Đề minh họa thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Văn Hà Nội năm 2025

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HÀ NỘI

KỲ THI TUYỂN SINH VÀO 10 THPT

THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018

(Đề có 02 trang)

Môn thi: NGỮ VĂN

Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

4,0

1

Thể thơ: tự do

0,5

2

- Từ ngữ khắc họa hình ảnh mẹ trong 6 dòng thơ đầu: mẹ mớm con muỗng cháo, mẹ thức hát ru con, tóc mẹ ngày thêm bạc,…

- Qua những từ ngữ đó, người mẹ hiện lên với hình ảnh tần tảo, chăm lo từng bữa ăn giấc ngủ cho con. Mẹ là người đồng hành cùng cuộc đời con từ khi còn bé đến khi đã khôn lớn trưởng thành.

1,0

3

“ Bầu trời ” ở đây có thể hiểu là thế giới bao la rộng lớn ngoài kia, nơi luôn chờ đợi con khám phá. Qua từng muỗng cháo, lời ru của mẹ con ngày một lớn khôn, trưởng thành. Bầu trời ấy sẽ “ ngày một xanh hơn ” khi con khôn lớn, rời xa vòng tay yêu thương của mẹ để tự viết tiếp những trang nhật ký cuộc đời, để khám phá thế giới bao la, rộng lớn.

0,5

4

Việc tác giả so sánh mẹ như trời - đất, như cuộc đời - không thể thiếu trong con mang lại hiệu quả nghệ thuật đặc sắc:

- Giúp câu thơ thêm sinh động, hấp dẫn.

- Không chỉ vậy, hình ảnh so sánh còn giúp làm nổi bật vai trò to lớn và không thể thay thế của mẹ trong cuộc sống của con: “ trời - đất ”: gợi lên sự rộng lớn, bao la và bền vững như tình mẹ luôn hiện diện và bao bọc con cái “ như cuộc đời - không thể thiếu trong con ”: nhấn mạnh tầm quan trọng của người mẹ, gắn liền với cuộc đời, tâm hồn và sinh mạng của con.

- Qua hình ảnh so sánh, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của mẹ đối với mỗi người. Từ đó khẳng định, ngợi ca vai trò, ý nghĩa của mẹ với mỗi chúng ta.

1,0

5

Những điều cần làm để gắn kết các thành viên trong gia đình:

- Thường xuyên chia sẻ, trò chuyện về công việc, học tập, tình cảm, những áp lực trong cuộc sống.

- Giúp đỡ, hỗ trợ, động viên lẫn nhau.

- Duy trì các truyền thống gia đình.

- Tôn trọng và chấp nhận sự khác biệt của các thành viên.

- Cùng nhau chia sẻ trách nhiệm trong các công việc chung.

- Thể hiện tình cảm yêu thương với những người thân trong gia đình.

- Giải quyết xung đột một cách văn minh, có tính xây dựng.

...

1,0

II

6,0

1

* Yêu cầu chung:

- Đoạn văn nghị luận xã hội khoảng 200 chữ, đầy đủ ba phần mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.

- Nội dung phân tích tám dòng thơ cuối trong bài đọc hiểu.

* Yêu cầu chi tiết:

1. Mở đoạn: Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm và nội dung đoạn trích.

2. Thân đoạn:

- Sáu câu thơ đầu: Tác giả sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ:

+ Sử dụng câu đặc biệt: “ Mẹ !” Câu mang tính định nghĩa khẳng định ý nghĩa, vai trò to lớn của mẹ trong cuộc đời mỗi người

Tiếng gọi thiêng liêng, cao quý, bộc lộ bao yêu thương, trìu mến của người con khi khôn lớn, trưởng thành từ vòng tay yêu thương của mẹ.

+ Sử dụng linh hoạt biện pháp tu từ: điệp cấu trúc (Có nghĩa là ...), liệt kê, ...

+ Giọng điệu thơ vừa khẳng định, vừa tha thiết, tình cảm, ..

=> Tác giả đã khẳng định: Mẹ là khởi nguồn của sự sống, tình yêu, hạnh phúc và mẹ là duy nhất trong cuộc sống mỗi người.

- Mẹ không sống đủ trăm năm: gợi ra quy luật tồn tại của con người: mẹ không thể sống hết cuộc đời cùng con, mẹ sẽ già đi khi con trưởng thành nhưng mẹ đã ban tặng cho con sự sống, nụ cười, tiếng hát, niềm tin...

=> Sự biết ơn của người con dành cho mẹ, tình yêu và niềm hạnh phúc khi con có một

3. Kết đoạn: Thể thơ tự do với cách gieo vần, ngắt nhịp linh hoạt, những câu thơ dài ngắn đan xen cùng hệ thống của các biện pháp tu từ đa dạng, giọng điệu thơ tha thiết, giàu cảm xúc,... giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về vai trò, công lao to lớn của người mẹ.... Qua đó cũng thể hiện được sự biết ơn, trân quý của con đối với mẹ.

2,0

2

* Yêu cầu chung:

- Bài văn nghị luận khoảng 400 chữ, đầy đủ ba phần mở bài, thân bài, kết bài.

- Nội dung trả lời câu hỏi: Nên trưởng thành trong vòng tay mẹ hay nên rời xa vòng tay mẹ để trưởng thành?

* Yêu cầu chi tiết:

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát vấn đề nghị luận “Nên trưởng thành trong vòng tay mẹ hay nên rời xa vòng tay mẹ để trưởng thành?”

2. Thân bài:

a. Giải thích:

- Khái quát nội dung đoạn trích: Đoạn trích nói đến tình yêu thương, sự quan tâm của mẹ dành cho con. Dù con có ở bất kì đâu mẹ vẫn là người yêu thương vô điều kiện. Mẹ che chở, bảo bọc đồng hành cùng con từ khi con còn nhỏ đến mãi sau này.

- Trưởng thành: là sự hoàn thiện về mặt thể chất lẫn tinh thần. Có khả năng giải quyết vấn đề một cách độc lập không phụ thuộc.

- Vòng tay mẹ: Thể hiện tình thương, sự chăm sóc, giúp đỡ. Sự chở che, nâng đỡ.

b. Bàn luận.

- Khi rời xa vòng tay mẹ, đồng nghĩa với việc rời xa sự che trở, bảo bọc, chúng ta sẽ phải đối diện với những gian nan, thử thách ngoài cuộc sống mà buộc bản thân mình phải tự xoay sở, tự giải quyết. Nhờ đó, bản thân trở nên trưởng thành hơn.

+ Học được cách tự giải quyết vấn đề, tiếp thu được thêm nhiều kiến thức mới, tích lũy những kinh nghiệm sống cần thiết.

+ Học được cách cân bằng cảm xúc cá nhân, rèn luyện sự kiên nhẫn, trách nhiệm, học được cách đồng cảm, sẻ chia.

+ Khám phá ra được những năng lực tiềm ẩn của bản thân.

- Tuy nhiên, không thể phủ nhận vai trò của “vòng tay mẹ” trong quá trình trưởng thành của con người. Gia đình luôn là nơi để trở về, vòng tay cha mẹ luôn là chỗ để chúng ta dựa vào mỗi khi thất bại. Vòng tay đó sẽ là nguồn động lực vô giá để chúng ta lấy lại tinh thần, vững vàng bước tiếp, ngày càng trưởng thành hơn.

...

c. Bình luận

- Không ngừng tự cố gắng nỗ lực, độc lập giải quyết vấn đề trong cuộc sống. Vì dù cho trưởng thành trong hay ngoài vòng tay mẹ thì đó cũng là nơi cho con de lớn khôn.

- Luôn trân trọng, biết ơn và yêu thương cha mẹ, tình cảm gi vì đó là cội nguồn để con người khôn lớn, trưởng thành

- Phê phán những người có thói quen i nại, phụ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ.

...

3. Kết luận: Tổng kết vấn đề nghị luận

4,0

Phần

Câu

Nội dung

Phần I

1

Đoạn trích trên nằm trong tình huống khi ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc và ông trở về nhà trong sự lo lắng, buồn tủi.

Tác dụng của việc xây dựng tình huống truyện: giúp nhân vật ông Hai thể hiện tình yêu làng, yêu nước sâu sắc và lòng căm thù giặc.

2

Xét theo mục đích nói, các câu văn "Mụ nói cái gì vậy?" "Mụ nói cái gì mà lào xào thế?" là câu nghi vấn.

Các câu văn thể hiện sự lo lắng, bất an của ông Hai khi mụ chủ nhà cho rằng dân Chợ Dầu cũng theo giặc và gia đình ông có thể bị đuổi đi bất cứ lúc nào.

3

Đoạn tổng hợp – phân tích – hợp là đoạn văn phối hợp diễn dịch với quy nạp. Câu mở đầu đoạn nêu ý khái quát bậc một, các câu tiếp theo triển khai cụ thể ý khái quát. Câu kết đoạn là ý khái quát bậc hai mang tính chất nâng cao, mở rộng. Những câu triển khai ý được thực hiện bằng các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận…

Câu chủ đề: Sự bất an của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc.

Các câu triển khai câu chủ đề: 1) Khi mới nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, ông Hai sững sờ, đau đớn (nêu dẫn chứng). 2) Lúc về nhà: Ông Hai tủi thân, thương con, không tin đó là sự thật nhưng rất lo lắng (nêu dẫn chứng). 3) Những ngày sau: Ông Hai sợ hãi khi phải đối diện với cuộc sống xung quanh (nêu dẫn chứng).

Câu kết: Khẳng định tình yêu làng, yêu nước của ông Hai trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

Câu đặc biệt là câu không có cấu tạo theo mô hình cụm chủ ngữ – vị ngữ như các câu thông thường.

Thành phần phụ chú là thành phần được dùng để chú thích bổ sung thông tin một số chi tiết cho nội dung chính của câu và có công dụng bổ sung chi tiết cho nội dung chính của câu nêu thái độ , tâm trạng, ... kèm theo lời nói của nhân vật hoặc có thể là nêu xuất xứ của lời nói, văn bản.

Dựa vào lý thuyết này, trong quá trình viết đoạn văn, học sinh vận dụng vào làm bài sao cho chính xác.

Ví dụ: Đi đâu? (câu đặc biệt) Ông Hai – người có đôi mắt đượm buồn – (thành phần phụ chú)…

4

Đoạn cuối "Kiều ở lầu Ngưng Bích" (đoạn bắt đầu từ Buồn trông…) của đại thi hào Nguyễn Du sử dụng nghệ thuật độc thoại nội tâm của nhân vật Thuý Kiều.

Phần II

1

Phép liên kết: phép lặp (nghĩ-nghĩ; họ-họ; điều-điều); phép nối (trong khi đó).

2

Học sinh nên chọn đồng tình với nhận định "Sống không mục tiêu cũng như lái xe trong một màn sương mù dày đặc". Bởi vì, khi không có mục tiêu, chúng ta không xác định được cuộc đời mình sẽ đi về đâu, mình sẽ phải làm gì và trở thành người như thế nào trong tương lai. Chúng ta cũng không có được tâm thế chủ động, can đảm khi gặp khó khăn, do vậy, dễ nản chí, thất bại.

3

Kiên định với mục tiêu là chìa khóa của thành công. Gợi ý:

Kiên định, kiên trì là một trong những phẩm chất của con người. Sự kiên định giúp chúng ta vượt qua khó khăn, thử thách để đi đến thành công.

Để kiên định với mục tiêu, chúng ta cần thực hiện các bước sau: xác định mục tiêu cụ thể và lập kế hoạch; tìm hiểu về những lợi ích và giá trị mà mục tiêu đó sẽ mang lại; cần luyện tập và nuôi dưỡng sự kiên trì như một thói quen…