Giải Vật lí 12 Chân trời sáng tạo bài 18
Giải Vật lí 12 Chân trời sáng tạo bài 18: An toàn phóng xạ
VnDoc.com xin gửi tới bạn đọc bài viết Giải Vật lí 12 Chân trời sáng tạo bài 18: An toàn phóng xạ để bạn đọc cùng tham khảo. Bài viết hướng dẫn bạn đọc trả lời các câu hỏi trong SGK Vật lý 12 các trang 117, 118, 119, 120.
Giải Vật lí 12 trang 117 Chân trời
Mở đầu trang 117 SGK Vật lý 12
Vào tháng 03 năm 2011, động đất và sóng thần đã gây hư hại nghiêm trọng nhà máy điện hạt nhân tại Fukushima, Nhật Bản (Hình 18.1). Sự cố này có thể dẫn đến việc một lượng phóng xạ bị rò rỉ khỏi lò phản ứng. Do đó, hàng ngàn hộ dân đã phải di tản để tránh những tác hại có thể có do chất phóng xạ gây ra. Những tác hại này là gì và di tản ra xa nguồn phóng xạ có phải là biện pháp tối ưu để tránh những tác hại này hay không?
Lời giải:
- Tác hại của sự cố phóng xạ này đã gây ra hậu quả nghiêm trọng về người, tài sản, nguồn nước, đất, …
+ Tác hại đối với sức khỏe con người: bị các bệnh ung thư, tim mạch, đường hô hấp, hệ miễn dịch yếu, dị tật bẩm sinh, …
+ Tác hại đối với môi trường: ô nhiễm nguồn nước, không khí, đất đai trong khu vực quanh nhà máy điện hạt nhân; gây hại cho động thực vật, ảnh hưởng lâu dài trong nhiều năm
- Di tản là việc nên làm để bảo vệ con người khỏi tác hại tức thời của rò rỉ phóng xạ, bên cạnh đó ta cần phải sử dụng các biện pháp bảo vệ khác như: hạn chế tiếp xúc với phóng xạ (k ra ngoài trời nhiều đặc biệt là khi mưa, …), uống nước đóng chai, đeo khẩu trang, quần áo bảo hộ, ăn thực phẩm an toàn kiểm định, theo dõi sức khỏe, …
Thảo luận 1 trang 117 SGK Vật lý 12
Nhắc lại những tính chất cơ bản của các tia phóng xạ α, β và γ.
Lời giải:
Tính chất tia phóng xạ α
- Tốc độ khoảng 2.107 m/s.
- Tia α làm ion hoá mạnh các nguyên tử trên đường đi của nó và mất năng lượng rất nhanh.
- Tia α chỉ đi được tối đa khoảng 8 cm trong không khí và không xuyên qua được tờ bìa dày 1 mm.
- Bị lệch về bản âm khi đi qua điện trường, từ trường.
Tính chất tia phóng xạ β
- Tia β là các hạt phóng ra với tốc độ rất lớn, có thể đạt xấp xỉ bằng tốc độ ánh sáng.
- Tia β cũng làm ion hoá môi trường nhưng yếu hơn so với tia α.
- Tia β có thể đi được quãng đường dài hơn, tới vài mét trong không khí và có thể xuyên qua được lá nhôm dày cỡ milimét.
- Tia β+ bị lệch về bản âm khi đi qua điện trường, từ trường.
- Tia β- bị lệch về bản dương khi đi qua điện trường, từ trường.
Tính chất tia phóng xạ γ
- Tia γ là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn (dưới 10-11 m), có năng lượng cao.
- Tia γ có khả năng xuyên thấu lớn hơn nhiều so với tia β và α.
- Tia γ không bị lệch khi đi qua điện trường, từ trường.
Giải Vật lí 12 trang 118 Chân trời
Thảo luận 2 trang 118 SGK Vật lý 12
Biết năng lượng của một bức xạ điện từ tỉ lệ nghịch với bước sóng của bức xạ này. Giải thích vì sao các bức xạ gamma gây tác hại sinh lí nghiêm trọng hơn các bức xạ trong vùng nhìn thấy.
Lời giải:
Do bước sóng của tia gamma nhỏ hơn bước sóng của bức xạ trong vùng nhìn thấy nên năng lượng của bức xạ gamma rất lớn.
Giải Vật lí 12 trang 119 Chân trời
Thảo luận 3 trang 119 SGK Vật lý 12
Quan sát Hình 18.4 và thảo luận về ý nghĩa của các chi tiết trong biển này.
Lời giải:
Ý nghĩa: khu vục có phóng xạ, nguy hiểm chết người cần phải di chuyển ra khỏi khu vực này nhanh chóng.
Thảo luận 4 trang 119 SGK Vật lý 12
Tìm hiểu một số quy tắc an toàn khi làm việc với nguồn phóng xạ.
Lời giải:
- Thời gian phơi nhiễm: Ảnh hưởng của bức xạ lên cơ thể sống càng lớn khi thời gian phơi nhiễm với nguồn phóng xạ càng dài. Việc giảm thời gian phơi nhiễm rất quan trọng. Do đó cần bố trí thời lượng công việc phù hợp để giảm thiểu thời gian phơi nhiễm với nguồn phóng xạ.
- Khoảng cách đến nguồn phóng xạ: Sự ảnh hưởng của phóng xạ lên cơ thể chúng ta giảm khi khoảng cách đến nguồn phóng xạ tăng lên. Vì vậy, khi cần thao tác trực tiếp với nguồn phóng xạ, ta cần đảm bảo khoảng cách an toàn bằng việc sử dụng các kẹp dài, các phương tiện điều khiển tù xa hoặc cánh tay robot.
- Che chắn phóng xạ: Như đã biết, các tia phóng xạ có thể được chặn lại bằng những vật liệu phù hợp. Do đó, việc che chắn phóng xạ có thể được thực hiện bằng cách trang bị các màn chắn như tường bê tông, cửa chì có độ dày cần thiết, trang phục bảo hộ (mắt kính, găng tay, quần áo bảo hộ có chì).
Bên cạnh đó, các biện pháp hành chính cần được thực hiện để đảm bảo an toàn cho người làm việc với phóng xạ cũng như những người không liên quan và môi trường như:
• Xây dựng nội quy an toàn phóng xạ.
• Gắn biển cảnh báo phóng xạ.
• Thiết lập vùng kiểm soát và vùng giám sát.
Việc tuân thủ quy tắc an toàn phóng xạ có vai trò:
- Đảm bảo sức khoẻ, tính mạng cho con người
- Đảm bảo tránh ô nhiễm môi trường do phóng xạ
Giải Vật lí 12 trang 120 Chân trời
Thảo luận 5 trang 120 SGK Vật lý 12
Tìm hiểu một số yêu cầu đối với nhân viên bức xạ
Lời giải:
Một số yêu cầu đối với nhân viên bức xạ:
Yêu cầu đào tạo an toàn bức xạ đối với nhân viên bức xạ được quy định tại Điều 3 Thông tư 34/2014/TT-BKHCN quy định về đào tạo an toàn bức xạ đối với nhân viên bức xạ, người phụ trách an toàn và hoạt động dịch vụ đào tạo an toàn bức xạ do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành như sau:
1. Nhân viên bức xạ phải được đào tạo an toàn bức xạ theo chương trình đào tạo an toàn bức xạ phù hợp với công việc bức xạ đang tiến hành và được cấp giấy chứng nhận đào tạo an toàn bức xạ và chỉ được tiến hành công việc bức xạ sau khi được cấp giấy chứng nhận đào tạo an toàn bức xạ.
2. Định kỳ 03 năm một lần nhân viên bức xạ phải được đào tạo nhắc lại và bổ sung kiến thức chuyên sâu, thông tin mới về an toàn bức xạ.
3. Hàng năm nhân viên bức xạ phải được huấn luyện các quy định của cơ sở về các nội dung liên quan đến bảo đảm an toàn bức xạ, quy trình ứng phó sự cố bức xạ, được phổ biến các quy định mới, các thông tin mới về bảo đảm an toàn bức xạ.
4. Chương trình đào tạo an toàn bức xạ quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều này phải bảo đảm yêu cầu về nội dung, thời gian đào tạo theo quy định tại Điều 5 Thông tư này và được thực hiện bởi tổ chức có giấy đăng ký hoạt động dịch vụ đào tạo an toàn bức xạ.
5. Người đứng đầu tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ phải bảo đảm để các nhân viên bức xạ được đào tạo an toàn bức xạ và chỉ sử dụng nhân viên bức xạ để tiến hành công việc bức xạ khi đã được đào tạo an toàn bức xạ theo đúng các yêu cầu quy định tại Điều này.
Luyện tập trang 120 SGK Vật lý 12
Tìm hiểu và trình bày một số nguy cơ tiềm ẩn về sức khoẻ mà những nhân viên bức xạ (những người làm việc trực tiếp với nguồn phóng xạ) có thể gặp phải.
Lời giải:
- Buồn nôn và nôn: Đây là triệu chứng điển hình của nhiễm phóng xạ giai đoạn đầu. Lượng nhiễm phóng xạ càng nhiều thì biểu hiện buồn nôn và nôn sẽ càng xuất hiện sớm. Với những người bệnh có triệu chứng này ngay sau khi tiếp xúc với các tia bức xạ rất dễ bị tử vong.
- Chảy máu không nguyên nhân: Chảy máu ở một số vùng như chảy máu lợi, chảy máu mũi, chảy máu khoang miệng, nội tạng và nôn ra máu.
- Đi ngoài ra máu: Các tế bào bị nhiễm phóng xạ tăng trưởng với tốc độ nhanh gây kích thích thành ruột, gây nên hiện tượng đi ngoài ra máu.
- Da bong tróc: Vùng da phơi nhiễm với phóng xạ dễ nóng rát, nổi mụn nước, da dễ chuyển thành màu đỏ, dễ bị tổn thương tương tự như phơi nắng quá lâu.
- Rụng tóc: Chân lông và chân tóc bị phơi nhiễm phóng xạ gây tổn thương. Người bệnh có thể bị rụng nhiều tóc trong một khoảng thời gian ngắn.
- Mệt mỏi: Cơ thể bị nhiễm phóng xạ dễ mệt mỏi, suy yếu, thiếu máu do lượng hồng cầu trong máu giảm, tăng nguy cơ bị hôn mê.
- Đau cổ họng.
- Dễ bị viêm nhiễm: Người bệnh dễ mắc các bệnh viêm nhiễm do lượng bạch cầu bị suy giảm, hệ miễn dịch của cơ thể cũng bị suy giảm.
- Phổi: Gây bệnh ung thư phổi.
- Bệnh tim mạch: Hủy hoại trực tiếp đến các mạch máu nhỏ, có thể gây suy tim và tử vong.
- Sinh dục: Suy thoái tiền liệt tuyến, tinh hoàn, buồng trứng, gây ung thư vú.
- Tủy xương: Nguy cơ lớn mắc các bệnh ung thư máu, máu trắng
Vận dụng trang 120 SGK Vật lý 12
Thiết kế bảng quy tắc an toàn tại một phòng thí nghiệm vật lí hạt nhân có sử dụng nguồn phóng xạ.
Lời giải:
1. Đảm bảo khoảng cách an toàn khi cần thao tác trực tiếp với nguồn phóng xạ;
2. Trang bị đầy đủ quần áo, mắt kính, găng tay,... khi làm việc với nguồn phóng xạ;
3. Lập tức thông báo ngay với người phụ trách an toàn phóng xạ hoặc chính quyền địa phương khi phát hiện ô nhiễm phóng xạ;
4. Đọc trước các hướng dẫn và chuẩn bị các tài liệu cần thiết trước khi bắt đầu bất kỳ hoạt động nào;
5. Làm theo các hướng dẫn một cách cẩn thận;
6. Luôn giám sát tất cả thí nghiệm và để mắt đến chúng;
7. Không ngửi hoặc nếm bất kỳ hóa chất hoặc chất nào;
8. Không ăn, uống trong phòng thí nghiệm;
9. Giữ cho khu vực làm việc luôn gọn gàng và ngăn nắp;
10. Có trách nhiệm khi sử dụng phòng thí nghiệm.
Bài 1 trang 120 SGK Vật lý 12
Trong các biện pháp sau đây:
1. Đảm bảo thời gian phơi nhiễm thích hợp.
2. Giữ khoảng cách thích hợp đến nguồn phóng xạ.
3. Sử dụng thuốc tân dược thích hợp.
4. Sử dụng lớp bảo vệ thích hợp.
Những biện pháp nào cần được thực hiện để đảm bảo an toàn phóng xạ?
A. 1, 2, 3.
B. 2, 3, 4.
C. 1, 2, 4.
D. 1, 3, 4.
Lời giải:
Đáp án đúng là B
Những biện pháp nào cần được thực hiện để đảm bảo an toàn phóng xạ: 2, 3, 4.
Bài 2 trang 120 SGK Vật lý 12
Các phương án đảm bảo an toàn phóng xạ có phụ thuộc tính chất của mỗi tia phóng xạ không? Giải thích.
Lời giải:
Đang cập nhật...
