Giáo án môn Vật lý lớp 8 bài 6

Hoạt động của GV, HS

Nội dung ghi bài

HĐ 1: Khi nào có lực ma sát

-GV: Yêu cầu học sinh đọc thông tin SGK cho biết lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?

- HS: HĐ cá nhân

- GV: Kết luận lại và yêu cầu học sinh lấy ví dụ

- HS: HĐ cá nhân và nhận xét câu trả lời của bạn

-GV: Đọc SGK cho biết lực ma sát lăn xuất hiện khi nào, lấy ví dụ

- HS: Thảo luận nhóm và trả lời

- GV: Kết luận lại yêu cầu HS ghi vở

- GV: Yêu cầu HS trả lời C₃

- HS: HĐ cá nhân, thống nhất đáp án

- GV: Yêu cầu HS đọc mục 3 cho biết ma sát nghỉ xuất hiện khi nào?

- HS: Nghiên cứu và trả lời

- GV: Kết luận lại và yêu cầu HS trả lời C₄, C₅

- HS: HĐ cá nhân

- GV: Thống nhất và đưa ra đáp án đúng

I. Khi nào có lực ma sát

1. Lực ma sát trượt

* Lực ma sát trượt sinh ra khi có một vật này trượt trên bề mặt của vât khác

- C1. VD: Khi bóp phanh má phanh trượt trên vành xe sinh ra ma sát trượt

2. Lực ma sát lăn

* Lực ma sát lăn xuất hiện khi có một vật lăn trên bề mặt của vật khác

- C₂: Bánh xe lăn trên mặt đường sinh ra lực ma sát lăn

- C₃: Trường hợp a có lực ma sát lăn, trường hợp b có lực ma sát trượt. cường độ lực của lực ma sát trượt lớn hơn cường độ lực của ma sát lăn

3. Lực ma sát nghỉ

* Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không bị trượt khi vật bị lực khác tác dụng lên .

- C₄: H6.2 mặc dù có lực kéo tác dụng lên vật nặng nhưng vật nặng vẫn đứng yên, chứng tỏ giữa mặt bàn với vật có lực cản. Lực này đặt lên vật và cân bằng với lực kéo giữ cho vật đứng yên.

- C₅: Trong cuộc sống nhờ lực ma sát nghỉ mà người ta có thể đi lại trên đường

* Đặc trưng của lực ma sát là cản trở chuyển động

HĐ2: Tìm hiểu về lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật

- GV: Yêu cầu HS quân sát h6.3 và trả lời C₆

- HS: HĐ nhóm thống nhất đáp án và trả lời

- GV: NM tác hại của lực ma sát và cách khắc phục

- HS: Ghi vở

- GV: Yêu cầu HS trả lời C₇

- HS:HĐ nhóm

- GV: Chốt lại và nhấn mạnh ma sát có lợi cũng có khi có hại chúng ta phải biết khắc phục tác hại của lực ma sát và làm tăng lợi ích của nó lên

- GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi đầu bài

- HS: Để khắc phục tác hại của lực ma sát người ta thay trục bánh xe bằng trục quay có ổ bi

II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật

1. Lực ma sát có thể có hại

- C₆:

+ Lực ma sát trượt giữa xích xe đạp với dĩa làm mòn bánh răng, nên cần phải tra dầu để tránh mòn xích.

+ Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục và cản trở chuyển động của bánh xe. Cách khắc phục: thay trục quay bằng ổ bi khi đó lực ma sát sẽ giảm đi khoảng 20, 30 lần so với lúc chưa có ổ bi.

+ Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng hàng khi đẩy,muốn giảm lực ma sát thì dùng bánh xe để thay lực ma sát trượt bằng lực ma sát lăn.

2. Lực ma sát có thể có ích

- C₇:

+ Bảng trơn nhẵn quá không thể dùng phấn viết lên bảng được.Biện pháp tăng thêm độ nhám của bảng để tăng thêm ma sát giữa bảng và phấn

+ Không có ma sát giữa mặt răng của ốc và vít thì con ốc sẽ quay lỏng dần. Nó không còn có tác dụng ép chặt các mặt cần ép. Biện pháp tăng độ nhám giữa đai ốc và vít.

+ Khi đánh diêm nếu không có lực ma sát đầu que diêm sẽ trượt trên mặt sườn của que diêm, không phát ra lửa. Biện pháp tăng mặt nhám của đầu que diêm để tăng ma sát giữa que diêm với mặt sườn.

+ Khi phanh gấp nếu không có lực ma sát thì xe không dừng lại.Biện pháp tăng lực ma sát bằng cách tăng độ sâu khía rãnh của mặt lốp.

* Trong cuộc sống lực ma sát có thể có ích, có thể có hại cần làm tăng lực ma sát khi nó có lợi và giảm lực ma sát khi nó có hại