Soạn Văn 9 bài Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới VNEN

"Hành trang" theo nghĩa đen nghĩa là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa.

Trong một số trường hợp, từ "hành trang" còn mang ý nghĩa là hành trang tinh thần như tri thức, kỹ năng, thói quen… Nghĩa này được sử dụng theo phương thức ẩn dụ.

Hành trang về kiến thức: học sinh lớp 9 cần nắm vững kiến thức của chương trình trung học cơ sở để có một nền tảng chắc chắn cho việc tiếp thu những kiến thức nâng cao hơn ở chương trình trung học phổ thông sau này.

Trang bị những phương pháp học tập phù hợp với chương trình học có cường độ cao và kiến thức nặng hơn so với những năm học cơ sở.

Hành trang về tâm lí: Chuẩn bị tâm lí sẵn sàng thích nghi với môi trường mới, với những người bạn mới, thầy cô mới và phương pháp học tập mới,…

Bài viết nêu ra 3 luận điểm lớn, mỗi luận điểm này lại được cụ thể hoá bằng một hệ thống luận cứ, dẫn chứng sinh động, cụ thể theo một trình tự lập luận rất hợp lí và chặt chẽ:

Luận điểm 1: Trong hành trang vào thế kỉ mới, sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất.

• Từ cổ chí kim bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử;
• Trong thời kì kinh tế tri thức phát triển thì vai trò của con người lại càng nổi trội.

Luận điểm 2: Bối cảnh của thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề của đất nước.

• Bối cảnh hiện nay là một thế giới mà khoa học công nghệ phát triển như huyền thoại, sự giao thoa, hội nhập ngày càng sâu rộng giữa các nền kinh tế;
• Nước ta phải đồng thời giải quyết ba nhiệm vụ: thoát khỏi tình trạng nghìn năm lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đồng thời phải tiếp cận ngay với nền kinh tế tri thức.

Luận điểm 3: Những cái mạnh, cái yếu của người Việt Nam cần được nhận thức rõ trong quá trình xây dựng nền kinh tế mới.

Quan điểm của tác giả là hoàn toàn đúng đắn vì:

• Từ xưa đến nay, con người bao giờ cũng là động lực phát triển của lịch sử. Con người chính là nguồn nhân lực cốt yếu, là nguồn động lực lớn lao để phát triển kinh tế, xã hội của một đất nước.
• Trong thời kì hiện đại hóa hiện nay, con người càng đóng vai trò chủ đạo, bởi con người chính là chủ nhân của mọi hoạt động lao động sản xuất.

Những điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam được tác giả nêu và phân tích trong bài viết:

• Con người Việt Nam thông minh, nhạy bén dễ nắm bắt cái mới nhưng lại thiếu đi những kiến thức cơ bản cũng như hạn chế về khả năng thực hành.
• Cần cù sáng tạo nhưng thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ, chưa quen với cường độ khẩn trương.
• Con người Việt Nam có truyền thông lâu đời đùm bọc đoàn kết thương yêu nhau trong công cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm, thế nhưng trong sản xuất làm ăn lại có tính đố kị làm giảm đi sức mạnh và tính liên kết trong sản xuất.
• Bản tính thích ứng nhanh, nhưng lại có nhiều hạn chế trong thói quen, nếp nghĩ, quen bao cấp, rất sùng ngoại nhưng có khi lại bài ngoại đến mức cực đoan, khôn vặt, ít giữ chữ "tín".

Những điểm mạnh này sẽ giúp chúng ta thích nghi và đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao của thời đại. Tuy nhiên, những điểm yếu còn tồn tại sẽ kìm hãm bước đi đó và khiến cho sự đổi mới, tiến bộ không được triệt để và toàn diện.

Thái độ của tác giả đối với con người và dân tộc mình trước yêu cầu của thời đại:

Tác giả không chỉ có ca ngợi, cũng không chỉ toàn phê phán một cách cực đoan mà đã nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, tôn trọng sự thực, đối chiếu và đánh giá những điểm mạnh cũng như những điểm yếu của người Việt Nam trong quan hệ với công việc, trong yêu cầu của sự phát triển xã hội. Đó là sự đánh giá rất khách quan và khoa học, không bị rơi vào sự tự cao quá mức hay tự ti, miệt thị dân tộc, xuất phát từ thiện chí của tác giả muốn để chúng ta nhìn nhận về mình một cách đúng đắn, chân thực, ý thức được những mặt tốt cũng như mặt chưa tốt của mình để phát huy hoặc sửa đổi.

- Trong các từ ngữ in trên, từ Này dùng để gọi, cụm từ Thưa ông dùng để đáp.

- Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu.

- Trong những từ ngữ in đậm trên, từ "Này" được dùng để tạo lập cuộc thoại, cụm từ "Thưa ông" được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra.

- Nếu được lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa của sự việc của mỗi câu trên không thay đổi. Vì đây là thành phần phụ chú của câu chỉ đóng vai trò bổ sung ý nghĩa cho thành phần chính. Nội dung chính của câu không nằm trong thành phần này.

- Ở câu (1), cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho" đứa con gái đầu lòng của anh".

- Cụm chủ – vị “tôi nghĩ vậy” có tác dụng báo cho độc giả biết rằng nhận định “Lão không hiểu tôi” diễn ra trong suy nghĩ của riêng “tôi”, là suy đoán chủ quan của “tôi”, chứ chưa hẳn đã đúng.

Thành phần gọi đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.

Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.

d) Văn bản sử dụng phép lập luận chứng minh là chủ yếu.

Từ những dẫn chứng cụ thể, người viết khẳng định sự đúng đắn của tư tưởng “Tri thức là sức mạnh” và “Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”, qua đó phê phán những người không biết quý trọng tri thức, sử dụng tri thức sai mục đích và đề cao vai trò của tri thức đối với sự phát triển của đất nước. Cách lập luận này tạo nên sức thuyết phục cao cho văn bản.

Sự khác nhau giữa bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí với bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống:

• Bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng cuộc sống: Từ một sự việc, hiện tượng xuất phát từ thực tế trong đời sống, người viết nêu ra vấn đề mang ý nghĩa tư tưởng, đạo lí.
• Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí: Bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích… làm sáng tỏ, một vấn đề tư tưởng, đạo lí, chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của nó; qua đó khẳng định tư tưởng của người viết.

Một số dẫn chứng về các điểm mạnh của con người Việt Nam:

Thông minh:

• Đạt rất nhiều giải thưởng cao trong những cuộc thi quốc tế (tính đến năm 2017, sau 41 lần tham dự Olympic Toán học Quốc tế, nếu tính về thứ hạng, đoàn Việt Nam đạt thành tích tốt nhất tại IMO 1999, 2007 và 2017 (đều đứng thứ 3 toàn đoàn với 3 huy chương vàng, 3 huy chương bạc).
• Trong kỳ thi Toán và Khoa học quốc tế (IMSO) 2017 tại Singapore, Việt Nam đã giành được 12 huy chương (3 huy chương vàng, 8 huy chương bạc và một giải đồng)

Cần cù, sáng tao:

• Ông Đỗ Đức Cường phát minh ra máy ATM làm nên cuộc cách mạng trong hệ thống ngân hàng thế giới.
• Ông Nguyễn Quốc Hào cần mẫn tự nghiên cứu chế tạo thành công tàu ngầm mini.
• Bác Vũ Đình Phúc (đường Nguyễn Siêu, Xóm Mới, phường 7, TP Đà Lạt) đã giành 2 năm mày mò nghiên cứu để sản xuất ra máy xay phế phẩm nông nghiệp làm phân hữu cơ, tận dụng phế phẩm nông nghiệp, giảm rác thải đồng thời phục vụ sản xuất.

Một số dẫn chứng về các điểm yếu của con người Việt Nam:

• Không có tinh thần kỉ luật: làm việc không theo kế hoạch, nước đến chân mới nhảy, không tuân thủ giờ giấc,…
• Thói quen “khôn vặt”, “bóc ngắn cắt dài”, không coi trọng chữ “tín”: các cửa hàng bán rượu trên phố Hàng Buồm, Tạ Hiện, Phan Bội Châu, chợ Hàng Da ở Hà Nội sử dụng những chai rượu lâu được vận chuyển từ các cửa khẩu, dán tem thành rượu hợp pháp và bán cho người dân.

Thành phần gọi - đáp trong đoạn trích: Các từ Này, Vâng

Trong đó, từ Này dùng để gọi, từ Vâng dùng để đáp.

Quan hệ giữa người gọi với người đáp là quan hệ trên – dưới.

Thành phần phụ chú trong các câu:

(1) kể cả anh (chú thích phạm vi bao quát của cụm từ này, bổ sung cho chúng tôi, mọi người).

(2) các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ (giải thích cho những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này bao gồm những ai và ai có vai trò quan trọng nhất).

(3) những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới (chú thích cho cụm từ lớp trẻ, mở rộng đồng thời nhấn mạnh ý nghĩa về vai trò của lớp trẻ đối với tương lai của đất nước).

(4) có ai ngờ (cho thấy thái độ, ngạc nhiên của người nói - nhân vật “tôi"); thương thương quá đi thôi (cho thấy tình cảm mến thương của người nói - nhân vật “tôi").

Văn bản trên thuộc loại nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.

Văn bản nghị luận về giá trị của thời gian.

Các luận điểm chính của văn bản:

• Thời gian là sự sống
• Thời gian là thắng lợi
• Thời gian là tiền
• Thời gian là tri thức

Trong văn bản, người viết chủ yếu sử dụng phép lập luận phân tích và chứng minh.

Các luận điểm này lại được chứng minh bằng những dẫn chứng từ thực tiễn. Mạch triển khai lập luận của bài văn đơn giản nhưng cô đọng, sáng rõ và chặt chẽ.

Đi qua những cuộc cách mạng công nghiệp vĩ đại, thế giới ngày càng phát triển với những phát minh hiện đại và tiên tiến hơn. Cuộc sống của con người theo đó cũng ngày càng được nâng cao về mọi mặt. Trò chơi điện tử chính là một sáng tạo thông minh của nhân loại, ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống giải trí của con người.

Trò chơi điện tử là một tiện ích công nghệ ra đời cùng sự phát triển của tin học, phục vụ nhu cầu giải trí của con người. Nó bao gồm hệ thống những trò chơi được thiết lập bởi các phần mềm thông minh, có nhân vật, âm thanh và hệ thống hình ảnh hấp dẫn, có nhiều yếu tố chân thực.

Là một trong những phát minh mang tính sáng tạo cao của con người, trò chơi điện tử trước hết là một trò chơi hấp dẫn và có nhiều điều thú vị. Trong những năm gần đây, trò chơi điện tử đã trở thành một thú tiêu khiển mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với cuộc sống hiện đại, thu hút đông đảo thanh thiếu niên tham gia.

Chúng ta không thể phủ nhận những yếu tố tích cực của trò chơi điện tử. Nó dễ thao tác, dễ tiếp cận khi mọi người, ở mọi lứa tuổi khác nhau đều dễ dàng tiếp cận được qua hệ thống mạng Internet hoặc những trung tâm thương mại có kết nối tự động. Với hình ảnh âm thanh mới lạ, nhiều thể loại phong phú và tính tái hiện chân thực, trò chơi điện tử có tác dụng giải trí cao, có khả năng giảm bớt áp lực, căng thẳng trong cuộc sống. Rất nhiều trò chơi điện tử được sáng tạo theo nội dung tư duy trí tuệ góp phần rèn luyện tư duy và trí thông minh như trò chơi ghép chữ, cờ vua, đố vui…Đặc biệt, nó khá phù hợp với lứa tuổi mới lớn, thúc đẩy đam mê khám phá của các em. Không ít thiên tài công nghệ thông tin trên thế giới, nhờ đam mê trò chơi điện tử mà sáng chế ra những công trình kiến trúc vĩ đại.

Tuy nhiên, song song cùng những tác động tích cực, trò chơi điện tử cũng giống như con dao hai lưỡi, tiềm tàng nhiều tác động tiêu cực. Những người sáng tạo ra trò chơi điện tử, lựa chọn rất nhiều nội dung khác nhau. Ngoài những trò chơi giải trí lành mạnh, có rất nhiều trò chơi mang xu hướng bạo lựa, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhân cách của người chơi, đặc biệt là các em nhỏ. Những năm gần đây, cả xã hội đã từng ngỡ ngàng trước tình trạng trẻ em trở nên tăng động do tiếp xúc với những trò chơi bạo lực.

Trò chơi điện tử được vận hành qua thiết bị điện tử. Những thiết bị điện tử sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của người chơi, gây ra tình trạng suy nhược, mệt mỏi, nặng hơn có thể dẫn đến đột quỵ khi nghiện. Nhiều thanh thiếu niên vì quá say mê trò chơi điện tử mà bỏ bê học hành, sức khỏe dần giảm sút. Có trường hợp vì nghiện trò chơi điện tử mà quên ăn uống, nghỉ ngơi dẫn đến tử vong. Chưa kể đến, nghiện trò chơi điện tử có thể biến một học sinh ngoan hiền trở thành kẻ trộm cắp tài sản, giết người cướp của để thỏa mãn nhu cầu của mình. Đã từng có câu chuyện, người cháu vì nghiện chơi điện tử mà giết hại chính người bà của mình khi bị ngăn cấm.

Những tác động trái chiều của trò chơi điện tử từ lâu đã không còn xa lạ trong xã hội hiện đại. Song không phải ai cũng nhận thức được và tỉnh táo tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực của nó. Có người biết dừng lại đúng lúc, coi trò chơi điện tử chỉ là một hình thức giải trí. Cũng có người không làm chủ được bản thân, sa vào say mê quá độ dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc.

Gia đình, nhà trường và xã hội cần chung tay nâng cao nhận thức cho con em mình và mọi người về trò chơi điện tử. Trò chơi điện tử vốn là thú vui giải trí hấp dẫn nhưng không biết hạn chế, nó sẽ trở thành mối nguy hại cho cả xã hội. Hãy tỉnh táo trước những cám dỗ của trò chơi điện tử, đừng để phát kiến thông minh của nhân loại trở thành công cụ phá hủy cuộc sống.