So sánh miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu

Ôn tập môn Sinh học 10

Chúng tôi xin giới thiệu bài So sánh miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Sinh học lớp 10. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

So sánh miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu

1. Thế nào là miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu?
2. Miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu có vai trò gì?
3. Ứng dụng y học
4. Kết luận

Câu hỏi: So sánh miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu

Trả lời:

Giống nhau

Cả hai loại miễn dịch đều nằm trong nhóm phản ứng miễn dịch của hệ thống miễn dịch của cơ thể. Nhiệm vụ của cả hai đều bảo vệ cơ thể chống lại mầm bệnh và các tế bào bạch cầu liên quan đến cả hai.

Khác nhau

Có rất nhiều điểm khác nhau ở cả hai loại miễn dịch trên như:

Tính đặc hiệu:

- Miễn dịch đặc hiệu: Là miễn dịch hình thành để đáp lại sự xâm nhập của một kháng nguyên cụ thể.

- Miễn dịch không đặc hiệu: Là sự bảo vệ ngay lập tức của hệ thống miễn dịch không cần tiếp xúc với kháng nguyên trước đó.

Thành phần khác nhau của hai loại miễn dịch:

- Miễn dịch đặc hiệu: Miễn dịch qua trung gian tế bào và tế bào là các thành phần của phản ứng miễn dịch đặc hiệu.

- Miễn dịch không đặc hiệu: Hàng rào vật lý, hóa học, thực bào, histamin, phản ứng viêm, sốt, … là các thành phần của phản ứng miễn dịch không đặc hiệu.

Khả năng ghi nhớ:

- Miễn dịch đặc hiệu: Miễn dịch đặc hiệu tạo ra một bộ nhớ miễn dịch, tức là khi kháng nguyên đã xâm nhập một lần, nó sẽ ghi nhớ kháng nguyên này và cách thức chống lại nó ở những lần xâm nhập tiếp theo.

- Miễn dịch không đặc hiệu: Miễn dịch không đặc hiệu thì không tạo ra bộ nhớ miễn dịch.

Thời gian đáp ứng:

- Miễn dịch đặc hiệu: Phản ứng miễn dịch đặc hiệu xảy ra đáp ứng gần như tức thì.

- Miễn dịch không đặc hiệu: Phản ứng miễn dịch không đặc hiệu cần thời gian để xảy ra đáp ứng.

Tính hiệu quả:

- Miễn dịch đặc hiệu: đáp ứng miễn dịch đặc hiệu có hiệu quả hơn.

- Miễn dịch không đặc hiệu: đáp ứng miễn dịch không đặc hiệu ít hiệu quả hơn đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

1. Thế nào là miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu?

Để hiểu về cách so sánh miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu cùng ý nghĩa của chúng, cùng tìm hiểu một những nội dung cơ bản cần thiết dưới đây nhé.

Miễn dịch là gì?

Bạn có thể hiểu một cách đơn giản thế này, miễn dịch là cách mà cơ thể bạn sử dụng rất nhiều các cơ chế để chống lại các tác nhân gây hại từ bên trong (rối loạn xảy ra trong tế bào, loại bỏ các tế bào già, chết) và bên ngoài (các vi sinh vật, vi khuẩn, virus xâm nhập từ bên ngoài vào).

Nhờ có miễn dịch mà bạn sẽ không bị một số bệnh nào đó dù cho bạn sống trong một môi trường có nhiều vi khuẩn gây bệnh.

Dựa vào tính đặc hiệu (bạn sẽ hiểu tính đặc hiệu ở đây là gì sau khi tìm hiểu sư so sánh miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu dưới đây) mà miễn dịch có thể chia làm 2 loại:

- Miễn dịch đặc hiệu:

+ Là phản ứng miễn dịch chống lại một kháng nguyên cụ thể.

+ Đây là tuyến phòng thủ thứ 3 của cơ thể, được kích hoạt sau sự thất bại của hệ thống miễn dịch không đặc hiệu trong việc tiêu diệt mầm bệnh.

- Miễn dịch không đặc hiệu:

+ Phản ứng miễn dịch không đặc hiệu là phản ứng bảo vệ ngay lập tức của hệ thống miễn dịch mà không cần phải tiếp xúc với kháng nguyên.

+ Nó là tuyến phòng thủ đầu tiên (bao gồm da, các lớp chất nhầy hay nước bọt, nước mắt, axit dạ dày – những hàng rào hóa học ngăn cản sự xâm nhập của mầm bệnh) và tuyến phòng thủ thứ 2 của cơ thể (với sự hiện diện của các tế bào đại thực bào, tế bào giết tự nhiên, bạch cầu đơn nhân, bạch cầu trung tính, tế bào mast đóng vai trò thực bào và phản ứng viêm, sốt, histamin,…)

2. Miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu có vai trò gì?

Hệ thống miễn dịch của cơ thể gồm có hai hệ thống là hệ thống miễn dịch không đặc hiệu và hệ thống miễn dịch đặc hiệu. Hai hệ thống này đều có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các mầm bệnh, chúng ta cùng tìm hiểu vai trò của từng hệ miễn dịch đối với cơ thể.

Vai trò của miễn dịch đặc hiệu là gì?

Miễn dịch đặc hiệu được tạo ra do quá trình nhiễm mầm bệnh hoặc tiêm vacxin và chỉ có khả năng miễn dịch với một loại bệnh nhất định. Miễn dịch đặc hiệu bảo vệ cơ thể chống lại sự tái nhiễm của các yếu tố gây bệnh lặp lại, chỉ có đáp ứng miễn dịch chống lại một kháng nguyên cụ thể, đáp ứng này được kích hoạt sau khi các đáp ứng miễn dịch không đặc hiệu thất bại.

Hệ thống miễn dịch không đặc hiệu giúp ích gì cho cơ thể?

Hệ thống miễn dịch không đặc hiệu gồm các cơ quan biểu bì như da, niêm mạc, các tế bào miễn dịch như bạch cầu đa nhân trung tính, tế bào đại thực bào, tế bào diệt tự nhiên, bạch cầu đơn nhân, tế bào mast và những phân tử chất do tế bào tiết ra như các lysozyme…. Khi các mầm bệnh xâm nhập cơ thể hệ thống miễn dịch không đặc hiệu sẽ có đáp ứng để bảo vệ cơ thể dù chưa từng tiếp xúc với kháng nguyên, là tuyến phòng thủ đầu tiên bảo vệ cơ thể.

3. Ứng dụng y học

Vì miễn dịch không đặc hiệu là miễn dịch bẩm sinh của cơ thể còn miễn dịch đặc hiệu là cách cơ thể ứng phó khi có tác nhân gây bệnh xâm nhập vào, đặc hiệu riêng với từng tác nhân gây bệnh và nó còn có khả năng ghi nhớ cách thức hoạt động để lần tới nếu gặp tác nhân đó nó sẽ biết cách chống lại một cách nhanh chóng và hữu hiệu hơn.

Do đó, người ta đã ứng dụng miễn dịch đặc hiệu để tạo nên bước tiến vacxin (Vacxin thực chất là các vi sinh vật gây bệnh đã bị giết chết hoặc làm suy yếu, hoặc là các chất độc của các vi sinh vật đó) trong phòng ngừa một số mầm bệnh.

Ngoài ra,miễn dịch còn được ứng dụng trong chẩn đoán bệnh và điều trị bệnh, đặc biệt là căn bệnh ung thư.

Các biện pháp điều trị ung thư truyền thống đang được sử dụng như hóa trị, xạ trị, phẫu thuật đều đem đến nhiều tác dụng phụ người bệnh, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tổng thể và thời gian sống của bệnh nhân.

Nhưng liệu pháp miễn dịch, một hướng mới trong điều trị ung thư , lấy chính hệ miễn dịch của cơ thể để tiêu diệt các tế bào ung thư, từ đó tạo nên hy vọng về một phương pháp điều trị ung thư an toàn và hiệu quả cao.