Hướng dẫn chi tiết lấy trọn điểm đọc hiểu văn bản Kí
Tài liệu luyện thi vào 10 môn Ngữ văn
Hướng dẫn chi tiết lấy trọn điểm đọc hiểu văn bản Kí được VnDoc đăng tải sau đây giúp các em nhận biết cách làm bài Đọc hiểu văn bản Kí, chuẩn bị cho kì thi vào lớp 10 sắp tới đạt kết quả cao. Mời thầy cô và các em tải về xem trọn bộ tài liệu.
CHUYÊN ĐỀ 3: KÍ
A. KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
I. CÁC DẠNG CÂU HỎI ĐỌC HIỂU THEO CÁC MỨC ĐỘ
1. Nhận biết
a. Những yêu cầu cơ bản
- Nhận biết được cái tôi trữ tình, kết cấu của văn bản, các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật trong phóng sự, hồi kí, nhật kí.
- Nhận biết được các yếu tố tự sự, trữ tình, yếu tố phi hư cấu trong tác phẩm. Chỉ ra được những thông tin tri thức mang tính hiện thực, khách quan và cách nhìn riêng, thái độ, quan điêm mang tính chủ quan của người viết.
- Nhận biết được những dấu hiệu phân biệt giữa phóng sự, hồi kí và nhật kí.
- Nhận biết được một số đặc điểm của ngôn ngữ văn học trong văn bản.
b. Một số dạng câu hỏi và cách trả lời
Dạng 1: Nhận biết về đề tài, cái tôi trữ tình, kết cấu, chi tiết tiêu biểu của văn bản.
Kiến thức cơ bản:
+ Đề tài: là lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức, lựa chọn, khái quát, bình giá và thể hiện trong văn bản.
+Cái tôi trữ tình: là sự thể hiện tâm trạng, cảm xúc, cảm nhận của tác giả, là thế giới nội tâm của tác giả trước hiện thực khách quan. Qua cái tôi trữ tình, người đọc có thể cảm nhận được những suy nghĩ, tư tưởng và quan niệm... của tác giả trước cuộc đời.
+ Kết cấu văn bản văn học: là cách sắp xếp, tổ chức các thành tố của văn bản thành một đơn vị, thống nhất, hoàn chỉnh, có ý nghĩa. Một số kết cấu văn bản văn học: kết cấu theo trình tự thời gian, kết cấu mở theo dòng suy nghĩ của tác giả, kết cấu hai tuyến nhân vật, kết cấu đa tuyến, kết cấu tâm lí, kết cấu đồng hiện, kết cấu vòng tròn,...
+Chi tiết tiêu biểu (một lời nói, một cử chỉ, một hành động của nhân vật... trong tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng) là: chi tiết đặc sắc, tập trung thể hiện rõ nét sự việc tiêu biểu. Dấu hiệu nhận biết:
+ Đề tài: căn cứ vào đối tượng nhà văn lựa chọn, miêu tả, khái quát trong văn bản.
+ Cái tôi trữ tình:
++ Căn cứ vào phạm vi tri thức được thể hiện.
++ Căn cứ vào cách sử dụng từ ngữ; cách liên tưởng, tưởng tượng của nhà văn.
++ Căn cứ vào tình cảm, cảm xúc của nhà văn.
+ Kết cấu: căn cứ vào các loại kết cấu.
+Chi tiết tiêu biểu:
++ Căn cứ vào khái niệm chi tiết tiêu biểu, yêu cầu của câu hỏi.
++ Các chi tiết tiêu biểu phải nổi bật, hấp dẫn, tô đậm ngoại hình, tính cách nhân vật và tập trung biểu hiện tư tưởng chủ đề của bài văn.
Cách trả lời:
+ Đề tài/Cái tôi trữ tình của nhà văn/Kết cấu của văn bản là:...
+ Các chi tiết tiêu biểu thể hiện... là:... (liệt kê đầy đủ các chi tiết tập trung biểu hiện nội dung yêu cầu của câu hỏi).
Dạng 2: Nhận biết yếu tố tự sự, trữ tình; các yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản.
Kiến thức cơ bản:
+ Yếu tố tự sự trong kí là yếu tố kể chuyện, thể hiện qua việc ghi chép, thuật lại các sự việc, câu chuyện, chuỗi tình tiết, liên quan đến hành vị, diễn biến tâm trạng, tình cảm của đối tượng đề cập đến trong văn bản.
+ Yếu tố trữ tình trong kí là yếu tố thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của cái tôi tác giả hay người kể chuyện, quan sát, miêu tả trong văn bản.
+ Yếu tố phi hư cấu trong kí là việc tôn trọng sự thật đời sống, đảm bảo tính xác thực toàn bộ sự việc.
+ Yếu tố hư cấu trong kỉ thể hiện ở sự sáng tạo riêng của người viết khi xử lí, tổ chức tư liệu và việc lựa chọn giọng điệu, ngôn ngữ trần thuật thích hợp; thể hiện qua cách người viết hình dung, miêu tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật.
Dấu hiệu nhận biết:
+ Tự sự thể hiện qua kể sự việc, câu chuyện, chuỗi tình tiết, liên quan đến hành vi, diễn biến tâm trạng, tình cảm của đối tượng đề cập đến trong văn bản.
+ Trữ tình thể hiện qua cảm xúc của nhà văn đối với đối tượng đề cập trong văn bản.
+ Phi hư cấu thể hiện qua các thông tin xác thực về đối tượng ghi chép.
+ Hư cấu thể hiện qua cách người viết hình dung, miêu tả tâm trạng, cảm xúc của đối tượng. Cách trả lời:
+ Yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong văn bản là…
+ Yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản là...
Dạng 3: Nhận biết về câu chuyện, sự kiện, nhân vật trong văn bản.
Kiến thức cơ bản:
+ Câu chuyện (còn gọi là truyện gốc) là nội dung của tác phẩm tự sự bao gồm nhân vật, bối cảnh, và các sự kiện được sắp xếp theo thời gian.
+ Sự kiện là những biến đổi, tác động, sự cố có ý nghĩa quan trọng đối với nhân vật, làm cho nhân vật và quan hệ của chúng không giữ nguyên hiện trạng mà phải biến đổi theo.
Tài liệu vẫn còn dài, mời các bạn tải về tham khảo trọn bộ
