Giáo án môn Ngữ văn lớp 10 bài 75

Hoạt động của GV&HS

Nội dung kiến thức cơ bản

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

GV HD HS tìm hiểu mục đích, yêu cầu tóm tắt VBTM.

- Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh?

Hs theo dõi sgk, trả lời.

GV HD HS về cách tóm tắt văn bản thuyết minh.

Yêu cầu hs đọc văn bản.

- Văn bản nhà sàn thuyết minh về đối tượng nào?

- Đại ý của văn bản là gì?

- Có thể chia văn bản trên thành mấy đoạn, ý chính của mỗi đoạn là gì? ( Bố cục?)

- Viết văn bản tóm tắt khoảng 10 dòng?

Hs làm , đọc trước lớp.

Gv nhận xét, đánh giá, chốt ý.

- Nêu cách tóm tắt văn bản thuyết minh?

Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

Yêu cầu hs đọc lại văn bản bài Thơ Hai-cư.

- Hs thực hành làm các yêu cầu trên.

Gv nhận xét, bổ sung.

Yêu cầu hs đọc văn bản.

- Xác định đối tượng thuyết minh? So với các văn bản thuyết minh trên, đối tượng và nội dung thuyết minh của nó có gì khác?

- Viết tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên

I.Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh

1. Mục đích

- Hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn.

- Giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc về văn bản đó.

2. Yêu cầu

- Ngắn gọn, rành mạch.

- Sát với nội dung văn bản gốc.

II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh

1. Văn bản: Nhà sàn.

- Đối tượng thuyết minh: Nhà sàn- một kiểu nhà ở chủ yếu của người dân miền núi.

- Đại ý: Nguồn gốc, kiến trúc, giá trị sử dụng của nhà sàn.

- Bố cục:

MB: Nhà sàn...văn hóa cộng đồng" định nghĩa, mục đích sử dụng của nhà sàn.

TB: Toàn bộ ...là nhà sàn" Cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn.

KB: Còn lại" Khẳng định giá trị thẩm mĩ của nhà sàn

- Tóm tắt: Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc một số mục đích khác. Nhà sàn được cấu tạo bởi các vật liệu tự nhiên. Mặt sàn làm bằng tre hoặc gỗ tốt bền, liên kết ở lưng chừng các hàng cột. Gầm sàn làm kho chứa, chuồng nuôi gia súc hoặc bỏ trống. Khoang giữa để ở, hai khoang bên cạnh dùng để tiếp khách, nấu ăn, tắm rửa... Hai đầu nhà có cầu thang. Nhà sàn tồn tại phổ biến ở miền núi VN và ĐNA, có từ thời đại Đá mới. Nó có nhiều tiện ích: phù hợp với nơi cư trú miền núi, tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh, đảm bảo an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số dân tộc miền núi nước ta đạt trình độ kĩ thuật, thẩm mĩ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch.

2. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh

- Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt.

- Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh.

- Tìm bố cục văn bản.

- Tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt.

* Luyện tập

1. Tóm tắt phần tiểu dẫn bài Thơ Hai-cư:

- Đối tượng thuyết minh: tiểu sử, sự nghiệp của nhà thơ Ba-sô và những đặc điểm của thơ Hai-cư.

- Bố cục: + Đoạn 1: Tiểu sử, sự nghiệp của nhà thơ Ba-sô.

+ Đoạn 2: Đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ Hai-cư.

- Tóm tắt: M. Ba-sô (1644-1694) là nhà thơ hàng đầu của Nhật Bản. Ông sinh ra ở U-ê-nô, xứ I-ga, trong một gia đình võ sĩ cấp thấp. Khoảng năm 28 tuổi, ông chuyển đến Ê-đô sinh sống và làm thơ Hai-cư với bút hiệu Ba-sô. Ông để lại nhiều tác phẩm, nổi tiếng nhất là Lối lên miền Ô-ku.

Thơ Hai-cư có số từ vào loại ít nhất thế giới, chỉ có 17 âm tiết, được ngắt ra làm ba đoạn theo thứ tự thường là 5-7-5 âm. Thơ Hai-cư thấm nhuần tinh thần thiền tông và văn hóa phương Đông nói chung. Nó thường chỉ dùng những nét chấm phá, chỉ gợi chứ ko tả, chứa rất nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc. Cùng với nghệ thuật vườn cảnh, trà đạo, hoa đạo, hội họa, tiểu thuyết,...thơ Hai-cư là một đóng góp lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hóa nhân loại.

2. Tóm tắt văn bản: Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội.

- Đối tượng thuyết minh: Đền Ngọc Sơn (thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội).

- Nội dung thuyết minh: giới thiệu quang cảnh và biểu cảm.

-Tóm tắt: Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên đỉnh Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp là ba chữ “tả thiên thanh” (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là Đài Nghiên. Gọi là Đài Nghiên bởi hình tượng cổng này là “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa “ao nghiên, ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc- nơi tọa lạc ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước.