Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào?

Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào? được chúng tôi sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Lịch sử lớp 8. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Câu hỏi: Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào?

Lời giải:

- Phong trào Cần Vương nổ ra vào cuối thế kỷ 19 do đại thần nhà Nguyễn là Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi khởi xướng, trước sự xâm lược của thực dân Pháp. Hưởng ứng chiếu Cần Vương, nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta nổ ra khắp nơi.

- Cuộc phản công tại kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết phải đưa vua Hàm Nghi chạy lên căn cứ Tân Sở (Quảng Trị).

- Ngày 13-7-1885, ông nhân danh vua Hàm Nghi ra “Chiếu Cần Vương”, kêu gọi văn thân và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước.

- Phong trào Cần vương diễn ra sôi nổi từ năm 1885 đến cuối thế kỉ XIX. Chia làm 2 giai đoạn:

+ Giai đoạn 1 (1885 - 1888) phong trào bùng nổ trên khắp cả nước, nhất là từ Phan Thiết trở ra. Tháng 11-1888, nhờ có tay sai dẫn đường, quân Pháp bắt vua Hàm Nghi đi đày sang An-giê-ri (châu Phi). Phong trào Cần Vương vẫn được duy trì.

+ Giai đoạn 2 (1888 - 1896) phong trào quy tụ trong những cuộc khởi nghĩa lớn, có quy mô và trình độ tổ chức cao hơn, tập trung ở các tỉnh Bắc Trung Kì và Bắc Kì.

I. Ý nghĩa của phong trào Cần Vương

- Cần Vương nghĩa mang nghĩa là “phò vua”, “giúp vua”. Trong lịch sử Việt Nam, trước nhà Nguyễn, đã có những thế lực nhân danh vua giúp vua như thời Lê sơ, nghĩa quân hưởng ứng lời kêu gọi của vua Lê Chiêu Tông chống lại gian thần Mạc Đăng Dung. Tuy nhiên, phong trào này không để lại nhiều ấn tượng và khi nhắc đến Cần Vương, người ta thường hiểu là phong trào chống thực dân Pháp xâm lược.

- Phong trào thu hút một số quan lại triều đình và văn thân tham gia. Ngoài ra, phong trào còn thu hút được đông đảo các tầng lớp sĩ phu yêu nước lúc bấy giờ tham gia. Phong trào Cần Vương thực sự trở thành một hệ thống các cuộc khởi nghĩa vũ trang trên cả nước, hưởng ứng chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi, kéo dài từ năm 1885 đến năm 1896.

II. Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào

1. Phong trào Cần Vương nổ ra

- Phe chủ chiến trong triều đình Huế do Tôn Thất Thuyết đại diện đã ra tay, thủ tiêu các vua thân Pháp và tiến hành các cuộc phản công.

- Cuộc phản công ở kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết phải đưa vua Hàm Nghi chạy về căn cứ Tân Sở (Quảng Trị).

- Ngày 13/7/1885, ông ban hành “Chiếu Cần Vương” nhân danh vua Hàm Nghi, kêu gọi quân dân đứng lên phò vua cứu nước.

=> Một phong trào yêu nước chống ngoại xâm nổi lên, kéo dài đến cuối thế kỷ XIX, được gọi là Phong trào Cần Vương.

2. Các giai đoạn phát triển của phong trào Cần vương

Phong trào Cần Vương diễn ra sôi nổi từ năm 1885 đến cuối thế kỷ 19. Chia làm 2 giai đoạn:

+ Giai đoạn 1 từ giữa năm 1885 đến tháng 11 năm 1888

• Sau khi chiếu Cần Vương ra đời, nhiều văn thân, sĩ phu yêu nước nhiệt liệt hưởng ứng. Họ đã tập hợp nghĩa quân, xây dựng căn cứ, chiến đấu quyết liệt với thực dân Pháp và tay sai trên một địa bàn rộng lớn, tại các tỉnh Miền Bắc và Trung Kỳ.
• Có nhiều văn thân, người cùng chí hướng tham gia như Trần Xuân Soạn, Mai Xuân Thưởng, Phan Đình Phùng, Phạm Bành.
• Đặc điểm của phong trào thời kỳ này là trong những hoàn cảnh nhất định, phong trào đặt dưới sự chỉ huy thống nhất của triều đình kháng chiến do vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết đứng đầu.
• Cuối năm 1888, vua Hàm Nghi bị bắt, giai đoạn đầu kết thúc.

+ Giai đoạn 2 từ cuối năm 1888 đến năm 1896

• Tuy không còn sự lãnh đạo thống nhất của triều đình nhưng các phong trào Cần Vương vẫn tiếp tục phát triển và quy tụ thành những cuộc nổi dậy rộng lớn, có trình độ tổ chức cao hơn và duy trì được cuộc kháng chiến chống Pháp trong nhiều năm như: Khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Tống Duy Tân, khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo.
• Tuy nhiên, phong trào phản vua thời kỳ này không thể khắc phục được tình trạng hy sinh, thiếu sự phối hợp, chỉ đạo thống nhất của địa phương Các cuộc nổi dậy lần lượt thất bại, năm 1896 phong trào Cần Vương chấm dứt...

-------------------------------------

Ngoài nội dung Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào? đã được VnDoc giới thiệu, mời các bạn cùng tham khảo thêm Giải bài tập SGK môn Lịch sử lớp 8, Giải bài tập SBT môn Lịch sử 8 để hoàn thành tốt chương trình học THCS.