Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 bài 68

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY –TRÒ

NỘI DUNG

*Hoạt động 1: Dẫn dắt vào bài (1’):

Mục tiêu: Tạo tâm thế học tập, giúp HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới:

Tố Hữu là một nhà thơ lớn của nền thơ ca cách mạng. Khi hoạt động cách mạng, bị bắt, bị tù dày, ông đã có nhiều bài thơ vượt qua song sắt nhà tù để cổ vũ cuộc đấu tranh bên ngoài. Bài thơ “Khi con tu hú” các em sẽ học hôm nay là một bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh như vậy.

*Hoạt động 2: Hình thành kiến thức cho HS:

* Hướng dẫn đọc - tìm hiểu chung về văn bản (10’):

Mục tiêu: HS HS nắm được những nét chính về tiểu sử, sự nghiệp, đặc điểm văn chương của TG; Biết đọc VB thể hiện cảm xúc; Nắm được PTBĐ và bố cục của VB.

- GV? Qua phần chuẩn bị ở nhà và chú thích dấu sao, em hãy cho biết vài nét chính về tác giả Tố Hữu và đặc điểm, sự nghiệp văn chương của ông.

- GV? Bài thơ “Khi con tu hú” được sáng tác trong hoàn cảnh nào?

- Hướng dẫn HS đọc, chú ý ngữ điệu trong VB thể hiện cảm xúc, tâm trạng xốn xang, khao khát thoát khỏi nhà tù; GV đọc mẫu và gọi HS đọc.

- GV? Phương thức biểu đạt của văn bản là gì? Vì sao em biết?

- GV? Tìm bố cục của VB? Nội dung từng phần?

- GV? Thể thơ? Tác dụng của thể thơ này? Thảo luận nhóm (Nhịp nhàng, giàu âm hưởng, giàu khả năng diễn tả cảm xúc trữ tình.)

- GV chuyển ý: …

* HD đọc - phân tích VB theo bố cục (24’):

Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật đặc sắc, ý nghĩa của bài thơ, từ đó hiểu được tâm trạng bức bối và niềm khát khao tự do của nhà thơ.

- HS đọc đoạn thơ đầu.

- GV? Cảnh mùa hè được miêu tả qua những âm thanh nào? Gợi lên lên sự sống NTN?

- GV? Tu hú là gì? Tiếng tu hú có vai trò gì trong bài thơ này? (Báo hiệu mùa hè tới, khơi dậy niềm vui sống của tác giả).

- GV? Tiếng tu hú trong bài này có gì giống và khác với tiếng tu hú trong bài “Bếp lửa” của Bằng Việt mà các em đã học? Thảo luận nhóm.

* Giống nhau: Đều gợi âm thanh của đồng quê thân thuộc, gần gũi; đều là âm thanh được cảm nhận bởi tình thương mến.

* Khác nhau: Bài “Bếp lửa” tiếng tu hú gợi nhớ những kỉ niệm thân thương của tình bà cháu nơi quê nhà. Ở bài này, tiếng tu hú báo hiệu mùa hè sôi động, được cảm nhận từ tình yêu cuộc sống, khao khát tự do của tác giả.

- GV? Mùa hè được miêu tả qua những hình ảnh, màu sắc nào? Gợi lên sự sống NTN?

- GV? Hình ảnh “Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo lộn nhào từng không.”

Đã gợi ra không gian NTN?

- GV? Qua đoạn thơ này, tác giả đã bộc lộ một tâm hồn NTN?

- GV? Lòng yêu tự do, yêu cuộc sống của Tố Hữu còng thể hiện ở những bài thơ, vần thơ nào khác mà em biết?

Cô đơn thay là cảnh thân tù

Tai mở rộng mà lòng sôi rạo rực

Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức

Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu

(Tâm tư trong tù)

- GV? Qua đoạn thơ trên, em nhận xét gì về cách diễn đạt, cách dùng từ ngữ của tác giả? (Cách diễn đạt bình dị, tự nhiên, cách dùng các từ ngữ chỉ sự vận động: đang chín, ngọt dần,…giúp người đọc hình dung được bức tranh mùa hè sôi động đầy sức sống).

- HS đọc đoạn thơ 2:

- GV? Nhịp thơ ở câu 8, 9 ngắt nhịp NTN? (6/ 2 và 3/ 3 -> Bất thường.)

- GV? Cách dùng từ ngữ trong đoạn này có gì khác với đoạn trên? (Những từ ngữ mạnh: đạp tan phòng, chết uất; những từ ngữ cảm thán: ôi, thôi, làm sao, …

- GV? Cách ngắt nhịp bất thường và cách dùng từ ngữ như vậy có tác dụng thể hiện tâm trạng NTN của tác giả?

- GV? Tiếng tu hú ở đầu bài thơ và cuối bài thơ khác nhau NTN? Thảo luận nhóm. -> Đầu bài thơ, tiếng tu hú gợi cuộc sống tự do tràn đầy niềm say mê cuộc sống. Tiếng tu hú cuối bài gợi lên tâm trạng u uất, nôn nóng, khắc khoải của người tù CM.

I. Đọc - Tìm hiểu chung:

1. Tác giả, tác phẩm:

- Tố Hữu (1920-2002), quê ở Thừa Thiên Huế, là một nhà cách mạng, nhà thơ lớn của nền thơ ca cách mạng nước ta.

- Bài thơ “Khi con tu hú” được sáng tác trong nhà lao Thừa Phủ khi Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam ở đó.

2. Đọc văn bản:

3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + miêu tả.

4. Thể thơ: Tám chữ .

5. Bố cục: 2 phần:

- Cảnh mùa hè.

- Tâm trạng của người tù cách mạng.

II. Đọc - Tìm hiểu VB:

1. Cảnh mùa hè:

- Âm thanh: tu hú gọi bầy; tiếng ve ngân. -> Rộn rã, tưng bừng sức sống.

- Hình ảnh, màu sắc tươi tắn, rực rỡ.

-> Sự sống đang sinh sôi nảy nở đầy hương vị ngọt ngào.

- Không gian cao rộng, cuộc sống phóng túng, tự do.

=> Một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống nhưng đang mất tự do và đng khao khát có cuộc sống tự do.

2. Tâm trạng người tù:

- Tâm trạng căng thẳng, u uất, ngột ngạt, bức bối đầy đau khổ và niềm khao khát cao độ cuộc sống tự do ở bên ngoài.

- Ý chí đấu tranh cách mạng mãnh liệt cho tự do.