Vì sao cá lên cạn sẽ bị chết trong thời gian ngắn?

Chúng tôi xin giới thiệu bài Vì sao cá lên cạn sẽ bị chết trong thời gian ngắn? được VnDoc sưu tầm và tổng hợp lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Sinh học lớp 11. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.

Câu hỏi: Vì sao cá lên cạn sẽ bị chết trong thời gian ngắn?

1. Vì độ ẩm trên cạn thấp làm mang cá luôn ẩm ướt nên khó hô hấp.
2. Vì không hấp thu được O₂ và CO₂ của không khí để trao đổi.
3. Vì diện tích trao đổi khí còn rất nhỏ và mang bị khô nên cá không hô hấp được.
4. Vì nhiệt độ trên cạn cao làm mang cá bị khô nên không hấp thu được các chất.

Trả lời:

Đáp án đúng: C. Vì diện tích trao đổi khí còn rất nhỏ và mang bị khô nên cá không hô hấp được.

Giải thích:

Khi lên cạn mất đi lực đẩy của nước, các phiến mang và cung mang xẹp lại dính chặt vào nhau thành một khối làm diện tích bề mặt trao đổi khí bị thu hẹp. Trong không khí khô và không khí ẩm ướt như ở dưới nước làm vảy và da cá bị khô lại → không thể trao đổi khí qua da, CO₂ và O₂ không khuếch tán được nên cá sẽ chết.

I. Hô hấp là gì?

- Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy oxi từ bên ngoài vào để oxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải cacbonic ra ngoài.

- Quá trình hô hấp gồm:

+ Hô hấp ngoài

+ Vận chuyển khí

+ Hô hấp trong

II. Bề mặt trao đổi khí là gì?

- Bề mặt trao đổi khí là nơi thực hiện quá trình trao đổi khí (nhận O₂ và giải phóng CO₂) giữa cơ thể với môi trường.

- Bề mặt trao đổi khí của cơ quan hô hấp của động vật phải cần đáp ứng được các yêu cầu sau đây:

+ Bề mặt trao đổi khí rộng, diện tích lớn

+ Mỏng và ẩm ướt giúp khí khuếch tán qua dễ dàng

+ Có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp

+ Có sự lưu thông khí tạo ra sự chênh lệch nồng độ để các khí khuếch tán dễ dàng

III. Các hình thức hô hấp

Hô hấp qua bề mặt cơ thể

- Động vật đơn bào hoặc đa bào tổ chức thấp

- Trao đổi khí trực tiếp qua bề mặt cơ thể

Hô hấp bằng hệ thống ống khí

- Nhiều loài động vật trên cạn như côn trùng,...

- Hệ thống ống khí được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí thông qua bên ngoài nhờ các lỗ thở

Hô hấp bằng mang

- Gặp ở cá, thân mềm (trai, ốc, ...) và chân khớp (tôm, cua, ... )

- Đặc điểm tăng hiệu quả trao đổi khí ở cá:

+ Miệng và diềm nắp mang đóng mở nhịp nhàng giúp nước chảy 1 chiều và liên tục từ miệng qua mang

+ Mang chứa nhiều mao mạch máu

Hô hấp bằng phổi

- Động vật trên cạn: bò sát, chim, thú

- Hô hấp nhờ sự thay đổi thể tích phổi.

IV. Luyện tập

Câu 1: Nếu bắt giun đất để lên mặt đất khô ráo, giun sẽ bị nhanh chết. Tại sao?

Trả lời

Để lên mặt đất khô ráo, giun đất sẽ nhanh chết do khí O₂ và CO₂ không khuếch tán qua da được vì da bị khô

Câu 2: Hãy liệt kê các hình thức hô hấp của động vật ở nước và ở cạn.

Trả lời

Có động vật, có 4 hình thức trao đổi khí chủ yếu đó là:

+ Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể;

+ Trao đổi khí bằng hệ thống ống khí;

+ Trao đổi khí bằng mang;

+ Trao đổi khí bằng phổi

Câu 3: Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở động vật đơn bào và động vật đa bào có tổ chức thấp (ví dụ thủy tức) được thực hiện như thế nào?

Trả lời

Ở động vật đơn bào và đa bào có tổ chức thấp (ví dụ thủy tức) sự trao đổi khí với môi trường được thực hiện qua màng tế bào hoặc bề mặt cơ thể.

Câu 4: Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư, bò sát chim và thú được thực hiện như thế nào?

Trả lời

- Sự trao đổi khí ở côn trùng qua hệ thống ống khí xuất phát từ các lỗ thở ở 2 bên thành bụng, phân nhánh chằng chịt đem ôxi tới tế bào cơ thể và CO₂ ra khỏi cơ thể.

- Sự trao đổi khí ở cá qua mang: Ôxi từ dòng nước chảy liên tục qua mang vào mao mạch ở mang theo vòng tuần hoàn đến các tế bào. Đồng thời CO₂ do tế bào thải ra Theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở mung khuếch tán ra dòng nước chảy liên tục qua mang.

- Sự trao đổi khí ở lưỡng cư chủ yếu qua da, phổi (chỉ là 1 túi đơn giản): Lưỡng cư có da trần, phủ chất nhày và ẩm, dễ thấm khí. Bên dưới da có hệ thống mao mạch nên sự trao đổi O₂ và CO₂ giữa cơ thể và môi trường được thực hiện dễ dàng. Sự thông khí ở phổi nhờ sự nâng lên hạ xuống của thềm miệng.

- Sự trao đổi khí ở bò sát, chim và thú được thực hiện qua phổi:

+ Phổi bò sát lớn hơn phổi lưỡng cư, cấu tạo nhiều phế nang hơn.

+ Phổi của chim và thú rất phát triển và có rất nhiều phế nang nên bề mặt trao đổi khí rất lớn. Riêng chim có thêm hệ thống túi khí làm tăng hiệu quả trao đổi khí ở phổi.

+ Ở phế nang có hệ thống mao mạch dày đặc. O₂ từ phế nang khuếch tán vào máu đến tế bào, CO₂ từ tế bào thải ra theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở phế nang khuếch tán qua không khí ở phế nang và được thở ra ngoài qua đường dẫn khí.

--------------------------

Như vậy VnDoc đã giới thiệu các bạn tài liệu Vì sao cá lên cạn sẽ bị chết trong thời gian ngắn? Mời các bạn tham khảo thêm tài liệu: Trắc nghiệm môn Sinh học lớp 11, Giải bài tập Sinh học 11, Giải SBT Sinh 11, Chuyên đề Sinh học lớp 11, Tài liệu học tập lớp 11, ngoài ra các bạn học sinh có thể tham khảo thêm đề học kì 1 lớp 11 và đề thi học kì 2 lớp 11 mới nhất được cập nhật.