Giáo án bài: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả theo CV 5512

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung cần đạt

* Mục tiêu:

Giúp HS nắm được mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong đoạn văn miêu tả

* Nhiệm vụ: HS tìm hiểu ở nhà.

* Phương thức thực hiện: trình bày kết quả thảo luận, hoạt động chung, hoạt động nhóm.

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

* Cách tiến hành:

1. Gv chuyển giao nhiệm vụ: ? Ba đoạn văn trên người viết tả gì? Ở mỗi đoạn điểm nổi bật của đối tượng miêu tả là gì và được thể qua những từ ngữ hình ảnh nào?

Gv phân lớp = 3 nhóm thảo luận.

2. Hs tiếp nhận nhiệm vụ:

3 nhóm thảo luận:

N1 - đoạn 1.

N2 - đoạn 2.

N3 - đoạn 3.

+ Đại diện các nhóm trình bày kết quả.

+ HS nhận xét chéo.

- Dự kiến trả lời (Gv chốt.)

* Đoạn 1:

-Tả chàng Dế Choắt gầy ốm, đáng thương.

- Thể hiện qua các từ ngữ:, hình ảnh: Gầy gò, lêu nghêu, bè bè, nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ...

* Đoạn 2:

- Tả cảnh đẹp thơ mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau - Năm Căn.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện: giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh, rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác...

* Đoạn 3:

- Tả cảnh mùa xuân đẹp, vui, náo nức như ngày hội.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện:

Chim ríu rít, cây gạo, táp đèn khổng lồ, ngàn hoa lửa ngàn búp nõn, nến trong xanh...

* Mục tiêu:

Giúp HS tìm ra được vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả

* Nhiệm vụ:

HS thực hiện yêu cầu của GV

* Phương thức thực hiện: trình bày hoạt động chung, hoạt động nhóm.

* Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, câu trả lời của HS.

* Cách tiến hành:

1. Gv chuyển giao nhiệm vụ:

THẢO LUẬN NHÓM BẰNG KĨ THUẬT KHĂN PHỦ BÀN (7 phút)

a. Để tả được như trên người viết cần có

được những năng lực gì?

b. Tìm những câu văn có sự liên tưởng, so sánh trong mỗi đoạn?

c. Sự liên tưởng và so sánh ấy có gì đặc sắc?

d. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét có vai trò tác dụng gì trong văn miêu tả?

2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

+ HS đọc yêu cầu

+ HS hoạt động cá nhân.

+ HS thảo luận.

- Đại diện trình bày.

- Dự kiến TL:

a) Các năng lực cần thiết: quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét... cần sâu sắc, dồi dào, tinh tế.

b) Các câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng so sánh và nhận xét:

+ Như gã nghiện thuốc phiện

+ Như mạng nhện, như thác, như người ếch, như dãy trường thành vô tận...

- Như tháp đèn, như ngọn lửa, như nến xanh.

c) Các hình ảnh so sánh, tưởng tượng, liên tưởng trên nhìn chung đều rất đặc sắc vì nó thể hiện đúng, rõ hơn, cụ thể hơn về đối tượng và gây bất ngờ, lí thú cho người đọc.

HS phát biểu, nx, bs.

Gv chốt như SGK…

GV nhấn mạnh: Muốn viết 1 bài văn miêu tả hay ngoài sự quan sát cảm nhận tinh tế ta cần phải biết tưởng tượng so sánh và nhận xét cái ta quan sát thấy đó thì bài văn mới hay và có cảm xúc không khô khan và lẫn sang văn kể chuyện.

1 HS đọc to phần ghi nhớ SGK tr- 28.

I. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả:

1. Ví dụ: (SGK/27 -28)

2. Nhận xét.

* Đoạn 1: Tả chàng Dế Choắt gầy ốm, đáng thương.

-> Thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh: Gầy gò, lêu nghêu, bè bè, nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ...

* Đoạn 2: Đặc tả cảnh đẹp thơ

mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau - Năm Căn.

-> Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện: giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh, rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác...

* Đoạn 3: Miêu tả hình ảnh đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân đẹp, vui, náo nức như ngày hội.

-> Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện:

Chim ríu rít, cây gạo, táp đèn khổng lồ, ngàn hoa lửa ngàn búp nõn, nến trong xanh...

=> Các câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng so sánh và nhận xét.

3. Ghi nhớ: (SGK - tr28)

II. Luyện tập

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Giới thiệu các thao tác cơ bản trong khi miêu tả

- HS đọc 3 đoạn văn SGK

- GV chia lớp làm 3 nhóm thảo luận

- GV giao nhiệm vụ:

+ Nhóm 1: Thảo luận ý a

+ Nhóm 2: thảo luận ý b

+ Nhóm 3: Thảo luận ý c

- GV phát phiếu học tập

- HS thảo luận (4')

- HS: Các nhóm trình bày kết quả

Nhóm 1:

? Đoạn văn 1 giúp em hình dung được những đặc điểm gì nổi bật?

? Điều đó được thể hiện qua những từ ngữ nào?

? Để viết được như vậy người viết phải có năng lực gì?

(phải quan sát, tưởng tượng, so sánh)

? Tìm những câu văn có sự so sánh, tưởng tượng trong đoạn văn 1? sự so sánh ấy có gì độc đáo?

-> Nhóm khác nhận xét.

- GV nhận xét, kết luận

Nhóm 2:

? Đoạn văn 2 giúp em hình dung được những đặc điểm gì nổi bật?

? Đoạn đó được thể hiện qua những câu, từ ngữ nào?

? Em hãy tìm những câu văn so sánh, liên tưởng?

Nhóm 3:

? Đoạn văn 3 giúp em hình dung được những đặc điểm gì?

? Điều đó được thể hiện qua những câu, từ ngữ nào?

? Tìm những câu văn có sự liên tưởng, so sánh?

GV giảng: Để tả sự vật, phong cảnh, người viết cần biết quan sát, tưởng tượng, so sánh và đưa ra lời nhận xét, đây là thao tác khi miêu tả. Có kết hợp tốt thì mới tạo sự sinh động, giầu hình tượng, thú vị.

- HS đọc đoạn văn 3 SGK

? Em hãy tìm những chữ bị lược bỏ trong đoạn văn 3 và so sánh với đoạn văn 2?

- HS: ầm ầm, như thác, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch, như hai …vô tận

? Những từ bị bỏ đi có ảnh hưởng gì đến đoạn văn miêu tả này?

- HS: Mất đi hình ảnh liên tưởng thú vị

? Vậy để có được bài văn miêu tả hay, thú vị, sinh động, yêu cầu người viết phải làm những gì?

- HS đọc ghi nhớ

I. QUAN SÁT TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ.

1. Các đoạn văn:

2. Nhận xét:

a. Đoạn văn 1: Tái hiện hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của Dế Choắt.

- Thể hiện qua từ ngữ: người gầy gò, dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện; cánh chỉ ngắn củn, hở cả mạng sườn…

- Những câu văn có sự liên tưởng, so sánh:

+ vẻ gầy gò gã nghiện thuốc phiện-> gợi sự quá gầy, ốm yếu, tội nghiệp.

+ Đôi cánh ngắn người cởi trần mặc áo gi lê.

b. Đoạn văn 2: Đặc tả cảnh đẹp thơ mộng, mênh mông hùng vĩ của sông nước Cà Mau.

- Những câu văn so sánh, liên tưởng:

+ "nước ầm ầm…. sóng trắng"

+ "rừng đước dựng lên cao… vô tận"

c. Đoạn văn 3: Miêu tả hình ảnh đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân

(cây gạo sừng sững.… hàng ngàn ....

chào mào, sáo sậu ...)

- Những câu văn so sánh, liên tưởng: "Cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ"

* Ghi nhớ: SGK/28