Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 bài 78

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY –TRÒ

NỘI DUNG

*HĐ 1: Dẫn dắt vào bài (1’):

Mục tiêu: Tạo tâm thế học tập, giúp HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới: Bài trước các em đã được học kiểu câu nghi vấn, câu cầu khiến. Bài hôm nay các em sẽ được học một kiểu câu được dùng với mục đích thể hiện tình cảm, cảm xúc, đó là kiểu câu cảm thán.

* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức cho HS:

* Hướng dẫn tìm hiều mục I (25’):

Mục tiêu: HS nắm được đặc điểm hình thức, chức năng và cách dùng câu cảm thán.

- GV treo bảng phụ ghi VD 1 – VD a, b/ SGK; HS đọc các VD.

? Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cảm thán?

? Dấu hiệu hình thức nào cho biết hai câu trên là câu cảm thán?

- GV treo bảng phụ 2 ghi các VD a, b, c – BT 1 phần luyện tập và một số VD có chứa các từ cảm thán: Thay, biết bao, biết chừng nào, …

? Tìm những câu cảm thán trong các VD trên.

? Những từ ngữ nào trong các câu vừa tìm là những từ cảm thán ?

? Những từ ngữ cảm thán thường đứng ở vị trí nào trong câu? -> Đầu câu tạo thành thành phần biệt lập trong câu, các em sẽ được học ở lớp 9. Cũng có những từ cảm thán không đứng ở đầu câu mà đứng sau những từ mà nó bổ sung ý nghĩa.

? Có phải câu cảm thán nào cũng được kết thúc bằng dấu chấm cảm không? (Không phải – VD c – bảng phụ 2).

? Những câu cảm thán thường được cấu tạo là kiểu câu gì? -> Câu dặc biệt.

? Câu cảm thán dùng để làm gì?

? Cảm xúc trong mỗi câu cảm thán trên là cảm xúc gì? – GV phân tích, làm rõ sau khi HS phát biểu.

? Thảo luận nhóm: Hãy tìm những câu cảm thán dùng trong đời sống hằng ngày mà các em thường gặp hoặc thường dùng.

? Trong những câu cảm thán trên, câu nào mang tính địa phương?

? Từ đây, các em kết luận câu cảm thán thường được dùng ở đâu?

? Khi nói hoặc đọc câu cảm thán phải nói, đọc với giọng NTN?

? Trong khi viết đơn, viết biên bản hoặc trình bày kết quả một bài toán có nên dùng câu cảm thán không? Vì sao?

? Ở VD1a – bảng phụ 1, câu 3, 4 và ở VD 2 - bảng phụ 2 có các câu kết thúc bằng dấu chấm cảm nhưng đó có phải là câu cảm thán không? Vì sao? (Không, vì nó không chứa các từ cảm thán.)

? Các câu trên bộc lộ cảm xúc gì?

- Một người như thế ấy! Một người đã trót lừa một con chó!

-> Cảm xúc ngỡ ngàng, bất ngờ.

- Sức người khó lòng địch nổi với sức trời. -> Cảm xúc lo lắng.

? Cách đọc các câu này NTN? (Giống đọc câu cảm thán).

? Theo em đây là kiểu câu gì? (Câu trần thuật, các em sẽ được học ở bài sau.)

? Vậy em kết luận NTN về trường hợp này?

- HS đọc ghi nhớ, GV chốt ý.

I. Đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán:

1. Xét các VD a, b – SGK: Những câu cảm thán:

- Hỡi ơi lão Hạc.

- Than ôi!

2. Nhận xét:

* Hình thức:

- Câu cảm thán có chứa các từ ngữ cảm thán: Ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ôi, trời ơi,… ở đầu câu; các từ: thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào,… ở sau những từ mà nó bổ sung ý nghĩa.

- Câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm cảm.

* Chức năng: Câu cảm thán dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc trực tiếp của người nói, người viết.

* Cách dùng:

- Câu cảm thán thường dùng trong ngôn ngữ hằng ngày hoặc trong văn chương.

- Câu cảm thán phải được đọc hoặc nói bằng giọng diễn cảm.

- Trong VB hành chính và VB khoa học không nên dùng câu cảm thán.

* Lưu ý:

- Không phải câu nào được đọc, nói bằng giọng diễn cảm để thể hiện tình cảm, cảm xúc và có kết thúc bằng dấu chấm cảm cũng là câu cảm thán.

- Câu cảm thán đôi khi cũng kết thúc bằng dấu chấm.

3. Kết luận: (Ghi nhớ – SGK / trang 44)