Phân tích tác phẩm "Ông lão đánh cá và con cá vàng"

Ngữ văn lớp 6: Phân tích tác phẩm "Ông lão đánh cá và con cá vàng" được VnDoc sưu tầm và giới thiệu với các em học sinh tham khảo hiểu rõ về tấm lòng nhân hậu của ông lão đánh cá cũng như sự tàn ác lòng tham không đáy của bà vợ giúp học tốt môn Ngữ văn lớp 6 và chuẩn bị cho bài giảng sắp tới đây của mình.

Phân tích bài "Ông lão đánh cá và con cá vàng" mẫu 1

Tác phẩm “Ông lão đánh cá và con cá vàng” là một tác phẩm điển hình của đại thi hào người Nga – Puskin. Qua tác phẩm, tác giả muốn gửi gắm một chân lí, cái thiện bao giờ cũng được đền đáp xứng đáng, cái ác cái tham lam luôn luôn bị quả báo.

Tác phẩm viết về câu chuyện của hai vợ chồng sống nghèo khổ, ngày ngày ông lão ra biển đánh cá, còn mụ vợ thì suốt ngày đay nghiến ông lão, bắt ông lão phải làm cái này cái kia mà không hài lòng. Khi ông lão bắt được con cá vàng, con cá van xin ông thả đi thì con cá sẽ báo đáp ông. Nhưng ông chẳng muốn xin gì, ông về và kể lại câu chuyện cho mụ vợ. Thấy ông về nhà, mụ vợ đay nghiến, mắng mỏ ông là ngu ngốc, rồi bắt ông ra biển để xin con cá vàng cho một cái máng lợn mới.

Nhưng cái máng lợn mới vẫn không thỏa mãn lòng tham của mụ, mụ lại tiếp tục bắt ông lão ra bờ biển để xin ngôi nhà mới. Không dừng lại đó, mụ vợ lại được nước, bắt ông lão bắt con cá vàng cho mình làm trở thành nhất phẩm phu nhân. Nhưng mụ đâu có dừng lại đó, khi lòng tham vô đáy của mụ lên đến tột cùng, mụ đòi làm nữ hoàng và muốn có con cá vàng bên cạnh để hầu hạ cho ý muốn của mụ.

Ông lão trong câu chuyện vốn dĩ là một người nghèo khổ nhưng lương thiện. Ông không quản mưa gió bão tố, làm việc cần cù cần mẫn để kiếm sống, sống một cuộc sống lương thiện. Trước tiên ông lão là một người nghèo khổ nhưng rất lương thiện. Khi ông lão bắt được con cá vàng, lẽ ra ông lão sẽ mang nó về nhà, nhưng khi nghe nó van xin ông lại thương lòng, thả nó về với biển - về với nhà của nó. Ông sẵn sàng làm những việc mà có lẽ những người ở làng chài không bao giờ làm. Ông là một người bao dung, lương thiện.

Nhưng trái ngược hoàn toàn với ông, mụ vợ của ông lại vô cùng tham lam. Mụ hết lần này tới lần khác bắt ông lão làm theo ý mình, bắt con cá vàng phải làm theo ý của mụ. Xét cho cùng, lẽ ra ông lão là một người đàn ông, phải là một người bản lĩnh trong gia đình, nhưng ông có phần hơi nhu nhược, khi làm theo ý mụ vợ rất nhiều lần. Dù nhiều lần ông khuyên ngăn nhưng trước sự hung hãn của mụ vợ, ông lại không có đủ can đảm để chống lại hay ngăn cản lại ý muốn của mụ. Lẽ ra được phục vụ được chấp thuận thì mụ phải cảm thấy sung sướng, phải cảm thấy biết ơn, cả ông lão và con cá. Nhưng chính lòng tham không đáy của mụ mà khiến mất tất cả mọi thứ biến mất.

Con cá là một biểu tượng cho chân lí cái thiện sẽ luôn được đền đáp, sống lương thiện sẽ được báo đáp. Chân lí này giống như câu “ở hiền gặp lành” của dân tộc Việt Nam ta. Đồng thời con cá vàng chính là công cụ để nhân dân lương thiện thi hành sự trừng trị thích đáng đối với những kẻ tham lam bạc bẽo.

Câu chuyện kết thúc thật bất ngờ, khi trước mặt ông lão hiện ra với túp lều rách nát ngày xưa và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trên cái máng lợn sứt mẻ”. Mọi thứ lại trở lại như xưa cũ và cái kết cục này là tất yếu, và là một bài học xứng đáng cho những kẻ tham lam và không biết giới hạn của sự mong muốn của mình. Mọi thứ nếu tới một giới hạn nhất định, nếu đi qua giới hạn đó, có thể con người đánh đổi và mất tất cả.

Tác phẩm kết thúc thật bất ngờ, qua tác phẩm tác giả muốn tỏ lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và sống lương thiện nhưng cũng đưa ra những bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, không làm gì mà thích sai khiến người khác và đạt được nguyện vọng của mình.

Phân tích bài "Ông lão đánh cá và con cá vàng" mẫu 2

Ông lão đánh cá và con cá vàng là một trong những tác phẩm xuất sắc của cây đại thụ làng thơ văn nước Nga nói riêng và thế giới nói chung – Puskin. Tác phẩm chính là thông điệp về chiến thắng tất yếu của cái thiện và quả báo thích đáng cho những kẻ độc ác, tham lam.

Nội dung của truyện xoay quanh cuộc sống của hai vợ chồng ông lão đánh cá nghèo khổ. Ông lão hiền lành, nhưng mụ vợ lại là kẻ tham lam, suốt ngày đay nghiến, bắt chồng làm hết việc này tới việc khác.

Một ngày nọ, ông lão đi đánh cá và bắt được một con cá vàng, cá van xin được tha và hứa sẽ báo đáp, nhưng ông lão lại thả cá đi mà không đòi gì cả. Đây là một chi tiết chứng tỏ sự lương thiện, chất phác và không ham phú quý của ông lão đánh cá. Nhưng mụ vợ của ông lại trái ngược hoàn toàn. Nghe ông kể lại, mụ vợ nổi điên, mắng mỏ ông là kẻ ngu ngốc rồi bắt ông trở ra biển, tìm cá vàng xin một cái máng lợn mới.

Tuy nhiên, một cái máng lợn làm sao có thể thỏa mãn được bản tính tham lam của mụ vợ. Thế là mụ ta liên tiếp bắt ông ra biển đòi cá vàng báo đáp nào là ngôi nhà mới, nào là được làm nhất phẩm phu nhân, thậm chí mụ còn đòi làm nữ hoàng và buộc cá vàng phải ở bên cạnh để hầu hạ. Qua nhân vật này, Puskin đã phác họa rõ nét một con người tiêu biểu cho những kẻ tham lam, "được voi đòi tiên", không biết điểm dừng. Và sự tham lam quá độ đã khiến bà ta phải trả giá. Cá vàng đã thu hồi lại tất cả mọi thứ, để bà ta lại trở về với cuộc sống nghèo khổ bên cái máng lợn cũ nát.

Song có một điều là mọi người thường tập trung vào lòng tham của mụ vợ và bài học cho những kẻ không biết thỏa mãn như mụ ta và ca ngợi bản tính lương thiện, thật thà của ông lão mà bỏ qua một khía cạnh khác cũng quan trọng không kém. Đó chính là sự hiền lành tới nhu nhược của ông lão. Đáng lý ra, là một người đàn ông, ông lão phải có đủ bản lĩnh để đưa ra quyết định nhưng dù có khuyên can thì cuối cùng vẫn nghe theo sự sai khiến của mụ mà đòi hỏi cá vàng. Có lẽ chính sự nhu nhược đó cũng là lý do khiến ông lão phải sống mãi với kiếp nghèo và chịu đựng mụ vợ của mình.

Theo cảm nhận của em, truyện có nhiều nét tương đồng với truyện cổ tích dân gian Việt Nam. Bởi nó truyền tải thông điệp "ở hiền gặp lành", tham lam sẽ gặp quả báo. Mọi thứ đều phải do mình làm ra và phải biết ơn khi nhận được, chứ không thể có chuyện ngồi không hưởng lộc.

Bên cạnh đó, Puskin còn muốn nhắn nhủ thêm một bài học nữa, đó là mọi thứ đều có giới hạn, khi con người cố chấp vượt qua giới hạn đó thì tất yếu sẽ phải trả giá.

Phân tích bài "Ông lão đánh cá và con cá vàng" mẫu 3

Ông lão đánh cá và con cá vàng của nhà văn Puskin là tác phẩm được kể dựa trên truyện dân gian Nga và Đức. Bên cạnh những yếu tố được giữ lại giống với nguyên tác, tác giả đã có nhiều sáng tạo nghệ thuật làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, chứa đựng nhiều bài học triết lí trong cuộc sống.

Truyện kể về đôi vợ chồng nghèo sống cùng nhau bên bờ biển, trong một túp lều nát. Hai vợ chồng họ kiếm sống qua ngày bằng nghề đánh cá. Một ngày nọ, ông lão bắt được một con cá vàng và sau đó hàng loạt biến cố đã xảy đến với gia đình ông, qua đó bộc lộ những phẩm chất, tính cách của hai nhân vật chính.

Ông lão bắt được cá vàng trong một lần đi thả lưới, nghe những lời cầu xin tha mạng của cá ông đã đồng ý thả nó ra và nói: “Trời phù hộ cho ngươi! Ngươi trở về biển khơi mà vùng vẫy. Ta không đòi gì cả, ta cũng chẳng cần gì” . Nếu là những người khác, chắc đã không bỏ lỡ cơ hội hiếm có này mà đòi tiền bạc, nhà cao cửa rộng, còn ông lão thì tuyệt đối không cần gì. Lão giúp người khác bằng tấm lòng lương thiện, không màng tính tiền bạc, thiệt hơn. Qua hành động, lời nói của ông, cho thấy ông lão là một người hiền lành, thật thà, tốt bụng.

Vì là người thật thà ông lão đã đem chuyện này kể với người vợ của mình. Trái ngược hoàn toàn với người chồng, mụ vợ lập tức mắng: “Đồ ngốc! Sao lại không bắt con cá đền cái gì? Đòi một cái máng cho lợn ăn không được à? Cái máng nhà đã gần vỡ rồi”. Đòi hỏi của bà lão không có gì quá đáng, nó rất thiết thực với nhu cầu của gia đình bà, bởi vậy cá vui vẻ chấp nhận lời đề nghị.

Nhưng sự việc không dừng lại ở đó, khi được đáp ứng yêu cầu về chiếc máng, bà hiểu rằng cá vàng có những quyền năng phi thường, có thể đáp ứng những yêu cầu cao hơn của bà, lòng tham trong mụ dậy. Mụ lại gọi chồng, chửi mắng và bắt ông phải đòi cá vàng một chiếc nhà rộng. Yêu cầu của bà lão đã tăng lên một bậc về vật chất, nếu chiếc máng lợn có giá trị nhỏ thì ngôi nhà rộng lại có giá trị lớn hơn rất nhiều lần, lòng tham của mụ đã tăng lên một cấp mới. Trước đòi hỏi của vợ, ông lão không hỏi lại lời nào mà lại lủi thủi ra biển lớn cầu cứu sự giúp đỡ của cá vàng. Đứng trước biển lớn đã nổi sóng, cá vàng xuất hiện và ân cần khuyên ông lão “Ông lão ơi! Đừng băn khoăn quá. Thôi hãy về đi. Tôi kêu trời phù hộ cho, ông sẽ được một cái nhà rộng vào đẹp” .

Có lẽ mụ vợ đã thỏa mãn với những gì cá vàng cho và ông lão sẽ được sống cuộc sống yên ổn. Nhưng sự thật lại hoàn toàn ngược lại, khi vừa nhìn thấy ông lão mụ vỡ đã tét tát mắng và yêu cầu ông lão ra biển yêu cầu cá vàng cho mình làm nhất phẩm phu nhân – một địa vị sang trọng, quyền quý, mang danh vọng to lớn khiến bao người ngưỡng mộ. Mụ lại tiếp tục được cá vàng đáp ứng yêu cầu. Nhưng lòng tham của mụ vẫn không dừng lại lần này mụ giận dữ và mắng: “Tao không muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân nữa, tao muốn làm nữ hoàng”. Lời của mụ nói với chồng thật khiếm nhã, và thiếu tôn trọng. Đối với người đã sống bên mình bao năm qua nhưng bà coi chẳng khác nào người hầu, kẻ hạ, xưng là mày tao, không có sự tôn trọng với chồng mình. Không chỉ vậy, ta thấy trong yêu cầu lần này không chỉ còn là tiền bạc, danh vọng mà đó còn là đòi hỏi về cả quyền lực, quả thật lòng tham của mụ là không đáy, không điều gì có thể thỏa mãn được mụ. Trước yêu cầu của vợ, ông hoảng sợ van xin nhưng bị mụ vợ tát vào mặt và ông buộc phải ra biển. Lúc này biển đã nổi sóng mịt mù, nghe thỉnh cầu của ông lão cá vàng vẫn tiếp tục đáp ứng. Cho đến lần cuối cùng mụ là muốn làm Long Vương để có thể cai trị cả biển xanh, yêu cầu này quả vượt ngoài sức chịu đựng của cá vàng, bởi vậy, nó đã không nói gì và quẫy đuôi bỏ đi. Về đến nhà, ông lão chỉ còn thấy chiếc túp lều nát với người vợ đang ngồi cạnh chiếc máng lợn sứt giống khi xưa.

Lòng tham không đáy của mụ vợ đã bị trừng phạt đích đáng. Mụ ta không chỉ là một kẻ tham lam mà còn là một kẻ phụ bạc. Phụ bạc với chồng – người đã đem lại cho mụ tất cả tiền bạc, của cải, danh vọng, quyền lực, hơn thế đó còn là chồng mụ, người đã ở bên cạnh mụ trong suốt bao năm. Khi được hưởng vinh hoa, phú quý, mụ ngay lập tức quên đi tình nghĩa vợ chồng sẵn sàng đánh chửi, quát mắng. Không chỉ vậy mụ còn phụ bạc với lòng tốt của cá vàng, với mọi yêu cầu của mụ không lần nào cá vàng không đáp ứng, nhưng mụ lại bị lòng tham làm cho mờ mắt mà đưa ra những đòi hỏi quá đáng hơn. Chính bởi vậy cá vàng đã trừng trị mụ, từ chỗ có tất cả cho đến mất tất cả: mụ mất đi tất cả tình cảm, tiền bạc, danh vọng và quyền lực, sự trừng phạt này mới thật là đích đáng.

Ông lão là một người hiền lành, tốt bụng, không ham mê giàu sang, danh vọng nhưng ông lại là một người chồng quá hèn nhát, nhu nhược. Trước mọi yêu cầu của mụ vợ ông không một lần phản ứng, cãi lại, chỉ có duy nhất một lần lão cầu xin vợ chứ không phải khuyên giải bà, ông răm rắp tuân theo mệnh lệnh. Dáng người nhỏ bé, liêu xiêu khi ông lão “lủi thủi” “lóc cóc” ra biển trông vô cùng tội nghiệp, đáng thương nhưng cũng rất đáng giận. Ngoài ra, xây dựng nhân vật ông lão, nhà văn Puskin cũng gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh với người dân Nga, nếu mãi chịu cảnh nhún nhường, im lặng thì sẽ bị áp bức, bóc lột suốt cuộc đời.

Trong tác phẩm, Puskin đã có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo. Sắp xếp các chi tiết theo chiều tăng tiến (lòng tham của mụ vợ) và kết thúc đầu cuối tương ứng. Không những thế ông còn dựng lên hai tuyến nhân vật tương phản (ông lão đại diện cho những người hiền lành, lương thiện; mụ vợ đại diện cho kẻ bội bạc, tham lam, xấu xa). Sự kết hợp nhuần nhuyễn của các yếu tố trên đã làm nổi bật giá trị của tác phẩm.

Ông lão đánh cá và con cá vàng là một truyện xuất sắc của đại thi hào Nga Puskin. Tác phẩm với nghệ thuật tăng tiến, tương phản, kết thúc đầu cuối tương ứng đã làm nổi bật giá trị nội dung, tư tưởng của tác phẩm. Truyện ngợi ca lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu ra bài học thích đáng cho những kẻ vong ân phụ nghĩa, tham lam bội bạc.

Phân tích bài "Ông lão đánh cá và con cá vàng" mẫu 4

A.Puskin là nhà văn lỗi lạc, đại thi hào dân tộc Nga. Ông đã để lại cho lớp lớp thế hệ sau nhiều tác phẩm có giá trị, sức sống lâu bền và một trong số đó là truyện "Ông lão cá đánh cá và con cá vàng". "Ông lão đánh cá và con cá vàng" được Puskin kể lại bằng 205 câu thơ, dựa trên cơ sở truyện dân gian của Nga và Đức. Với nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung, truyện đã để lại trong lòng bạn đọc những ấn tượng sâu sắc.

Truyện "Ông lão đánh cá và con cá vàng" là câu chuyện kể về hai vợ chồng ông lão đánh cá, "sống cùng nhau trong một túp lều nát trên bờ biển. Ngày ngày chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi". Và trước hết, nhân vật mụ vợ ông lão đánh cá là nhân vật để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Mụ vợ là người có lòng tham không đáy. Sau khi nghe ông lão đánh cá - chồng của mụ kể về việc đánh được con cá vàng và con cá xin được ông tha mạng đồng thời hứa sẽ đền đáp cho ông, mụ đã liên tiếp đưa ra những yêu cầu với con cá, những yêu cầu ấy cứ ngày một tăng dần. Lần đầu tiên, mụ yêu cầu một chiếc máng lợn vì chiếc máng ở nhà đã sắp vỡ.

Sau khi được con cá đáp ứng, bà lão vẫn chưa hài lòng, bà bảo "một cái máng thì đã thấm vào đâu. Đi tìm lại con cá và đòi một cái nhà rộng". Lần này, mặc dù biển đã bắt đầu gợn sóng nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu của mụ và để rồi, "một ngôi nhà rộng và đẹp" vẫn không đủ thỏa mãn lòng tham của bà lão, bà lão lại một lần nữa đưa ra yêu cầu khác. Lần thứ ba, bà lão yêu cầu được làm nhất phẩm phu nhân. Ông lão lại một lần nữa ra biển cả, tìm con cá và nói lên ước muốn của mụ vợ, biển cả nổi sóng dữ dội nhưng vẫn chấp nhận yêu cầu ấy của mụ vợ.

Nhưng mụ vợ vẫn chưa hài lòng với vị thế đấy của mình, bà lại muốn trở thành nữ hoàng và khi trở thành nữ hoàng bà lại muốn trở thành Long Vương ngự trên mặt biển. Mụ vợ, với năm lần đưa ra yêu cầu theo cấp độ tăng tiến và trong số đó có những yêu cầu thật vô lí, điều đó cho thấy mụ vợ là một người tham lam vô độ, không có bất cứ điều gì có thể thỏa mãn được lòng tham ấy của bà. Thêm vào đó, mụ vợ còn là người độc ác, ích kỉ và bội bạc. Những điều ấy thể hiện rõ nét qua thái độ và cách đối xử của bà với chồng của mình. Khi con cá đã đáp ứng những yêu cầu của mụ thì mụ không còn xem ông lão đánh cá như người ngoài mà đuổi khỏi nhà. Mụ quát tháo, đánh vào mặt ông lão và thậm chí mụ còn xem ông lão là nô lệ, buộc ông lão phải đi quét dọn chuồng ngựa. Và như vậy, mụ vợ trong tác phẩm hiện lên là một người tham lam, độc ác và ích kỉ, đáng bị mọi người phê phán, lên án.

Trái ngược hoàn toàn với nhân vật mụ vợ đó chính là nhân vật ông lão đánh cá - chồng của mụ. Ông lão đánh cá hiện lên là một người hiền lành, thật thà, tốt bụng, lương thiện và chăm chỉ. Mặc dù cuộc sống của gia đình lão rất nghèo khó và vất vả nhưng ngày này qua ngày khác lão vẫn chăm chỉ, cần mẫn đi thả lưới. Không dừng lại ở đó, lòng tốt của lão còn được thể hiện khi lão bắt được con cá vàng. Theo lẽ thường, như những người làm nghề chài lưới khác, khi bắt được cá người ta sẽ mang ngay về nhà, nhưng ông lão lại hoàn toàn khác.

Sau nhiều lần quăng lưới và không thu về được gì, lão mới bắt được con cá vàng nhưng khi nghe con cá van xin, lão đã tha cho nó mà không một chút lăn tăn, suy nghĩ. Để rồi, khi con cá muốn được trả ơn, lão chẳng nhận gì cả mà chỉ đáp lại với con cá "Trời phù hộ cho ngươi. Ngươi trở về biển khơi mà vùng vẫy. Ta không đòi hỏi gì cả, ta cũng chả cần gì". Ông lão tốt bụng lương thiện là thế nhưng ta vẫn thấy ông lão là người hèn nhát, nhu nhược. Trước những yêu cầu của vợ mình, lão không chút phản đối mà một mực nhất nhất nghe mà làm theo. Trong tác phẩm, có lần lão đã có phản ứng lại với vợ của mình nhưng đó chỉ là lời cầu xin của lão đối với vợ chứ không phải là khuyên răn hay ngăn cản.

Thêm vào đó, trong tác phẩm, con cá cũng là một hình tượng giàu ý nghĩa và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Con cá là phần thưởng cho những người lương thiện, có lòng tốt, là biểu hiện sâu sắc cho chân lí "ở hiền gặp lành, ác giả ác báo của nhân dân ta". Hơn nữa, cá vàng còn đại diện cho công lí, lẽ phải khi trừng trị kẻ độc ác, tham lam, bội bạc. Đồng thời, cách kết thúc tác phẩm cũng có ý nghĩa sâu sắc, góp phần to lớn vào việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Truyện kết thúc bằng chi tiết "trước mắt ông lão lại thấy túp lều nát ngày xưa, và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ'. Có thể nói, đó là cách kết thúc tác phẩm đầy bất ngờ nhưng cũng rất hợp lí. Cách kết thúc tác phẩm ấy chính là sự trừng trị thích đáng đối với mụ vợ - kẻ tham lam, bội bạc. Đồng thời, kết thúc ấy cũng góp phần thể hiện chủ đề, ý nghĩa của tác phẩm.

Tóm lại, truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng với sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố hiện thực và yếu tố tưởng tượng, kì ảo đã cất lên lời ngợi ca về lòng biết ơn đối với những con người lương thiện, tốt bụng và nêu ra bài học những con người tham lam, bội bạc.

--------------------------------

Trên đây VnDoc đã tổng hợp các bài văn mẫu Phân tích tác phẩm "Ông lão đánh cá và con cá vàng" cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài. Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6 và biết cách soạn bài lớp 6 các bài trong sách Văn tập 1 và tập 2. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.