Sóng

Để giúp các bạn học sinh học tốt Ngữ văn lớp 12, VnDoc xin giới thiệu tới các em học sinh tài liệu: Sóng, tài liệu đã được VnDoc tổng hợp đầy đủ nội dung và kèm theo những bài viết liên quan đến bài thơ, phân tích, soạn bài lớp 12... giúp các em học sinh học tập tốt hơn môn Văn lớp 12. Mời các bạn học sinh và thầy cô tham khảo.

Sóng

Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ

Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau

Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương

Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở

Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ

Biển Diêm Điền, 29-12-1967

I. Đôi nét về tác giả Xuân Quỳnh

• Xuân Quỳnh sinh năm 1942, mất năm 1988, tên khai sinh là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.
• Quê quán: La Khê, thành phố Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc thành phố Hà Nội), xuất thân trong một gia đình công chức, mồ côi mẹ từ nhỏ, ở với bà nội.
• Bà từng là diễn viên múa của Đoàn văn công nhân dân Trung ương, là biên tập viên Nhà xuất bản Tác phẩm mới, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III.
• Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ nhà thơ trẻ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Năm 2007 được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật
• Tác phẩm chính: Tơ tằm – Chồi biếc (in chung), Hoa dọc chiến hào, Gió Lào cát trắng, Lời ru trên mặt đất, Tự hát, Hoa cỏ may, Bầu trời trong quả trứng, truyện thơ Truyện Lưu Nguyễn
• Phong cách thơ: Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằn thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời thường.

II. Đôi nét về tác phẩm Sóng

1. Hoàn cảnh ra đời

• Sóng được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình), là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.
• Bài thơ in trong tập Hoa dọc chiến hào.

2. Bố cục (4 phần)

• Phần 1 (2 khổ thơ đầu): Nhận thức về tình yêu qua hình tượng sóng.
• Phần 2 (2 khổ tiếp theo): Suy nghĩ, trăn trở về cội nguồn và quy luật của tình yêu.
• Phần 3 (3 khổ thơ tiếp theo): Nỗi nhớ, lòng thủy chung son sắt của người con gái trong tình yêu.
• Phần 4 (còn lại): Khát vọng về tình yêu vĩnh cửu, bất diệt.

3. Giá trị nội dung

Qua hình tượng sóng, trên cơ sở khám phá sự tương đồng, hòa hợp giữa sóng và em, bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.

4. Giá trị nghệ thuật

• Hình tượng sóng đôi giúp nhà thơ diễn tả những cảm xúc khó nói trong tình yêu.
• Thể thơ năm chữ với cách ngắt nhịp linh hoạt phù hợp trong việc diễn tả các cung bậc, sắc thái cảm xúc khác nhau.
• Ngôn ngữ gần gũi, trong sáng, dung dị, tinh tế.

III. Dàn ý phân tích Sóng

1. Mở bài

• Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh (tiểu sử, phong cách thơ...)
• Giới thiệu khát quát về bài thơ “Sóng” (hoàn cảnh ra đời, nội dung chính....)

2. Thân bài

a. Nhận thức về tình yêu qua hình tượng sóng

- Thủ pháp đối lập: “dữ dội - dịu êm, ồn ào - lặng lẽ”

“Dữ dội/ dịu êm”: khi có gió lớn, biển động dữ dội làm cho những đợt sóng to đán mạnh vào bờ. Khi trời quang mây tạnh, không có gió lớn thì sóng biển thật hiền hòa, dịu êm.

“Ồn ào/ lặng lẽ”: hai trạng thái đối lập nhau của hình ảnh thiên nhiên sóng biển.

→ Tính khí của người con gái đang yêu cũng giống như sóng, vốn mang nhiều trạng thái tâm lí đặc biệt, nó đối cực, phức tạp và phong phú.

- Hình ảnh ẩn dụ, nhân hóa “Sông không hiểu nổi mình/Sóng tìm ra tận bể”: Tình yêu: không chấp nhận giới hạn chật hẹp, tầm thường → khát vọng vươn xa, thoát khỏi những gì chật chội, nhỏ hẹp, tầm thường.

→ Nét mới mẻ trong quan niệm tình yêu: người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa mà dứt khoát đi tìm tình yêu cao cả, đích thực, rộng lớn, bao dung.

- Từ sự tồn tại vĩnh hằng của sóng, nhà thơ liên hệ và khẳng định tâm trạng, khát vọng tình yêu của tuổi trẻ muôn đời:

• Ngày xưa, ngày sau: khẳng định sự tồn tại trường tồn, bất diệt, vĩnh hằng của sóng.
• Bồi hồi trong ngực trẻ: khẳng định tâm trạng tình yêu rất mãnh liệt, rạo rực.
• Tình yêu bao giờ cũng là một khát vọng bồi hồi, từ ngàn xưa con người đã đến với tình yêu và mãi cứ đến với tình yêu .

→ Nhà thơ đã có sự cảm nhận khá sâu sắc những nét tương đồng giữa trạng thái phức tạp của sóng và trạng thái tâm lí đầy phức tạp của tình yêu, từ quy luật của tự nhiên tác giả khẳng định quy luật của tình yêu và quy luật của tình cảm con người.

b. Những suy nghĩ, trăn trở về cội nguồn và quy luật của tình yêu

• Nhân vật trữ tình: hình tượng kép sóng và em.
• Sự lí giải, cắt nghĩa bản thể cội nguồn của sóng để hướng đến cắt nghĩa cội nguồn của tình yêu: Sử dụng các câu hơi tu từ “Từ nơi nào sóng lên?”, “Gió bắt đầu từ đâu?”: thể hiện mong muốn muốn cắt nghĩa ngọn nguồn của thiên nhiên, tìm được cội nguồn của tình yêu, lí giải được tình yêu.
• Câu trả lời “Em cũng không biết nữa”: Lời tự thú chân thành của người phụ nữ, đầy hồn nhiên, nữ tính. Tình yêu là bí ẩn, những trạng thái trong tình yêu luôn là những điều khó lí giải.

→ Cách cắt nghĩa giàu nữ tính và trực cảm, tình yêu được lí giải một cách hồn nhiên, dễ thương: tình yêu giống như sóng biển, gió trời, làm sao cắt nghĩa ngọn nguồn, làm sao hiểu hết được – tình yêu nó tự nhiên, hồn nhiên như thiên nhiên và cũng khó hiểu, nhiều bất ngờ như thiên nhiên.

c. Nỗi nhớ, lòng thủy chung son sắt của người con gái khi yêu

- Nỗi nhớ là tình cảm chủ đạo, luôn thường trực trong trái tim những người đang yêu bao trùm cả không gian, thời gian: “dưới lòng sâu... trên mặt nước...”, “ngày đêm không ngủ được” → Da diết, sâu đậm.

• Sự so sánh độc đáo khẳng định nỗi nhớ tồn tại trong ý thức và đi vào cả tiềm thức: “Lòng em nhớ đến anh/Cả trong mơ còn thức” → Cách nói cường điệu nhưng hết sức hợp nhằm tô đậm nỗi nhớ mãnh liệt của tác giả
• Nghệ thuật nhân hóa, sự phát hiện tương đồng giữa sóng và em: sóng cũng nhớ thương như con người, trạng thái sóng tương đồng với trạng thái đang yêu của em.

→ Nỗi nhớ cồn cào, da diết, không thể nào nguôi, cuồn cuộn, dào dạt như từng đợt sóng biển triền miên, bồi hồi, vô hạn; sóng khao khát bờ như em khao khát anh, khẳng định tình yêu tha thiết, sâu sắc, mãnh liệt, cháy bỏng.

- Lòng thủy chung, son sắt của người con gái trong tình yêu được bày tỏ bằng những câu thơ khẳng định tuyệt đối:

• “Dẫu...dẫu...cũng”: lặp cấu trúc câu, khẳng định thật dứt khoát.
• Từ trái nghĩa “xuôi/ ngược, phương Bắc/ phương Nam, đại dương/ bờ…” để khẳng định niềm tin vượt qua khó khăn.
• “Chẳng tới bờ/ muôn vời cách trở”: niềm tin vào tương lai, cái đích cuối cùng của tình yêu, thể hiện ấp ủ bao hi vọng vào tình yêu vượt qua mọi khó khăn thử thách. → Lòng thủy chung là sức mạnh để tình yêu vượt qua mọi khó khăn, thử thách để tới với bến bờ hạnh phúc

⇒ Lời khẳng định cho cái tôi của một con người luôn vững tin ở tình yêu

d. Khát vọng về tình yêu vĩnh cửu, bất diệt

• Ước vọng tình yêu lớn lao luôn đi kèm với những lo âu đầy nữ tính của nhà thơ: “cuộc đời, dài – năm tháng vẫn đi qua; biển kia dẫu rộng/ mây vẫn bay về xa…” đó không phải lo về cái hữu hạn của tình yêu mà lo về cái mong manh của đời người. → Sự chiêm nghiệm của một trái tim nhạy cảm, nhà thơ sớm nhận ra và thấm thía về sự hữu hạn của kiếp người đồng thời thể hiện mơ ước về một tình yêu vĩnh cữu, bất diệt, muốn vươn lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người.
• Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu: Tâm hồn mang khát vọng tình yêu mãnh liệt, bất diệt. Tình yêu trong tâm hồn gắn liền với nỗi nhớ, sự chung thủy, đợi chờ, sự đồng vọng thiết tha.→ Tiếng nói trẻ trung, nồng nhiệt mà cũng rất sâu nặng, sắc son của tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ luôn hướng đến một tình yêu bất diệt vượt qua sự hữu hạn của đời người và tồn tại mãi mãi với thời gian.

e. Tổng kết

• Nội dung: bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó cho thấy tình yêu là một thứ tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người
• Nghệ thuật: hình ảnh sóng đôi sóng và em, thể thơ năm chữ, ngôn ngữ dung dị, trong sáng...

3. Kết bài

Bài thơ cho chúng ta thấy rõ những cung bậc cảm xúc sâu lắng, thầm kín trong tình yêu. Đó là tiếng lòng, là nhịp chảy của những trái tim đang khao khát, rạo rực yêu thương.

IV. Mở bài và kết bài Sóng

Mở bài Sóng mẫu 1

Nền văn học Việt Nam đã ghi danh nhiều tác giả với những cống hiến quan trọng. Mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau lại có những dấu mốc văn học khác nhau. Trong đó, không thể không nhắc đến tác giả Xuân Quỳnh - một nhà thơ nữ xuất sắc của nền văn học Việt Nam, với chất thơ chan chứa tình cảm yêu thương tha thiết của một người con gái, bà đã để lại cho đời một bài thơ Sóng nhẹ nhàng mà da diết.

Mở bài phân tích bài thơ Sóng mẫu 2

Năm tháng trôi qua, nhiều thứ đã trở thành dĩ vãng tuy nhiên những giá trị thì vẫn trường tồn cùng thời gian và gây ấn tượng sâu sắc với thế hệ đi sau. Có thể lúc bấy giờ có rất nhiều tác phẩm văn học tiêu biểu, nhưng mãi sau này chúng ta vẫn còn ấn tượng và yêu quý nữ thi sĩ Xuân Quỳnh cùng tình cảm, tiếng lòng tha thiết của một người con gái khao khát tình yêu được thể hiện qua bài thơ Sóng nhân một chuyến đi thực tế của bà đến vùng biển Diêm Điền.

Kết bài Sóng mẫu 1

Trong biển lớn tình yêu cuộc đời hôm nay đã có biết bao con sóng đã tới bờ và tìm về bờ. Tình yêu vẫn luôn luôn là đề tài hấp dẫn với mọi lứa tuổi để mọi người đi tìm lời giải đáp cho ẩn số tình yêu trong một hành trình tìm kiếm không mệt mỏi. Sóng của Xuân Quỳnh vẫn vỗ những nhịp yêu thương, giúp những người đang yêu thêm tự tin vào chính mình, bởi thế giới của anh và em cũng là thế giới của những con người biết tìm ra ý nghĩa của sự sống thiêng liêng.

Kết bài phân tích bài thơ Sóng mẫu 2

Như vậy, bài thơ “Sóng” là một sáng tác đặc sắc, độc đáo viết về đề tài tình yêu, đồng thời là thi phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ của nữ sĩ Xuân Quỳnh. Thông qua việc sử dụng thể thơ năm chữ cùng cách ngắt nhịp linh hoạt tạo nên nhịp điệu độc đáo cùng việc sử dụng hình tượng “sóng”, nhà thơ đã bộc lộ chân thành khát vọng tình yêu mãnh liệt, sôi nổi của trái tim người phụ nữ. Qua đó, chúng ta có thể khẳng định “Xuân Quỳnh là nhà thơ của khát vọng hạnh phúc đời thường” với một tình yêu nồng nhiệt, vừa táo bạo say đắm vừa thiết tha dịu dàng, đồng thời thấy được khát vọng vươn tới một tình yêu đích thực và vượt qua mọi sự hữu hạn của kiếp người luôn thường trực trong trái tim người phụ nữ.

----------------------------

Mời các bạn tham khảo thêm các bài viết dưới đây của chúng tôi:

• Bộ đề ôn thi THPT Quốc gia năm 2020 môn Ngữ văn
• 20 đề đọc hiểu thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn
• Cách làm bài văn nghị luận xã hội (Dạng tổng hợp)

Trên đây VnDoc đã giới thiệu tới các em Sóng. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các em học sinh tài liệu Lý thuyết môn Địa lí lớp 12, Trắc nghiệm Tiếng Anh 12 mới, Chuyên đề Hóa học 12, Giải bài tập Sinh học 12 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.

Chúc các em đạt kết quả cao trong kỳ thi của mình.