Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 bài 82

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản

- GV: Tâm tư người chiến sĩ được thể hiện trong hai lần anh thức dậy.

? Trong lần thứ nhất, tâm tư của anh được thể hiện trong những câu thơ nào?

- HS: “Anh đội viên nhìn Bác…nằm” “Anh đội viên mơ màng… không?” “Không biết nói mà đi”

? Ngay ở khổ thơ đầu, từ “mà sao” cho thấy tâm trạng gì của anh đội viên?

- HS: Tâm trạng ngạc nhiên, băn khoăn.

? Sau tâm trạng ấy là tình cảm gì?

(Càng nhìn lại càng thương- Người cha mái tóc bạc)

- Tình cảm yêu thương, kính trọng.

? Anh đội viên đã cảm nhận hình ảnh Bác như thế nào? Hiểu như thế nào về hai câu thơ đó?

* GV bình: Hình ảnh Bác Hồ hiện ra qua cái nhìn đầy súc động của anh chiến sĩ vừa lớn lao, vĩ đại vừa ấm áp, chân tình. Phải chăng chính tình cảm bao la của Bác là ngọn lửa sưởi ấm và xua tan cái lạnh hoang vắng của rừng khuya, xua tan nỗi vất vả, nhọc nhằn và sự lo lắng của mỗi người chiến sĩ? Câu thơ ngắn gọn với hình ảnh so sánh hợp lý vừa gợi tả hình ảnh Bác vĩ đại và gần gũi , vừa thể hiện tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ của anh đội viên đối với Bác.

? Trước tấm lòng bao la của Bác, anh đội viên thổn thức, thì thầm trong câu hỏi ân cần: “Bác ơi! Bác…không?” rồi “Anh nằm lo Bác ốm…” Con nhận thấy tâm trạng gì của ngưòi chiến sĩ?

- HS: Tâm trạng bồn chồn, thao thức, lo lắng.

? Lần thứ ba thức dậy thái độ tâm trạng của anh có gì khác so với lần trước? Hai câu thơ “Mời Bác ngủ Bác ơi!” và “Bác ơi! Mời Bác ngủ!” (nhấn mạnh) có tác dụng gì trong vịêc thể hiện tâm trạng anh chiến sĩ?

- HS: Tác dụng nhấn mạnh sự thiết tha, năn nỉ, diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn, lo lắng và tình cảm chân thành của người đội viên đối với Bác.

? Tại sao từ chỗ bồn chồn, lo lắng, anh đội viên lại chuyển sang “vui sướng mênh mông”?

- HS: Vì anh đã hiểu ra tình cảm yêu thương mênh mông của Bác và được sống trong tình cảm yêu thương ấy.

*GV bình: Được tiếp cận, được thấu hiểu tình thương và đạo đức cao cả của Người, anh chiến sĩ lớn thêm lên về tâm hồn tình cảm và được hưởng một niềm hạnh phúc thật sự lớn lao. Diễn biến tâm trạng của anh dừng lại ở giây phút tâm tư anh bừng sáng. Hoá ra cái dáng suy tư của Bác bắt nguồn từ mối không an lòng, từ tình thương giản dị nhưng rất đỗi mênh mông.

? Khổ cuối là suy ngẫm của tác giả. Đọc khổ thơ, vì sao tác giả nói: “Vì một lẽ thường tình”. Cách nói giản dị nhưng có gì độc đáo?

- HS: Trả lời

* GV bình: Cái đêm không ngủ miêu tả trong bài thơ chỉ là một trong số vô vàn đêm không ngủ của Người. Việc Người “không ngủ” vì lo việc nước, việc dân, vì thương bộ đội, dân công đã là một “lẽ thường tình” của cuộc đời Bác, vì Bác là Hồ Chí Minh- lãnh tụ của dân tộc và người cha thân yêu của quân đội ta, cuộc đời Người dành chọn cho nhân dân tổ quốc. Đó chính là lẽ sống “Nâng niu tất cả chỉ quên mình” của Bác mà mọi người dân đều thấu hiểu.

HĐ 2: Hướng dẫn tổng kết

? Nêu nội dung, ý nghĩa của bài thơ?

- HS: Trả lời

- GV: Nhận xét, bổ sung.

? Nhận xét về nghệ thuật: (Thể thơ? Lời thơ?)

- HS: Trả lời.

- GV: Kết luận

2. Tâm tư của người đội viên chiến sĩ:

- Ngạc nhiên, băn khoăn khi thấy Bác trầm ngâm bên bếp lửa.

- Yêu thương, kính trọng Bác bằng tình thương của người con đối với cha.

- Cảm nhận về hình ảnh Bác lớn lao, vĩ đại “lồng lộng” ấm áp, gần gũi “ấm hơn”

- Lo lắng, bồn chồn khi Bác không ngủ.

- Hốt hoảng, thiết tha, năn nỉ “ Mời Bác ngủ Bác ơi”

- Vui sướng mênh mông khi được thức cùng Bác.

à Qua diễn biến tâm trạng của người chiến sĩ, bài thơ đã biểu hiện cụ thể, chân thực tình cảm thương mến, kính yêu, lòng biết ơn và niềm hạnh phúc của người chiến sĩ nói riêng và của nhân dân nói chung đối với Bác- vị lãnh tụ vĩ đại mà bình dị.

3. Suy ngẫm của tác giả:

- Tác giả nhận ra đây là một trong muôn vàn đêm không ngủ của Người.

- Tác giả đã nêu được một chân lý hiển nhiên: Bác luôn yêu thương hi sinh tất cả cho mọi người.

III. TỔNG KẾT:

1. Nội dung:

- Phản ánh tấm lòng yêu thương giản dị mà sâu sắc của Bác đối với quân và dân ta.

- Biểu hiện tình cảm yêu quí cảm phục của người chiến sĩ, của nhân dân đối với Bác.

2. Nghệ thuật:

- Thể thơ 5 chữ phù hợp với việc biểu đạt nội dung thông qua một câu chuyện kể.

- Lời lẽ giản dị, chân thành với nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm.