Biện pháp tu từ bài thơ Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải

Biện pháp tu từ bài Mùa xuân nho nhỏ hướng dẫn các bạn trình bày biện pháp tu từ bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, tài liệu giúp các bạn học tốt Ngữ văn lớp 9. Sau đây mời các bạn tham khảo chi tiết.

Khái quát tác giả, tác phẩm

Về tác giả:

- Thanh Hải (1930-1980), tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Hoạt động văn nghệ từ kháng chiến chống Pháp. Trong kháng chiến chống Mỹ, ông bám trụ ở lại quê hương, cầm súng, cầm bút và có công xây dựng văn học Cách mạng miền Nam từ những ngày đầu.

- Tác phẩm tiêu biểu: Huế mùa xuân (tập I – 1970, tập II – 1975); Dấu võng Trường Sơn;…

Về tác phẩm:

- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ra đời tháng 11/1980, khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh và một tháng sau ông qua đời. Lúc này, đất nước đã thống nhất, đang xây dựng cuộc sống mới với muôn ngàn khó khăn, thử thách.

=> Bài thơ là một lời tâm niệm chân thành, lời gửi gắm tha thiết của nhà thơ để lại cho đời. Nhạc sĩ Trần Hoàn đã phổ nhạc thành bài hát đồng hành cùng năm tháng.

Biện pháp tu từ bài Mùa xuân nho nhỏ?

Trả lời:

Bài Mùa Xuân nho nhỏ sử dụng các biện pháp tu từ sau:

• Biện pháp đảo ngữ: 

- "Mọc giữa dòng sông xanh/Một bông hoa tím biếc"

+ Động từ "mọc" được đảo lên đầu câu là một dụng ý của tác giả.

+ Nhà thơ muốn khắc sâu ấn tượng về sức sống trỗi dậy và vươn lên mãnh liệt của mùa xuân.

- “Lặng lẽ dâng cho đời”: nhấn mạnh vào trạng thái thầm lặng khi cống hiến, khát vọng được hóa thân một cách lặng lẽ, khiêm nhường.

• Biện pháp điệp ngữ:

+ Các điệp ngữ “mùa xuân”, “lộc”, “người” như trải rộng khung cảnh hiện thực gắn với cuộc sống lao động, chiến đấu của nhân dân.

+ Điệp ngữ “ta làm” diễn tả khát vọng muốn được làm những việc hữu ích dâng hiến cho cuộc đời được bày tỏ qua những hình ảnh tự nhiên, giản dị: chim, nhành hoa, nốt trầm.

+ Điệp từ “ta” như một lời khẳng định, đó không chỉ là ước nguyện của nhà thơ mà còn là ước nguyện chung của rất nhiều người.

+ Điệp ngữ “dù là” nhấn mạnh vào sự tha thiết cũng như sức cống hiến không ngừng nghỉ, có thể nói đây là sự tận hiến của người khát khao sống có ích cho đời dù là khi trẻ hay già.

+ Nghệ thuật điệp ngữ “tất cả”, các từ láy “hối hả”, “xôn xao” làm nổi bật không khí náo nức, khẩn trương của đất nước khi bước vào mùa xuân mới.

• Biện pháp ẩn dụ:

+ "Từng giọt long lanh rơi/Tôi đưa tay tôi hứng": "giọt" có thể hiểu là giọt sương hay giọt mưa xuân, cũng có thể hiểu là "giọt âm thanh" tiếng chim chiền chiền. Âm thanh vốn tượng cảm nhận bằng thính giác, nay được cảm nhận bằng thị giác (có hình khối) và xúc giác (có thể đưa tay hứng).

+ Mùa xuân nho nhỏ: biện pháp ẩn dụ đầy sáng tạo thể hiện thiết tha và cảm động ước mong được cống hiến, sống đẹp và có ích với cuộc đời chung.

+ Ẩn dụ “Lộc”: tượng trưng cho vẻ đẹp mùa xuân và sức sống mãnh liệt của đất nước. Người lính khoác trên lưng vành lá ngụy trang xanh biếc mang theo sức sống của mùa xuân, sức mạnh của dân tộc để bảo vệ Tổ quốc. Người nông dân đem sức lao động cần cù , nhỏ giọt mồ hôi làm nên màu xanh của ruộng đồng.

• Biện pháp hoán dụ:

+ "Đất nước bốn ngàn năm": biểu hiện bề dày truyền thống vẻ vang của dân tộc ta, một dân tộc cần cù, chịu khó, không chấp nhận dưới sự bóc lột của đế quốc xâm lăng, sẵn sàng anh dũng chiến đấu, hi sinh để bảo vệ tổ quốc.

• Biện pháp so sánh:

+ Được nhà thơ sử dụng vô cùng đặc sắc, làm ý thơ hàm súc – “Đất nước như vì sao”. Sao là nguồn sáng kì diệu của thiên hà, là vẻ đẹp lung linh của bầu trời đêm, là hiện thân của sự vĩnh hằng trong vũ trụ. So sánh như thế là tác giả đã ca ngợi đất nước đẹp lung linh tỏa sáng như vì sao với tư thế đi lên.

• Biện pháp nhân hóa: 

+ Đất nước "vất vả và gian lao": Đất nước như con người, như người mẹ tần tảo, vất vả, gian lao, vượt qua bao thăng trầm để giữ gìn giang sơn, gấm vóc.

---------------------------------------

Trên đây VnDoc đã giới thiệu nội dung bài Biện pháp tu từ bài Mùa xuân nho nhỏ. Ngoài ra các bạn có thể tham khảo thêm một số chuyên mục Lý thuyết môn Ngữ Văn 9, Văn mẫu lớp 9, Giải Vở bài tập Ngữ Văn 9, Soạn văn 9 siêu ngắn.