Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 bài 48

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Tìm hiểu khái niệm chỉ từ

- GV: Treo bảng phụ ghi VD

- HS: Đọc VD.

? Các từ in đậm trong câu văn bổ sung ý nghĩa cho từ nào.

- HS: Trả lời

? Các từ được bổ sung thuộc từ loại gì?

? Những từ in đậm có tác dụng gì?

GV chốt: Chỉ từ có tác dụng tách, định vị sự vật trong không gian tách biệt sự vật này với sự vật khác.

- HS: Đọc VD và nêu yêu cầu.

? So sánh ý nghĩa các cặp cụm từ:

ông vua / ông vua nọ

Viên quan / viên quan ấy

Làng/ làng kia

Nhà / nhà nọ

? So sánh cặp từ?

Viên quan ấy / hồi ấy

Nhà nọ / đêm nọ

- HS: Trả lời

GV chốt: Chỉ từ giúp XD sự vật trong khôn gian, thời gian.

- HS đọc ghi nhớ

HĐ 2: Tìm hiểu hoạt động của chỉ từ.

- HS: Đọc lại VD phần I

? Chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì?

Tìm cụm DT trong đoạn trích

- HS: Đọc VD và nêu yêu cầu (SGK)

- HS: Trả lời

? Em thấy chỉ từ đảm nhiệm chức vụ gì trong câu?

- HS: Đọc ghi nhớ

HĐ 3: Hướng dẫn làm bài tập

- GV: cho HS hoạt động nhóm (4 nhóm)

- Nhiệm vụ: Tìm chỉ từ trong những câu văn dưới xác định nhiệm vụ của chúng trong câu

- HS: + Nhóm 1: a, Nhóm 2: b

+ Nhóm 3: c, Nhóm 4: d

GV chốt: Chỉ từ làm phụ ngữ sau cho DT, cùng DT làm thành cụm danh từ, chỉ từ làm CN hoặc trạng ngữ trong câu.

Tìm chỉ từ trong câu sau? Cho biết ý nghĩa và nhiệm vụ của chỉ từ?

? Thay cụm từ in đậm bằng các từ thích hợp?

- HS: trả lời

- HS: Đọc và nêu yêu cầu bài tập.

- HS: Trả lời

- GV: Chỉ từ này có thể chỉ ra được những sự vật, thời điểm khó gọi thành tên, giúp người đọc, người nghe định vị được sự vật thời điểm ấy, trong chuỗi sự vật hay dòng thời gian vô tận.

Qua đây ta thấy chỉ từ có vai trò rất quan trọng trong câu, nhiều khi không thay thế được.

I. CHỈ TỪ LÀ GÌ?

1. Ví dụ

* Nhận xét

Viên quan <- ấy, ông vua <- nọ

DT DT

làng <- kia, nhà <- nọ

DT DT

=> Có tác dụng định vị sự vật trong không gian nhằm tách biệt sự vật này sự vật khác

2. VD: SGK

* Nhận xét

- Các cụm từ: ông vua nọ, viên quan ấy. Làng kia, nhà nọ đã được cụ thể hoá được xác định một cách rõ ràng trong không gian.

3. VD: SGK.

* Nhận xét:

- Giống: - Đứng sau DT.

- Khác: + ấy: XĐ sự vật trong thời gian

+ nọ: XĐ sự vật trong không gian

* Ghi nhớ ( SGK)

II. HOẠT ĐỘNG CỦA CHỈ TỪ TRONG CÂU

1. VD (SGK)

- Các chỉ từ: nọ, ấy, kia làm nhiệm vụ phụ ngữ cho DT, đứng sau DT cùng danh từ và phụ ngữ trước lập thành cụm danh từ.

2. VD: SGK

* Nhận xét:

- Chỉ từ: a. Đó: là CN

b. đấy: làm trạng ngữ

* Ghi nhớ (SGK)

III. LUYỆN TẬP (15’)

Bài 1( 138)

a. Cụm DT: hai thứ bánh ấy

- Chỉ từ: ấy

- Ý nghĩa: Định vị sự vật trong không gian

- Nhiệm vụ: làm phụ ngữ sau DT trong cụm DT.

b. Chỉ từ đây, đấy

- ý nghĩa: định vị sự vật trong không gian.

- Nhiệm vụ: làm chủ ngữ trong câu

c. Chỉ từ: nay

- ý nghĩa định vị sự vật trong không gian.

- Nhiệm vụ: làm trạng ngữ

d. Chỉ từ: đó

- ý nghĩa định vị sự vật trong không gian

làm trạng ngữ trong câu

Bài 2 (138)

Có thể thay đổi như sau:

a. chân núi Sóc thay bằng Đến đấy

b. bị lửa thiêu cháy thay bằng Làng ấy, làng đó, làng này.

Bài 3 (139)

- 3 từ chỉ trong các cụm từ chỉ thời gian ở trong đoạn trích (năm ấy, chiều hôm đó đêm nay) đều có ý nghĩa phiếm chỉ vì vậy không thay bằng từ hay cụm từ nào được.