở giữa đường, thì bỗng thấy một đàn cá đông không biết đâu mà kể. Chúng bò lên đường rồi nối đuôi nhau leo thẳng lên cây, hái quả ăn. Bẩm quan, quả là như vậy, tôi cứ đứng sững mà nhìn, không sao đi được nữa.

Quan nghe đến đây thì đập bàn quát:

– Nói láo. Ngươi nói không thể tin được. Đời thuở nhà ai mà lại có chuyện cá trèo lên cây hái quả ăn.

Thỏ đợi quan nói xong, liền mỉm cười, nói:

– Bẩm quan, thế mà có người lại cho là thực đấy. Có đời thuở nhà ai hươu lại trèo lên cây chui vào bẫy không? Quan không tin là cá biết trèo cây thì sao quan lại cho là hươu biết trèo? Tại sao quan lại cho Rốc-say thua kiện?

Nghe Thỏ nói vậy, quan tỉnh ngộ, hiểu ngay bản án hôm trước, cho Rốc-say được kiện, bắt Thi-say phải trả con hươu lại cho Rốc-say.

Rốc-say sung sướng vác hươu, cùng Thỏ đi về. Và tất nhiên, Thỏ đã được chén một bữa chuối no nê, thỏa thích.